Ngày 21/12, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng tổ chức hội nghị báo cáo kết quả khai quật bãi cọc Cao Quỳ trong quần thể di tích Bạch Đằng Giang (tại xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên).
 |
| Hải Phòng tổ chức hội nghị báo cáo kết quả khai quật bãi cọc Cao Quỳ trong quần thể di tích Bạch Đằng Giang (Ảnh: Lã Tiến) |
Tham dự hội nghị có ông Lê Văn Thành, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân thành phố Hải Phòng; 50 nhà khoa học, chuyên gia trong các lĩnh vực lịch sử, địa chất, khảo cổ và phóng viên các cơ quan báo chí.
 |
| Ông Lê Văn Thành, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân thành phố Hải Phòng phát biểu tại hội nghị (Ảnh: Lã Tiến) |
Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Văn Tùng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng nhấn mạnh: Việc “phát tích” bãi cọc gỗ tại cánh đồng Cao Quỳ (xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên) những tháng cuối năm 2019 là sự kiện đặc biệt quan trọng của thành phố và cả nước, góp phần làm sáng rõ hơn 3 lần chiến thắng quân xâm lược trên sông Bạch Đằng của ông cha.
Ông Tùng cho rằng, Hải Phòng tổ chức hội nghị báo cáo kết quả khai quật bãi cọc Cao Quỳ là cơ sở khoa học giúp thành phố triển khai các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị của di sản.
Bãi cọc Cao Quỳ cùng với di tích Bạch Đằng sẽ là địa chỉ đỏ để giáo dục và hun đúc truyền thống cách mạng đối với thế hệ mai sau.
 |
| Ông Nguyễn Văn Tùng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng phát biểu tại hội nghị (Ảnh: Lã Tiến) |
Tiếp đến, các đại biểu được nghe Tiến sĩ Bùi Văn Hiếu, Phó giám đốc phụ trách Trung tâm Nghiên cứu khảo cổ học dưới nước (Viện Khảo cổ học) báo cáo kết quả khai quật di tích bãi cọc Cao Quỳ.
Theo đó, trên cơ sở phát hiện của người dân xã Liên Khê (huyện Thủy Nguyên) về 2 cây gỗ nằm trong lòng đất thuộc vùng đê bao sông Đá Bạc, Viện Khảo cổ học (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) tổ chức 2 đợt khảo sát và phát hiện 9 cọc gỗ có liên quan đến chiến trường Bạch Đằng năm 1288.
Đến ngày 22/11/2019, được sự đồng ý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Viện Khảo cổ học phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao Hải Phòng tiến hành khai quật khảo cổ tại khu vực cánh đồng Cao Quỳ thuộc xã Liên Khê (huyện Thủy Nguyên).
Đoàn khảo cổ đã khai quật trên diện tích 940 m2 với 3 hố khai quật phát hiện 27 cọc gỗ cổ có kích thước khác nhau.
Kết quả giám định C14 cho thấy, các cọc gỗ này có niên đại thế kỷ 13-15. Ngoài ra, các nhà khảo cổ học còn phát hiện 24 hố đất đen, phần lớn là các hố chôn cọc, cùng một số chứng tích sắt và đất sét.
 Tận mắt ngắm bãi cọc gỗ cổ trong trận chiến Bạch Đằng năm 1288 |
Từ kết quả khai quật khảo cổ và niên đại tuyệt đối mẫu cọc gỗ được phát hiện, kết hợp với các nguồn tư liệu lịch sử, bước đầu, các nhà khoa học nhận định: bãi cọc Cao Quỳ là một trận địa có niên đại cuối thế kỷ 13 và liên quan đến trận chiến chống quân Nguyên- Mông trên sông Bạch Đằng vào năm 1288 của quân dân nhà Trần.
Tiến sĩ Bùi Văn Hiếu, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Nghiên cứu khảo cổ dưới nước, Viện Khảo cổ học Việt Nam khẳng định: “Di tích bãi cọc Cao Quỳ có thể là một thế trận địa có niên đại vào cuối thế kỷ 13, nhiều khả năng liên quan đến trận chiến chống quân Nguyên năm 1288 của quân dân nhà Trần.
Trận địa này dùng để chặn giặc không cho chúng tiến vào sông Giá, buộc phải đi vào sông Bạch Đằng và rơi vào trận địa mai phục của chúng ta ở vùng cửa sông Bạch Đằng- nơi được chọn làm trận địa quyết chiến, chặn đứng và tiêu diệt toàn bộ đạo quân thủy trên đường rút chạy…
Thời gian tới, cần tiếp tục khảo sát và xây dựng kế hoạch khai quật mở rộng, nghiên cứu tổng thể khu vực này.
