Vài năm trở lại đây, vấn đề này lại được nhắc đến và mới đây nhất, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch lại yêu cầu Cục nghệ thuật biểu diễn lập đề án cấp chứng chỉ hành nghề cho nghệ sỹ. Xung quanh chuyện cấp thẻ hành nghề cho nghệ sỹ còn không ít điều phải bàn. Đây là một vấn đề khá phức tạp. Theo đó, nếu người được cấp chứng chỉ hành nghề phải được đào tạo ở một trường nghệ thuật thì rất nhiều nghệ sỹ sẽ trở thành thất nghiệp.
Ngô Kiến Huy, Đan Trường, Đàm Vĩnh Hưng, Uyên Linh...đều không đạt tiêu chuẩn. Bởi họ chưa học qua một trường đào tạo về nghệ thuật biểu diễn nào. Uyên Linh cũng có trình độ đại học nhưng ngành học của cô không có liên quan đến âm nhạc. Uyên Linh cũng không phải là một trường hợp đặc biệt bởi nước ta không ít trường hợp không học ở các trường nghệ thuật nhưng vẫn là những nghệ sỹ tài năng. Và như vậy, nếu tiêu chí này được áp dụng thì nhiều ca sỹ, diễn viên nổi tiếng của chúng ta hiện nay rất có thể sẽ không được cấp thẻ.
Trong lĩnh vực thời trang, ở Việt Nam chưa có một trường nào đào tạo làm người mẫu một cách chính thống. Các trung tâm đào tạo tư nhân thì mỗi nơi dạy một kiểu. Cho nên, không thể lấy "chuẩn" của nơi này để áp dụng cho nơi khác được. Hơn nữa, nghề người mẫu là một nghề tự học, tự đào tạo. Người mẫu sẽ trường thành theo thời gian làm việc trên sàn diễn. Còn nếu giao cho các công ty quyết định người được cấp thẻ thì vô tình đã tạo cho các công ty đào tạo người mẫu một chính sách độc quyền cấp hoặc không cấp thẻ hành nghề cho ai đó.
Nếu tổ chức tập huấn, đào tạo kỹ năng cho nghệ sỹ để tiến hành thi cấp chứng chỉ hành nghề thì cũng lắm chuyện bi hài. Chẳng lẽ, một nghệ sỹ ưu tú, nghệ sỹ nhân dân được cả nước ghi nhận cũng phải thi để cấp chứng chỉ hành nghề? Và nếu họ thi trượt thì kể cả nghệ sỹ ưu tú, nghệ sỹ nhân dân cũng có nguy cơ bị...cấm biểu diễn.
Theo thông tin chưa chính thức, rất có thể việc cấp thẻ hành nghề sẽ được tiến hành bằng cách xét cấp giấy phép dựa theo băng đĩa của nghệ sỹ gửi kèm với hồ sơ. Nếu hình thức này được áp dụng thì việc cấp thẻ thực sự chỉ còn là hình thức bởi ngay cả người thẩm định cũng không thể biết được con người họ đang xét ở ngoài đời thực như thế nào.
Một vấn đề đặt ra là các nghệ sỹ trẻ mới vào nghề, nếu không được cọ sát, tham gia các chương trình lớn thì họ sẽ không bao giờ có cơ hội trưởng thành. Đồng nghĩa với đó, họ không thể được cấp thẻ hành nghề. Như vậy, vô tình, việc cấp thẻ hành nghề đã làm hạn chế sự phát triển của lớp nghệ sỹ kế cận?
Mỗi chương trình biểu diễn nghệ thuật, thời trang đều xin giấy phép tổ chức của các Sở văn hóa. Điều đó có nghĩa việc tổ chức biểu diễn được cơ quan quản lý giám sát khá chặt chẽ. Nếu chương trình đó vi phạm quy định có thể bị phạt, rút giấy phép... Vậy, thẻ hành nghề của nghệ sỹ sẽ được sử dụng như thế nào trong trường hợp này?
Nghệ thuật là một lĩnh vực đặc thù, trong đó, yếu tố công chúng thưởng thức đóng vai trò sống còn. Nếu nghệ sỹ không được công chúng chấp nhận, đồng nghĩa với việc sự nghiệp nghệ thuật của họ cũng chấm dứt. Quy luật đào thải khắc nghiệt của nghệ thuật sẽ loại bỏ những người kém tài, thiếu đức ra khỏi lãnh địa này. Chỉ có công chúng, tấm vé mà công chúng bỏ tiền ra mua mới là tấm thẻ chắc chắn nhất đối với một nghệ sỹ.
Và nếu nghệ sỹ cóđược cấp hàng chục tấm thẻ hành nghề nhưng nếu họ diễn dở, chắc chắn họ cũng không thể sống được bằng nghề biểu diễn bởi sẽ chẳng ai mời họ biểu diễn cả. Còn mục tiêu chấn chỉnh hoạt động biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang khỏi sự nhốn nháo, nhếch nhác, giả dối... cần phải có sự phối hợp đồng bộ của nhiều cấp, nhiều ngành. Hẳn nhiên, việc chấn chỉnh đó không thể thực hiện một cách đơn giản bằng một tấm thẻ hành nghề được.
