Không thể đổ hết trách nhiệm cho thể chế, cơ chế
Báo cáo giải trình những vấn đề mà đại biểu quan tâm liên quan đến lĩnh vực nội vụ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, tình trạng một bộ phận cán bộ, công chức né tránh, thiếu trách nhiệm, sợ sai trong thực thi công vụ đã làm nóng nghị trường trong phiên thảo luận.
Theo đó, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà đề cập đến vấn đề đã làm nóng nghị trường Quốc hội, đó là về một bộ phận cán bộ, công chức né tránh, thiếu trách nhiệm, sợ sai trong thực thi công vụ.
“Trước hết, về vấn đề này, tôi xin trình bày một số ý như sau: Nhìn nhận và hậu quả, điều đáng nói hiện nay hiện trạng này, chúng ta đều có nhìn nhận là không chỉ diễn ra đơn lẻ mà diễn ra ở nhiều địa phương, ở cả một số Bộ ngành Trung ương, trong một bộ phận công chức trong các hoạt động kinh tế - xã hội. Mà thể hiện rõ nhất là trên lĩnh vực đầu tư công, quản lý đất đai, bất động sản, mua sắm trang thiết bị khu vực công, thủ tục hành chính đầu tư cho phát triển doanh nghiệp, cung ứng các dịch vụ trực tiếp liên quan đến người dân và doanh nghiệp...
 |
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà báo cáo giải trình chiều ngày 31/5. Ảnh: quochoi.vn. |
Tình trạng này đã làm chậm trễ và trì trệ hoạt động công vụ, bào mòn và làm suy giảm niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với cơ quan nhà nước, cản trở động lực và nguồn lực phát triển, ảnh hưởng đến mọi mặt đời sống xã hội, nhất là về mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của đất nước, đặc biệt trong bối cảnh khó khăn hiện nay.
Hôm nay, các đại biểu phát biểu hết sức sâu sắc về vấn đề này. Về nguyên nhân, các đại biểu cũng đã chỉ ra, nhưng tôi gom lại 4 nguyên nhân cơ bản như sau:
Thứ nhất, về nhận thức và ý thức trách nhiệm, cũng như năng lực chuyên môn của một bộ phận cán bộ, công chức còn hạn chế.
Thứ hai, vai trò trách nhiệm nêu gương của một số người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương, chưa được phát huy một cách nghiêm túc, nhất là trong bối cảnh đất nước đang rất khó khăn như hiện nay.
Thứ ba, thể chế chính sách về quản lý kinh tế - xã hội có mặt còn bất cập, chồng chéo, hoặc có những vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn, nhưng chậm được quy định, sửa đổi, bổ sung, và quy chế, cơ chế phối hợp giữa các Bộ với các địa phương cũng có những mặt chưa kịp thời, chưa đồng bộ, chưa thống nhất. Mặc dù thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ đã dành rất nhiều thời gian để quan tâm việc xây dựng hệ thống thể chế này nhưng vẫn còn rất nhiều khó khăn.
Thứ tư, kỷ cương, kỷ luật hiện nay đang được siết chặt lại, phòng chống tham nhũng, tiêu cực đang được đẩy mạnh để làm sạch đảng và hệ thống chính trị và hàng loạt cán bộ, công chức bị kỷ luật, khởi tố, bị truy tố do sai phạm nghiêm trọng cũng dẫn đến tâm lý của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức sợ sai, sợ trách nhiệm. Chúng ta phải nhìn nhận thẳng thắn như vậy.
Tuy nhiên, vì bất kỳ nguyên nhân nào, thì các thực trạng này là vi phạm, là sai quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước, là biểu hiện của suy thoái về tư tưởng chính trị, cần nghiêm khắc phê phán, triệt tiêu và thể hiện một tinh thần hết sức quyết liệt về vấn đề này.
Bởi thực tế, trong bối cảnh này, nhiều Bộ ngành và địa phương cũng đã rất nỗ lực, tích cực và năng động sáng tạo, cho nên kết quả trên một số lĩnh vực của bộ, của địa phương rất tốt. Tôi lấy ví dụ như trên lĩnh vực đầu tư công, tăng trưởng kinh tế hay thu hút và phát triển doanh nghiệp của một số địa phương vẫn rất tốt, nói như vậy để minh chứng là cùng cơ chế đó, thể chế đó, nhiều nơi vẫn rất quyết tâm và vẫn năng động, sáng tạo, vẫn dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, chứ không thể đổ hết trách nhiệm cho thể chế và cơ chế này, là khó khăn, là rào cản để không làm được. Không hẳn là như vậy.
