Trước sắp xếp, sáp nhập, xã Lao Chải thuộc huyện Mù Cang Chải (tỉnh Yên Bái cũ) là một trong những huyện nghèo thuộc danh sách huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo giai đoạn 2021-2025 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 353/QĐ-TTg.
Sau sắp xếp từ 1/7/2025, xã Lao Chải thuộc tỉnh Lào Cai. Xã Lao Chải là xã vùng cao, đặc biệt khó khăn của tỉnh; có diện tích tự nhiên 16.799,03 ha, dân số 10.154 người với 1.814 hộ dân; đồng bào dân tộc Mông chiếm trên 99%. Nhân dân sinh sống rải rác tại 14 thôn, chủ yếu trên các sườn núi cao, địa hình chia cắt mạnh, giao thông đi lại khó khăn, nhất là vào mùa mưa.
Công tác giảm nghèo bền vững ở đây không chỉ là nhiệm vụ an sinh mà còn là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Nỗ lực giảm nghèo bền vững
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Hảng Đình Thu - Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Lao Chải, tỉnh Lào Cai chia sẻ, đời sống người dân trên địa bàn xã chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp truyền thống với quy mô nhỏ lẻ; cây trồng chủ lực là lúa nước, ngô cùng một số cây đặc sản địa phương như sơn tra (táo mèo), thảo quả. Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào thời tiết, trong khi điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, địa hình phức tạp khiến thiên tai như lũ ống, lũ quét, sạt lở đất thường xuyên xảy ra. Những rủi ro này không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất sản xuất, thu nhập và đời sống lâu dài của người dân.
Hiện, tỷ lệ hộ nghèo của xã năm 2025 vẫn ở mức cao, chiếm 33,75% (tương đương 596 hộ nghèo). Trình độ dân trí chưa đồng đều, lực lượng lao động chưa qua đào tạo còn chiếm tỷ lệ lớn, ảnh hưởng đến khả năng chuyển đổi sinh kế. Dù kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đã được quan tâm đầu tư, song nhìn chung vẫn còn thiếu và yếu; nhiều hạng mục thiết yếu như giao thông nội xã, thủy lợi, điện lưới, cơ sở vật chất trường học, y tế và nhà văn hóa thôn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển và đời sống của người dân.
Vì vậy, công tác phát triển nguồn nhân lực được Ủy ban nhân dân xã xác định là nhiệm vụ trọng tâm nhằm thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững. Toàn xã hiện có 5.312 lao động trong độ tuổi, trong đó lao động nam là 2.660 người, lao động nữ là 2.652 người. Lao động qua đào tạo đạt tỷ lệ tương đối khá (nam 70,3%; nữ 70,1%), tuy nhiên tỷ lệ lao động có văn bằng, chứng chỉ còn thấp (khoảng 20%), cho thấy chất lượng nguồn nhân lực chưa đồng đều, cần được nâng cao để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Trong giai đoạn 2021-2025, xã đã triển khai nhiều hoạt động nhằm nâng cao kỹ năng cho người lao động và mở rộng cơ hội việc làm. Theo đó, địa phương phối hợp tổ chức 8 lớp đào tạo nghề ngắn hạn cho 240 lao động nông thôn; tạo việc làm mới cho 565 lao động; từng bước chuyển dịch 175 lao động từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp. Qua đó, thu nhập bình quân đầu người đạt khoảng 29,5 triệu đồng/người/năm, góp phần cải thiện đời sống người dân.
Thông tin thêm về tình hình thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, ông Thu cho biết, các chương trình được thực hiện cụ thể như sau:
Thứ nhất, dự án hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, trong giai đoạn 2021-2025, xã Lao Chải được phân bổ 40,079 tỷ đồng từ ngân sách trung ương (vốn đầu tư phát triển), đã giải ngân đạt 100%. Từ nguồn vốn này, xã triển khai 3 công trình mới, gồm 1 công trình giao thông và 2 công trình thủy lợi, phục vụ trực tiếp nhu cầu sản xuất, sinh hoạt của hộ nghèo, hộ cận nghèo và người dân tại các thôn.
Thứ hai, dự án đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo có tổng kinh phí được phân bổ và giải ngân là 1,435 tỷ đồng (vốn sự nghiệp), đến nay, đã triển khai 1 mô hình nuôi trâu sinh sản với 44 con trâu cái hậu bị. Trong đó, có 44 hộ nghèo, cận nghèo và mới thoát nghèo tại các thôn được hưởng lợi.
Thứ ba, dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, cải thiện dinh dưỡng, trong đó, xã thực hiện Tiểu dự án 1 về hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp, xã triển khai 2 mô hình chăn nuôi gồm 1 mô hình nuôi bò sinh sản với 24 con bò cái hậu bị và 1 mô hình nuôi trâu sinh sản với 29 con trâu cái hậu bị, có 53 hộ nghèo, cận nghèo và mới thoát nghèo tại các thôn được hưởng lợi.