Ngô Kiến Huy, Đan Trường, Đàm Vĩnh Hưng, Uyên Linh...đều không đạt tiêu chuẩn. Bởi họ chưa học qua một trường đào tạo về nghệ thuật biểu diễn nào. Uyên Linh cũng có trình độ đại học nhưng ngành học của cô không có liên quan đến âm nhạc. Uyên Linh cũng không phải là một trường hợp đặc biệt bởi nước ta không ít trường hợp không học ở các trường nghệ thuật nhưng vẫn là những nghệ sỹ tài năng. Và như vậy, nếu tiêu chí này được áp dụng thì nhiều ca sỹ, diễn viên nổi tiếng của chúng ta hiện nay rất có thể sẽ không được cấp thẻ.
Trong lĩnh vực thời trang, ở Việt Nam chưa có một trường nào đào tạo làm người mẫu một cách chính thống. Các trung tâm đào tạo tư nhân thì mỗi nơi dạy một kiểu. Cho nên, không thể lấy "chuẩn" của nơi này để áp dụng cho nơi khác được. Hơn nữa, nghề người mẫu là một nghề tự học, tự đào tạo. Người mẫu sẽ trường thành theo thời gian làm việc trên sàn diễn. Còn nếu giao cho các công ty quyết định người được cấp thẻ thì vô tình đã tạo cho các công ty đào tạo người mẫu một chính sách độc quyền cấp hoặc không cấp thẻ hành nghề cho ai đó.
Nếu tổ chức tập huấn, đào tạo kỹ năng cho nghệ sỹ để tiến hành thi cấp chứng chỉ hành nghề thì cũng lắm chuyện bi hài. Chẳng lẽ, một nghệ sỹ ưu tú, nghệ sỹ nhân dân được cả nước ghi nhận cũng phải thi để cấp chứng chỉ hành nghề? Và nếu họ thi trượt thì kể cả nghệ sỹ ưu tú, nghệ sỹ nhân dân cũng có nguy cơ bị...cấm biểu diễn.
 |
| Thẻ hành nghề có ý nghĩa nhất đối với nghệ sỹ chính là tấm vé mà người xem bỏ tiền ra để xem họ biểu diễn |
Theo thông tin chưa chính thức, rất có thể việc cấp thẻ hành nghề sẽ được tiến hành bằng cách xét cấp giấy phép dựa theo băng đĩa của nghệ sỹ gửi kèm với hồ sơ. Nếu hình thức này được áp dụng thì việc cấp thẻ thực sự chỉ còn là hình thức bởi ngay cả người thẩm định cũng không thể biết được con người họ đang xét ở ngoài đời thực như thế nào.
Một vấn đề đặt ra là các nghệ sỹ trẻ mới vào nghề, nếu không được cọ sát, tham gia các chương trình lớn thì họ sẽ không bao giờ có cơ hội trưởng thành. Đồng nghĩa với đó, họ không thể được cấp thẻ hành nghề. Như vậy, vô tình, việc cấp thẻ hành nghề đã làm hạn chế sự phát triển của lớp nghệ sỹ kế cận?
Mỗi chương trình biểu diễn nghệ thuật, thời trang đều xin giấy phép tổ chức của các Sở văn hóa. Điều đó có nghĩa việc tổ chức biểu diễn được cơ quan quản lý giám sát khá chặt chẽ. Nếu chương trình đó vi phạm quy định có thể bị phạt, rút giấy phép... Vậy, thẻ hành nghề của nghệ sỹ sẽ được sử dụng như thế nào trong trường hợp này?
Nghệ thuật là một lĩnh vực đặc thù, trong đó, yếu tố công chúng thưởng thức đóng vai trò sống còn. Nếu nghệ sỹ không được công chúng chấp nhận, đồng nghĩa với việc sự nghiệp nghệ thuật của họ cũng chấm dứt. Quy luật đào thải khắc nghiệt của nghệ thuật sẽ loại bỏ những người kém tài, thiếu đức ra khỏi lãnh địa này. Chỉ có công chúng, tấm vé mà công chúng bỏ tiền ra mua mới là tấm thẻ chắc chắn nhất đối với một nghệ sỹ.
 |
Và nếu nghệ sỹ cóđược cấp hàng chục tấm thẻ hành nghề nhưng nếu họ diễn dở, chắc chắn họ cũng không thể sống được bằng nghề biểu diễn bởi sẽ chẳng ai mời họ biểu diễn cả. Còn mục tiêu chấn chỉnh hoạt động biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang khỏi sự nhốn nháo, nhếch nhác, giả dối... cần phải có sự phối hợp đồng bộ của nhiều cấp, nhiều ngành. Hẳn nhiên, việc chấn chỉnh đó không thể thực hiện một cách đơn giản bằng một tấm thẻ hành nghề được.
Quốc Khánh
