South China Morning Post ngày 20/12 đưa tin, quân đội Trung Quốc dự kiến sẽ trả lại hải quân Hoa Kỳ chiếc tàu lặn không người lái (UUV) bị họ "tịch thu" khi đang hoạt động trên Biển Đông, một quan chức quốc phòng Mỹ cho hay.
UUV này sẽ được Trung Quốc trả cho tàu chiến Hoa Kỳ tại một địa điểm gần bãi cạn Scarborough, một tàu khu trục Mỹ đã cơ động đến điểm hẹn và việc bàn giao dự kiến sẽ diễn ra trong ngày hôm nay 20/12. Nguồn tin không cho biết thêm chi tiết. [1]
 |
| Tiến sĩ Trần Công Trục, ảnh do tác giả cung cấp. |
Người viết cho rằng, vụ Trung Quốc "tịch thu" hay "bắt giữ" một chiếc UUV của hải quân Hoa Kỳ đang hoạt động hợp pháp ở Biển Đông là một phép thử liều lĩnh nhằm cứu vãn yêu sách "đường lưỡi bò" phi pháp.
Thứ nhất, Trung Quốc vẫn tiếp tục âm mưu bằng cách này cách khác để hiện thực hóa yêu sách đường lưỡi bò vô lý và phi pháp vốn đã bị Tòa Trọng tài thành lập theo Phụ lục VII, UNCLOS 1982 bác bỏ qua Phán quyết ngày 12/7/2016.
ĐIỀU 58, UNCLOS 198 quy định Các quyền và các nghĩa vụ của các quốc gia khác trong vùng đặc quyền về kinh tế:
“Trong vùng đặc quyền về kinh tế, tất cả các quốc gia, dù có biển hay không có biển, trong những điều kiện trong những quy định thích hợp của Công ước trù định, được hưởng các quyền tự do hàng hải và hàng không, quyền tự do đặt dây cáp ngầm nêu ở Điều 87, cũng như quyền tự do sử dụng biển vào những mục đích khác hợp pháp về mặt quốc tế và gắn liền với việc thực hiện các quyền tự do này và phù hợp với các quy định khác của Công ước, nhất là những khuôn khổ việc khai thác các tàu thuyền, phương tiện bay và dây cáp, ống dẫn ngầm.”
Tiến sĩ Jay Batongbacal, một chuyên gia về an ninh hàng hải từ Đại học Luật Philippines lưu ý rằng, hoạt động nghiên cứu hải dương học của Mỹ ở khu vực này là hoàn toàn hợp pháp, đúng với quy định tự do hàng hải của UNCLOS 1982. [2]
Nhưng Yue Gang, một Đại tá quân đội Trung Quốc nghỉ hưu nói trắng ra rằng chiếc UUV đã tiến hành các hoạt động gián điệp trong phạm vi đường lưỡi bò (bất hợp pháp), và việc "tịch thu" nó là để tìm bằng chứng cho điều này. [3]
Điều này một lần nữa cho thấy, phía Trung Quốc dường như vẫn cố tình coi vùng biển nằm trong “ đường lưỡi bò” là nội thủy và lãnh hải thuộc chủ quyền của họ
Bởi vậy nếu không làm rõ khía cạnh pháp lý của câu chuyện, rất có thể đây là một cái bẫy Trung Quốc cố tình giăng ra hòng tìm kiếm một sự thừa nhận mặc nhiên về sự tồn tại của đường lưỡi bò bất hợp pháp ấy.
Thứ hai, Bắc Kinh muốn "dìm" uy tín của Washington trong mắt các đồng minh và đối tác trong khu vực.
Đặc biệt đáng lưu ý, Trung Quốc làm việc này trong bối cảnh ông Donald Trump chưa cầm chìa khóa Nhà Trắng, ông Barack Obama thì đang bận rộn chuẩn bị chuyển giao quyền lực.
Mục đích thứ hai này rất đáng lưu ý, bởi Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương, Hoa Kỳ - Đô đốc Harry Harris vừa mới phát biểu tại Australia:
"Chúng tôi sẽ không cho phép một vùng biển quốc tế vốn được sử dụng chung bị đơn phương đóng cửa, dù có bao nhiêu cơ sở (quân sự) được xây dựng trên đảo nhân tạo (bất hợp pháp) ở Biển Đông đi nữa.
Chúng tôi sẽ hợp tác khi chúng tôi có thể, nhưng chúng tôi sẽ sẵn sàng đối đầu khi buộc phải đối đầu.
Chiến đấu của Mỹ trong cuộc chiến tranh đầu tiên để giành độc lập cũng là để bảo vệ tự do hàng hải. Đây là nguyên tắc xuyên suốt, và là một trong những lý do lực lượng của chúng tôi sẵn sàng chiến đấu ngay cả tối nay". [4]
|
Đảo nhân tạo ở Biển Đông không có giá trị tấn công thì Trung Quốc xây làm gì? |
Vị tướng đứng đầu lực lượng quân sự Mỹ ở châu Á - Thái Bình Dương nói chưa ráo miệng thì Trung Quốc bắt giữ UUV của hải quân Mỹ đang hoạt động hợp pháp ở Biển Đông ngay trước mắt thủy thủ đoàn tàu Mỹ.
