Dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi) đề xuất hai phương án tăng tuổi nghỉ hưu. Cụ thể, phương án 1 là kể từ ngày 1/1/2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 3 tháng đối với nam và đủ 55 tuổi 4 tháng đối với nữ. Sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 3 tháng đối với nam và 4 tháng đối với nữ cho đến khi nam đủ 62 tuổi, nữ đủ 60 tuổi.
Với phương án 2, từ ngày 1/1/2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 4 tháng đối với nam và đủ 55 tuổi 6 tháng đối với nữ; sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 4 tháng đối với nam và 6 tháng đối với nữ cho đến khi nam đủ 62 tuổi, nữ đủ 60 tuổi.
Tăng tuổi nghỉ hưu là một trong những đề xuất quan trọng nhận được sự quan tâm của dư luận trong dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi) đang được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội lấy ý kiến.
Trước đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu, nhiều ý kiến bày tỏ lo ngại sẽ ảnh hưởng đến cơ hội việc làm đối với lao động trẻ, ông Doãn Mậu Diệp – Thứ trưởng Bộ Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội khẳng định là sẽ không ảnh hưởng lớn đến việc làm của giới trẻ. Ông Diệp thông tin, Việt Nam hiện có tỷ lệ thu hút lao động trẻ khá tốt khi tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên chỉ bằng 2/3 các nước trong khu vực.
Bên cạnh đó, tỷ lệ thất nghiệp của sinh viên tốt nghiệp các trường đại học, cao đẳng được bộ này công bố hằng quý luôn dao động trong khoảng 200.000 người. Còn nếu nhìn vào dòng chảy của thị trường lao động, mỗi năm cũng có khoảng 400.000 sinh viên tốt nghiệp các trường đại học, cao đẳng.
“Con số này là để bổ sung vào thị trường lao động và đã được thị trường tiếp nhận, vậy nên con số thất nghiệp mới chỉ nằm xung quanh 200.000 người. Trong trường hợp không tiếp nhận, thu hút được số lao động này thì con số có thể lên tới 600.000 người, sau hai năm thì lên một triệu, sau ba năm có thể lên 1,4 triệu”, ông Diệp cho biết.
 |
| Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp. ảnh: Hà Giang. |
Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp khẳng định, thị trường lao động vẫn tiếp tục tiếp nhận các lao động trẻ, lao động ở các cơ sở đào tạo, sinh viên tốt nghiệp. Đồng thời, thị trường bao giờ cũng có những người chờ để tìm việc làm, những người thôi công việc cũ để tìm kiếm công việc tốt hơn.
“Chúng tôi cho rằng, việc nâng tuổi nghỉ hưu với lộ trình chậm, tăng dần 3 tháng hoặc 4 tháng đối với nữ sẽ không ảnh hưởng nhiều lắm đến cơ hội việc làm của giới trẻ” – ông Diệp nhấn mạnh.
Nhấn mạnh hơn cho lập luận trên, ông Diệp dẫn nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới và Tổ chức Lao động quốc tế khẳng định rằng, việc nâng tuổi nghỉ hưu ít ảnh hưởng đến cơ hội việc làm của giới trẻ. Lý do là những người lớn tuổi tiếp tục ở lại làm việc, tiếp tục tạo ra sản phẩm, tích lũy cho nền kinh tế và có cơ hội đầu tư trở lại thì số việc làm tạo ra có thể nhiều hơn.
Dù vậy, ông Diệp cũng lưu ý rằng, sự đánh giá việc tăng tuổi nghỉ hưu đến cơ hội việc làm của giới trẻ là cần phải nghiên cứu rất kỹ lưỡng.
Liên quan đến vấn đề này, ông Lê Đình Quảng - Phó Trưởng ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam lại cho rằng, với lộ trình tăng chậm và có các cơ chế giải quyết khác thì vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu sẽ tác động ít đến việc làm của lao động trẻ.