Đồng thời, góp phần làm rõ hơn quy mô, cấu trúc, công năng và việc bảo tồn, khai thác, quảng bá giá trị di tích…”.
Tại hội nghị, Nhà sử học Dương Trung Quốc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, đánh giá cao các công tác khai quật và nghiên cứu rất kịp thời của thành phố Hải Phòng ngay khi phát hiện ra bãi cọc cổ.
Mặc dù mới trải qua 2 tháng tiến hành khảo cổ nhưng chính quyền thành phố Hải Phòng cùng các nhà khoa học đã đạt được kết quả rất tốt.
“Mới chỉ khai quật gần 1.000 m2 nhưng các nhà khảo cổ cùng chính quyền Hải Phòng đã phát hiện được một tài nguyên văn hóa vô cùng lớn.
Đây là một di chỉ lớn còn nguyên vẹn mà hiếm nơi nào có được”, ông Dương Trung Quốc nhấn mạnh.
 |
| Các nhà khoa học, nhà khảo cổ đóng góp nhiều ý kiến quan trọng trong việc phát hiện bãi cọc gỗ cổ Bạch Đằng (Ảnh: Lã Tiến) |
Phó giáo sư, Tiến sĩ Bùi Văn Liêm, Tổng biên tập Tạp chí Khảo cổ học cho rằng, việc phát hiện 27 cọc gỗ cổ và 21 hố đất đen là những mốc chứng duy nhất để nói lên mối quan hệ với trận chiến Bạch Đằng năm 1288.
Ngoài ra, các nhà khảo cổ cũng tìm thấy nhiều hiện vật bằng sắt có thể liên quan đến công cụ, vũ khí; các hiện vật bằng gốm khi tiến hành khai quật tại cánh đồng Cao Quỳ.
Đó là những tư liệu cực kỳ quý giá, sẽ được bổ sung vào kho tàng lịch sử Việt Nam.
“Chính vì vậy, thành phố Hải Phòng cần cấp bách có biện pháp bảo vệ để bảo tồn theo đúng quy trình, bảo tồn một cách nguyên vẹn.
Cùng với đó, các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu để xác minh giá trị và phát huy giá trị của những cọc gỗ cổ.
Việc làm cấp bách, các ngành chức năng thành phố Hải Phòng phải xây dựng hồ sơ để xếp hạng di tích các cấp đối với khu vực phát lộ bãi cọc cổ”, Tiến sĩ Bùi Văn Liêm nói.
 |
| Mới chỉ khai quật được gần 1.000 m2 nhưng chính quyền thành phố Hải Phòng đã phát hiện được tài nguyên văn hóa vô cùng lớn (Ảnh: Lã Tiến) |
Theo Phó giáo sư, Tiến sĩ Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam, di sản văn hóa quý giá nhất chính là toàn vẹn lãnh thổ quốc gia.
Chiến thắng của quân và dân nhà Trần không phải của riêng Quảng Ninh hay Hải Phòng, mà là chiến thằng của cả dân tộc Việt Nam.
Do đó, việc phát hiện ra ra bãi cọc cổ này sẽ giúp các nghiên cứu, nhìn nhận về chiến thắng Bạch Đằng được sâu sắc và hoàn thiện hơn, góp phần chứng minh lịch sử quân sự và nghệ thuật quân sự của cha ông ta.
Phát hiện này cũng sẽ góp phần vào sự phát triển văn hóa, kinh tế của thành phố Hải Phòng trong tương lai.
Phát biểu tại hội nghị, Tiến sĩ Trần Đình Thành, Phó cục trưởng Cục Di sản Văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) nhấn mạnh, giá trị quan trọng của việc phát hiện bãi cọc cổ tại cánh đồng Cao Quỳ cho thấy tầm quan trọng của trận chiến trên sông Bạch Đằng.
Từ phát hiện này, trách nhiệm của các cơ quan chức năng, thành phố Hải Phòng phải nhanh chóng triển khai các phương án bảo tồn di sản.