Rõ ràng là Trung Quốc muốn chứng minh với các nước trong khu vực: Hoa Kỳ cũng chỉ là hổ giấy!
Tất nhiên, Trung Quốc thừa hiểu cả hai đều không muốn xung đột đối đầu, và hai siêu cường có nhiều kênh liên lạc để xử lý các tình huống chạm trán một cách hòa bình.
Nhưng trong cuộc chiến dư luận, rõ ràng Bắc Kinh đang lấn lướt Washington bởi những ngón đòn tương tự vụ bắt giữ UUV này.
Trước đó chính quyền Tổng thống Barack Obama càng mạnh miệng bao nhiêu, uy tín của Mỹ càng lung lay bấy nhiêu trước những ngón "đòn gió" của Trung Quốc. Nguy hiểm ở chỗ, những ngón đòn này chưa đủ độ để Mỹ làm to chuyện, nhưng lại quá đủ để giảm ảnh hưởng đến uy tín của Mỹ với khu vực.
Tàu không người lái của hải quân Hoa Kỳ bị hải quân Trung Quốc công khai "tịch thu" bất hợp pháp ngay trước mắt người Mỹ mà họ còn "chẳng làm gì được", nói gì việc lo cho đồng minh và đối tác? Có lẽ đây là thông điệp và mục đích chính của người Trung Quốc.
Thứ ba, rất có thể Trung Quốc muốn thông qua động thái này nhằm "cảnh báo" Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Donald Trump sau những phát biểu mới nhất của ông về Biển Đông và chính sách "một Trung Quốc".
Tuy nhiên cá nhân tôi cho rằng, nếu như Trung Quốc có thể đạt được mục đích thứ 2 là ở chừng mực nào đó, hạ uy tín của Mỹ trong mắt đồng minh và đối tác, thì mục tiêu thứ 3 này có thể sẽ phản tác dụng. Donald Trump không phải là Barack Obama.
Nếu như chính quyền Barack Obama âm thầm giao thiệp với Bắc Kinh để đòi lại UUV, thì ông Donald Trump nói công khai: Mỹ không cần đòi lại, Trung Quốc cứ giữ lấy nó!
Điều này một lần nữa cho thấy đầu óc "thực tế, doanh nhân" của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Keith B. Richburg, một cựu phóng viên tờ The Washington Post, Giám đốc Báo chí của Trung tâm Nghiên cứu Truyền thông Đại học Hồng Kông ngày 19/12 nhận định trên Nikkei Asian Review:
"Động thái táo bạo của Trump đối với Trung Quốc có thể mà một trong số ít những điểm sáng của nhiệm kỳ Tổng thống ông sắp đảm nhiệm".
|
Đài Loan có thể là con bài chiến lược Trump ngăn Trung Quốc độc chiếm Biển Đông |
Dẫn lời một đồng nghiệp ở báo The Washington Post, John Pomfret, Richburg cho hay, nhiều năm qua Washington đã tin rằng, một Trung Quốc mạnh mẽ, ổn định sẽ là một Trung Quốc thân thiện hơn. Nhưng người Mỹ đã sai.
Pomfret lưu ý, những phát biểu mới của ông Donald Trump về Trung Quốc thực sự là một phần "mở rộng hợp lý" trong việc hiện thực hóa chính sách của Mỹ với Trung Quốc, mà cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa thời gian qua đã chưa làm tốt. [5]
Có lẽ đã đến lúc Hoa Kỳ ứng xử với Trung Quốc giống như bất kỳ một quốc gia nào khác, chính sách "một Trung Quốc" sẽ được Nhà Trắng dưới thời đại của Trump áp dụng một cách thực tế hơn.
Nói như Donald Trump, sẽ không có chuyện ông chấp nhận để cho Trung Quốc chỉ bảo mình phải làm gì và làm như thế nào.
Nói như Keith B. Richburg, Trung Quốc có thể công khai trải thảm đỏ đón Tổng thống Sudan Omar al-Bashir vốn đang bị Tòa án Hình sự Quốc tế truy nã vì tội diệt chủng, tội ác chiến tranh.
Vậy thì tại sao ông Donald Trump lại phải đắn đo lo sợ Bắc Kinh phật ý, khi nghe điện thoại chúc mừng thắng cử từ nhà lãnh đạo Đài Loan vừa qua, hay khả năng công khai tiếp nhà lãnh đạo Phật giáo Tây Tạng tại phòng Bầu Dục trong nhiệm kỳ Tổng thống?
Tôi cho rằng, nhận xét của Richburg và Pomfret khá sắc sảo. Không những là một sự hiệu chỉnh chính sách đối ngoại, mà đây còn là một con bài địa chính trị chiến lược của Donald Trump trong cuộc đua quyền lực với Trung Quốc ở châu Á - Thái Bình Dương.
Tài liệu tham khảo:
[2]https://globalnation.inquirer.net/150870/govt-urged-file-diplomatic-protests-vs-china-us
[3] https://www.ft.com/content/ad3e1728-c4fa-11e6-8f29-9445cac8966f
[4]http://www.reuters.com/article/us-southchinasea-usa-idUSKBN1430CJ