Bên cạnh những vấn đề tồn tại như vậy, chúng ta vẫn nhìn thấy nhiều Bộ ngành, địa phương rất nỗ lực, cố gắng để tập trung nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và để nâng cao sự hài lòng của người dân về sự phục vụ của cơ quan hành chính.
Kết quả thể hiện qua chỉ số rất rõ, nhất là chỉ số về cải cách hành chính, chỉ số CPI, PAPI, nhìn vào các chỉ số đó là chúng ta có thể cân, đo, đếm, đánh giá rất cụ thể về chất lượng và hiệu quả hoạt động của các Bộ ngành cũng như của các địa phương” - người đứng đầu Bộ Nội vụ cho biết.
Cần nghị quyết thí điểm khuyến khích, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm
Về nhiệm vụ giải pháp, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà bày tỏ nhất trí với các giải pháp mà các đại biểu Quốc hội đã nêu. Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, tập trung vào một số nhóm nhiệm vụ, giải pháp sau đây:
Trước hết, hơn lúc nào hết, chúng ta phải tahy đổi để nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho cán bộ, công chức trong từng cơ quan, đơn vị. Phải hết sức chú trọng về công tác giáo dục chính trị tư tưởng và đạo đức công vụ.
Chấn chỉnh ngay và quyết liệt để thực hiện nghiêm túc các nghị quyết của Đảng về xây dựng chỉnh đốn Đảng, gắn với trách nhiệm của Đảng viên, cán bộ, công chức và thực hiện nghiêm túc chỉ thị của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, nhất là Chỉ thị 26, 27 cũng như Công điện 280 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong cơ quan hành chính Nhà nước và xử lý công vụ của các Bộ ngành địa phương.
Thời gian qua, Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội đang rất quan tâm vấn đề này, trong các kỳ họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề cập rất nhiều vấn đề để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, đồng thời, chấn chỉnh kỷ cương, kỷ luật trong hoạt động công vụ, nhất là Thủ tướng cũng đã có rất nhiều công điện và nghị quyết chuyên sâu về vấn đề này...
Một nhiệm vụ nữa, chúng ta phải thay đổi, xóa bỏ nhận thức của một số cán bộ, công chức có tư tưởng “không làm thì không sai”. Hơn nữa, đây cũng chính là dấu hiệu của một loại “tự diễn biến” cản trở nghiêm trọng sự phát triển.
Đồng thời, chúng ta cũng khơi dậy lòng tự trọng, bản lĩnh chính trị, tinh thần trách nhiệm, ý thức phục vụ nhân dân của cán bộ, công chức.
Thứ hai, thực hiện nghiêm chỉ đạo của Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, để đẩy mạnh việc rà soát, đề xuất, bổ sung, hoàn thiện thể chế, chính sách, nhất là trên lĩnh vực kinh tế - xã hội còn những phát sinh, vướng mắc, khó khăn trong thực tiễn và những nội dung liên quan đến quyền hạn, thẩm quyền ở các cơ quan, tổ chức, đồng thời đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, ủy quyền.
 |
Toàn cảnh phiên họp ngày 31/5. Ảnh: quochoi.vn. |
Nội dung này, Chủ tịch Quốc hội cũng đã chỉ đạo rất nhiều và trong các phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã nêu rất rõ, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có những nghị quyết như Nghị quyết 04 về phân cấp, phân quyền, và rất nhiều giải pháp rất quyết tâm và quyết liệt để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc này, nhưng thực ra vẫn còn rất nhiều việc phía trước phải làm: Tham mưu thể chế hóa chủ trương của Đảng về khuyến khích, bảo vệ cán bộ đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Bộ Nội vụ cũng đã rất nỗ lực, đến nay đã hoàn thành dự thảo qua tổ chức lấy ý kiến 63 tỉnh thành, các Bộ ngành địa phương, các chuyên gia, lấy ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp, hiện đã xong nhưng vẫn còn có những vấn đề vướng về mặt pháp lý, vướng về mặt thẩm quyền, nên chúng tôi tiếp tục phải báo cáo Ban Cán sự Đảng Chính phủ. Nếu cần thì báo cáo Quốc hội để Quốc hội có một nghị quyết thí điểm, chúng ta mới có thể khuyến khích, mới có thể bảo vệ được cán bộ, khi cán bộ dám nghĩ, dám làm, năng động, sáng tạo...