Tiến sĩ Trần Đình Thành đề nghị với Sở Văn hóa, Thể thao Hải Phòng sớm kiến nghị Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng xếp hạng di tích để có cơ sở pháp lý bảo vệ bãi cọc gỗ cổ.
 |
| Giá trị quan trọng của việc phát hiện bãi cọc cổ tại cánh đồng Cao Quỳ cho thấy tầm quan trọng của trận chiến trên sông Bạch Đằng. (Ảnh: Lã Tiến) |
Theo Giáo sư Vũ Minh Giang, Chủ tịch Hội đồng chức danh Giáo sư liên ngành Lịch sử - Khảo cổ - Dân tộc học, Phó chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, đánh giá đây là một phát hiện cực kỳ quan trọng, mở ra những nghiên cứu mới, thậm chí làm thay đổi nhận thức về chiến thắng Bạch Đằng năm 1288.
Giáo sư Vũ Minh Giang cho rằng, các nghiên cứu trước đây thường là dự đoán dựa vào các tài liệu không đầy đủ, không chi tiết.
Những nghiên cứu về bãi cọc ở Quảng Yên cho thấy ông cha ta đã không đóng cọc gỗ ở lòng sông Bạch Đằng mà thực hiện ở các lạch triều.
Việc này là để dồn đội hình địch lại, sau đó dùng “hỏa công” tiêu diệt các thuyền chiến của chúng.
Việc phát hiện bãi cọc Cao Quỳ cho thấy trận địa này nằm rất gần cửa Bạch Đằng, có một lạch triều chạy qua đây.
Qua đó, giả thuyết ông Giang đưa ra là trận Bạch Đằng không chỉ là một trận đánh mà nó là một chiến dịch có quy mô lớn với sự đồng lòng của quân triều đình và nhân dân.
 |
| Giáo sư Vũ Minh Giang, Chủ tịch Hội đồng chức danh Giáo sư liên ngành Lịch sử - Khảo cổ - Dân tộc học, Phó chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia đánh giá đây là một phát hiện vô cùng quang trọng. (Ảnh: Lã Tiến) |
Phát biểu tổng kết, ông Lê Văn Thành, Bí thư Thành ủy Hải Phòng cho biết, việc phát hiện được bãi cọc gỗ cổ lớn nhất từ trước đến nay tại Hải Phòng là phát hiện quan trọng của ngành Khảo cổ học Việt Nam.
Phát hiện này mang lại niềm phấn khởi, tự hào cho các tầng lớp nhân dân thành phố Cảng.
Để có được kết quả đó, thay mặt Đảng bộ, chính quyền, quân và dân Hải Phòng, ông Lê Văn Thành gửi lời cảm ơn chân thành tới Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Viện Khảo cổ học, các chuyên gia, nhà khoa học cùng các cộng sự đã giúp đỡ thành phố để có kết quả ngày hôm nay.
Ông Thành cũng bày tỏ lòng cảm ơn tới các nhà nghiên cứu lịch sử, trong đó có các nhà sử học đầu ngành của nước ta về những đóng góp quan trọng trong việc nghiên cứu, làm sáng tỏ những vấn đề liên quan tới chiến thắng trên dòng sông Bạch Đằng lịch sử.
Bí thư Thành ủy Hải Phòng cho biết, thời gian tới, thành phố Hải Phòng sẽ phối hợp cùng các cơ quan liên quan để hoàn thiện các thủ tục nhằm tổ chức công bố về phát hiện và kết quả khai quật bãi cọc Cao Quỳ, sớm công nhận đây là di tích lịch sử cấp thành phố.
Ngoài ra, chính quyền Hải Phòng tiếp tục phối hợp cùng các cơ quan liên quan khảo sát tổng thể trên phạm vi rộng để lập quy hoạch và xây dựng dự án hạ tầng kỹ thuật nhằm khai thác, phát huy giá trị của bãi cọc Cao Quỳ cùng các di tích khác.
“Việc phát hiện, khai quật được bãi cọc Bạch Đằng tại cánh đồng Cao Quỳ (xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên) là vô cùng có ý nghĩa, song việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích còn quan trọng và ý nghĩa hơn nhiều.
Đây chính là trách nhiệm của Đảng bộ, chính quyền thành phố Hải Phòng trước lịch sử dân tộc và cũng là trách nhiệm với thế hệ mai sau.
Làm tốt sẽ góp phần thúc đẩy và tiếp thêm sức mạnh nội sinh để xây dựng và phát triển thành phố chúng ta, không chỉ vững mạnh về kinh tế xã hội mà còn là điểm sáng trong việc phát huy, bảo tồn và gìn giữ các giá trị văn hóa lịch sử hào hùng của dân tộc”, ông Lê Văn Thành nói.