Ông Quảng phân tích, mỗi năm Việt Nam sẽ có khoảng 1,3 triệu người bước vào thị trường lao động nhưng cũng có khoảng 100.000 người ra khỏi thị trường. Tuy nhiên, trong tương lai, lực lượng bước vào độ tuổi lao động càng giảm và đội ngũ bước ra lại tăng lên. Như vậy, số lao động cần giải quyết việc làm có thể càng ngày càng giảm theo tiến trình già hóa dân số.
Liên quan tới vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu, cá biệt có ý kiến cho rằng còn có thể tăng hơn cả mức 62 tuổi (với nam) và 60 tuổi (với nữ).
Về vấn đề này, ông Bùi Sỹ Lợi – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng: "Điều này đúng so với khu vực nhưng lại không đúng với thực tiễn Việt Nam. Chúng ta đừng vui mừng khi khẳng định con số tuổi thọ bình quân của Việt Nam là 76,6 tuổi mà phải hiểu rằng, chất lượng cuộc sống của người về hưu đang rất thấp và phải tính đến chất lượng dân số.
Chính vì lẽ đó mà Trung ương đã có Nghị quyết số 21/NQ-TW về công tác dân số trong tình hình mới, chính là nâng cao chất lượng dân số để đảm bảo cho nguồn nhân lực bền vững hơn. Đến một lúc nào đó, việc tăng lên 60 tuổi với nữ và 62 tuổi với nam sẽ được xem xét điều chỉnh, còn hiện tại chưa đủ điều kiện. Pháp luật không thể cứng nhắc, khi nào thấy thuận lợi thì phải điều chỉnh để đảm bảo được nguyện vọng, lợi ích của người dân".
 |
| Tăng tuổi nghỉ hưu không ảnh hưởng tới cơ hội việc làm của lao động trẻ. ảnh minh họa: Mai Đan. |
Việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu sẽ giúp tận dụng lực lượng lao động lớn tuổi tham gia vào các hoạt động kinh tế ra sao?
Trong Bộ luật Lao động hiện hành đang quy định tuổi nghỉ hưu đối với nam là 60 và nữ là 55 tuổi, với những ngành nghề nặng nhọc, độc hại còn nghỉ sớm từ 5 – 10 năm, rõ ràng là nguồn nhân lực của chúng ta đang giảm đi. Xu hướng chung về quá trình già hóa dân số thì sẽ đến lúc chúng ta thiếu nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, dù đã có quy định nhưng thực tế tuổi nghỉ hưu bình quân hiện chỉ đạt 54 tuổi.
Ông Lợi nói: "Như vậy là chúng ta đang về hưu không đúng quy định hiện hành. Theo đánh giá của các cơ quan nghiên cứu khoa học thì trong tổng lực lượng đã nghỉ hưu đang hưởng lương hưu thì vẫn có 42% đang làm việc, nếu tỷ lệ này tiếp tục làm việc, đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội thì chắc chắn khi về hưu họ sẽ có mức lương hưu cao hơn.
Do đó, với thực trạng tuổi nghỉ hưu như hiện nay thì chúng ta đang lãng phí một lực lượng nguồn nhân lực rất quan trọng, trong khi thực tế đây là những người có chuyên môn, trình độ quản lý và tay nghề cao".
Cũng theo ông Bùi Sỹ Lợi, nguyên tắc là phát triển nhưng phải đảm bảo lợi ích của cả ba bên, người lao động, doanh nghiệp và Nhà nước. Nếu chỉ tập trung vào lợi ích của người lao động và doanh nghiệp mà bỏ trống phần Nhà nước thì không thể có nguồn thu cho tái đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, giao thông, thủy lợi… trong khi những người đã về hưu vẫn sử dụng các dịch vụ xã hội này, vậy tại sao không đóng góp thêm. Tuy nhiên, đây là quyền lợi của người lao động, muốn họ đóng góp chúng ta phải huy động, mà huy động được thì phải có chính sách khuyến khích.