Tiểu dự án 2 về cải thiện dinh dưỡng, xã đã triển khai nhiều hoạt động như cân đo, phân loại trẻ suy dinh dưỡng; truyền thông dinh dưỡng tại cộng đồng; hướng dẫn bữa ăn hợp lý cho bà, mẹ; cấp vi chất dinh dưỡng; tập huấn cho y tế thôn và nhân viên y tế học đường.
Thứ tư, dự án phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững, nội dung giáo dục nghề nghiệp được triển khai thông qua các lớp đào tạo nghề ngắn hạn. Các nội dung hỗ trợ việc làm bền vững và hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng năm 2025 đang triển khai thực hiện, với tổng kinh phí là 83 triệu đồng.
Thứ năm, dự án hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, có tổng kinh phí hỗ trợ là 860 triệu đồng, giúp xây mới 16 căn nhà, sửa chữa 11 căn nhà.
Thứ sáu, dự án truyền thông và giảm nghèo về thông tin, xã đã hỗ trợ pano, tờ rơi và bảng biển tuyên truyền, góp phần nâng cao nhận thức của người dân về chính sách giảm nghèo.
Thứ bảy, dự án nâng cao năng lực và giám sát, đánh giá, xã đã tổ chức các lớp tập huấn, cấp sổ tay hướng dẫn, tổ chức rà soát hộ nghèo, điều tra, giám sát thực hiện chương trình.
Đầu tư hạ tầng gắn với nâng cao nhận thức
Giảm nghèo bền vững không chỉ là bài toán kinh tế mà còn là thước đo hiệu quả của chính sách và năng lực tổ chức thực hiện ở cơ sở.
Về vấn đề này, theo ông Thu, việc triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã tạo ra những chuyển biến rõ nét, toàn diện trong đời sống của người dân, cả về vật chất lẫn tinh thần. Thông qua các chính sách hỗ trợ trực tiếp và gián tiếp, nhiều hộ nghèo, cận nghèo đã có điều kiện tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nước sạch, nhà ở, từ đó giảm bớt khó khăn trước mắt và từng bước ổn định cuộc sống. Việc bảo đảm an sinh xã hội không chỉ góp phần nâng cao chất lượng sống mà còn tạo nền tảng để người dân yên tâm lao động, sản xuất, vươn lên thoát nghèo một cách bền vững.
Bên cạnh đó, chương trình đã ưu tiên nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng thiết yếu, nhất là tại khu vực còn nhiều khó khăn. Các công trình giao thông nông thôn, thủy lợi, điện lưới, trường học, cơ sở y tế và thiết chế văn hóa từng bước được hoàn thiện, giúp cải thiện khả năng kết nối, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển sản xuất, giao thương và tiếp cận dịch vụ công. Hạ tầng được đầu tư đồng bộ nhằm đáp ứng nhu cầu dân sinh, đồng thời góp phần khai thác tốt hơn tiềm năng, lợi thế của địa phương, mở ra cơ hội phát triển kinh tế - xã hội lâu dài.
Đặc biệt, thông qua một số hoạt động tuyên truyền, tập huấn, đào tạo nghề và hỗ trợ sinh kế, người dân dần chuyển từ tư duy trông chờ, ỷ lại sang chủ động học hỏi, áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, đa dạng hóa sinh kế và tìm kiếm việc làm ngoài nông nghiệp. Sự thay đổi này có ý nghĩa then chốt, bởi giảm nghèo bền vững phụ thuộc nhiều vào ý chí vươn lên và năng lực tự thân của mỗi hộ gia đình.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Lao Chải cho biết, các chính sách và dự án giảm nghèo bền vững được triển khai đồng bộ, lồng ghép hợp lý với nhiều chương trình khác, qua đó hạn chế chồng chéo, sử dụng hiệu quả nguồn lực và phát huy tốt hiệu quả của công trình hạ tầng sau đầu tư.
Nhờ những kết quả đạt được, đời sống bà con được cải thiện, khả năng tiếp cận các dịch vụ cơ bản được nâng lên; đồng thời niềm tin của người dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước được củng cố, tạo nền tảng cho phát triển bền vững trong thời gian tới.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc, do công tác lập kế hoạch, phân bổ và tổ chức thực hiện ở một số thời điểm còn chậm; năng lực đội ngũ cán bộ tham mưu, triển khai chương trình ở cơ sở còn hạn chế. Ngoài ra, một số nội dung, tiểu dự án chưa được triển khai do việc phân bổ kinh phí chưa phù hợp với đối tượng thụ hưởng, dẫn đến chậm tiến độ thực hiện.
