Cuối thời Hậu Lê vào thế kỷ XVII - XVIII, theo sử liệu ghi chép, trong quân đội phong kiến Việt Nam đã có nhiều loại súng với các tên gọi khác nhau: Súng bách tử, súng lửa, súng trâu ngựa, súng xung tiêu, súng điểu sang, súng tích sơn, súng bắc cơ.... |
Súng thần công giai đoạn này ngoài những súng được sản xuất trong nước, xuất hiện nhiều súng được nước ngoài đưa đến buôn bán. |
Đạn sử dụng được chế tác nhiều chất liệu khác nhau, ngoài đạn đá truyền thống có đạn chì, đạn gang, đạn sắt. Số lượng súng nhiều, nhiều kiểu, nhiều kích cỡ nòng khác nhau. Trong ảnh là Súng thần công dài 137cm, đường kính miệng: 18,5: nặng 212, 2kg đồng, đúc năm Quỷ Sửu (1793) được phong năm Bính Tý, niên hiệu Gia Long 15 (1816). |
Trong hơn 200 năm quản lý xứ Đàng Trong, các chúa Nguyễn đã tự hào về đội quân pháo binh của mình có đến 1.200 khẩu đại bác đúc bằng đồng... |
Súng của triều Lê Trung Hưng thế kỷ 17 - 18 với các loại đạn đá, chì và đồng |
Súng thần công đã tỏ rõ sức mạnh của loại vũ khí mới trong chiến tranh của triều đình phong kiến Việt Nam |
Thế kỷ XIX, khi nhà Nguyễn quản lý đất nước, súng thần công đã trở thành biểu tượng sức mạnh của vương triều. |
Từ thời Trần cho đến thời Nguyễn trải qua hơn 500 năm có những sự đổi thay, nhưng sự tiến bộ về kỹ thuật khá chậm chạp. Dù kích thước to nhỏ, súng cơ bản vẫn là hình ống tròn dài, được đúc bằng chất liệu đồng, gang, hay sắt cuốn. Súng chia ra phần nạp thuốc và phần nạp đạn. |
Súng lệnh |
Thân súng có ngòi dẫn lửa kích thuốc nổ. Đạn hình khối tròn chế tạo bằng đá, gang, có thể là gốm nung nhưng khi bắn ra vẫn giữ nguyên khối nên tính sát thương không cao. Nòng súng thường trơn, không có rãnh xoắn nên lực đẩy kém, tầm bắn không xa và kém chính xác. |
Vì vậy, vào nửa cuối thế kỷ XIX, trước sức mạnh của súng đại bác phương Tây, súng thần công thời Nguyễn cũng như chế độ phong kiến Việt Nam hoàn toàn tan rã vì quá lạc hậu. |
Bên cạnh các loại vũ khí dùng cho quân sự, vua chúa thời phong kiến còn dùng súng để đi săn vào triều Nguyễn. Trong ảnh là vũ khí dùng đi săn của vua Nguyễn có chất liệu làm từ gỗ, kim loại nạm vàng, triều Nguyễn, niê hiệu Minh Mệnh 12 (1831). |
Súng săn của vua Nguyễn được thiết kế rất tỉ mỉ với các dòng chữ nho được khảm ở báng súng bằng vàng |
Chạm trổ rất khéo |
Đầu súng được nạm vàng |
Cò súng |
Rất nhiều họa tiết trên súng được nạm vàng |
Hoàng Lâm