Thứ ba, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và đổi mới công vụ công chức. Việc này đã rất rõ và không phải giải thích thêm. Tuy nhiên, cũng phải kịp thời biểu dương cơ quan, tổ chức, cá nhân làm tốt và xử lý nghiêm cán bộ, công chức không làm tròn trách nhiệm của mình, sợ sai trong thực thi công vụ, kịp thời thay thế, điều chuyển cán bộ năng lực hạn chế, nhất là cán bộ lãnh đạo không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ.
Hiện nay, Ban Tổ chức Trung ương cũng như Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đang rất kiên quyết về vấn đề này. Thời gian qua, cũng đã giải quyết và xử lý một số trường hợp cụ thể.
Tới đây, cũng sẽ tiếp tục quyết tâm, quyết liệt về việc này và cũng phải thay đổi công tác quản lý, nhất là đánh giá cán bộ, công chức theo kết quảm, theo sản phẩm công việc cụ thể được giao, làm thước đo đánh giá cán bộ, và sớm tham mưu cho cấp có thẩm quyền lộ trình về cải cách chính sách tiền lương, bảo đảm thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức.
Thứ tư, xác định rõ vai trò lãnh đạo của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong thực thi công vụ. Ở đâu mà người đứng đầu quyết tâm, quyết liệt, dám nghĩ, dám làm, thể hiện rõ vai trò lãnh đạo, dẫn dắt, thì ở đó thành công, và ở đó kỷ cương, kỷ luật công vụ rất tốt. Qua thực tiễn, điều này đã được chứng minh rất rõ, qua kết quả, sản phẩm cụ thể của các địa phương cũng như các Bộ ngành.
Thứ năm, hơn lúc nào hết, đề nghị huy động cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc một cách đồng bộ, để thực hiện các giải pháp với ý thức và trách nhiệm cao nhất, quyết tâm công phá tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm và không dám làm trong thực thi công vụ. Trong đó, phát huy cao độ vai trò của giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị xã hội.
Nhân đây, Bộ Nội vụ cũng đề nghị các cơ quan kiểm tra, điều tra, truy tố, xét xử tiếp tục nghiên cứu, phân loại vụ việc vi phạm, sai phạm có tính chất, mức độ, động cơ, nếu không có vụ lợi cá nhân, không tham ô, tham nhũng thì khoan dung, khoan hồng, nhân văn hơn nữa, nhằm tạo cơ chế khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.
Nội dung thứ hai mà Bộ trưởng Bộ Nội vụ giải trình liên quan đến cải cách thủ tục hành chính. Bộ trưởng cho biết: “Nội dung này tôi cũng đã lồng ghép trong nội dung trên. Tuy nhiên, đây là một nhiệm vụ có thể nói thời gian qua, từ Quốc hội đến Chính phủ rất quan tâm, vì chúng ta xác định đây là động lực, là nguồn lực để phát triển đất nước, nhất là trong bối cảnh hiện nay.
Năm 2022, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt 6 nhiệm vụ trọng tâm trong cải cách hành chính và đặc biệt là cải cách hành chính đã đơn giản hóa 1.289 thủ tục hành chính tại 175 văn bản của các Bộ ngành và riêng 5 tháng vừa qua, đã cắt giảm gần 400/1.099 thủ tục hành chính. Có thể nói, đây cũng là một biểu hiện quyết liệt, tuy nhiên, còn nhiều khó khăn, vướng mắc như các địa biểu đã nêu, chúng tôi xin tiếp thu để tiếp tục tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có những giải pháp đồng bộ, cụ thể quyết liệt cụ thể hơn, để đẩy mạnh cải cách hành chính nói chung, cũng như cải cách thủ thục hành chính, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, cho đầu tư cũng như cho phát triển.
