Có điều ăn xin không chỉ giả bộ rách rưới què quặt để ngửa mũ xin vài ba đồng lẻ, mà ăn xin “cao cấp” hơn nhiều với các “vở kịch” được diễn hết sức hoàn hảo. Không ít người đã bị ăn xin lừa, thậm chí còn bị mắng vỗ vào mặt nếu như cho tiền ít.
“Ăn” chửi vì không cho tiền
Không ít người đã từng nhiều lần gặp các trường hợp người ăn xin cứ đứng lỳ đến khi nào xin được cho thì thôi, rồi năn nỉ, kì kèo khi bị cho ít, những thanh niên khỏe mạnh vẫn đi xin… Nhưng “choáng” nhất là một trường hợp ở bến xe Mỹ Đình.
Câu chuyện trên trở thành chủ đề bán tán của hành khách trên xe suốt đoạn đường dài. Anh tài xế cho biết, bọn trẻ ăn xin ở bến xe đều có bảo kê hết, tuy chúng nhỏ tuổi nhưng rất láu cá và già đời.
Những vở kịch hoàn hảo
Ngoài những chiêu ấy thì những hình thức ăn xin phổ biến khác vẫn được tận dụng triệt để. Dọc các con phố, các chợ, nhất là các quán ăn vỉa hè, bạn dễ dàng bắt gặp những đứa trẻ hoặc các cụ ông, cụ bà, khuôn mặt khắc khổ cầm chiếc nón mê miệng lẩm bẩm mong người khác rủ chút lòng thương. Có điều các cụ cứ chờ người ta vừa bưng bát cơm ăn là ngửa tay lên xin, nếu chưa được cho thì các cụ cứ đứng chờ cho bằng được khiến nhiều người khó chịu cho tiền cho xong chứ cũng chẳng thấy thương hại gì. Tôi cũng đã từng chứng kiến có cụ bà ăn xin cứ như “khách quen” của cửa hàng cơm bụi, cụ thường xuyên có mặt ở đây để xin tiền. Có người, không cho cụ và nói: “Mới cho cụ hôm qua, hôm nay lại xin”. Bà cụ đáp lại ngay: “Cho đâu mà cho, đồ vô phúc”.
Nhiều người phụ nữ còn khỏe mạnh nhưng lại có “vũ khí” là đứa con nhỏ (hoặc cũng có thể một đứa trẻ mượn của ai đó), rồi lếch thếch bế theo những đứa trẻ ngủ ngặt nghẽo để gây sự thương cảm với mọi người. Thường những người đó ngày này qua ngày khác, tháng này qua tháng khác, vẫn cái bài như vậy, nhưng họ vẫn xin được tiền, sở dĩ vì người Việt vốn giàu lòng trắc ẩn, thứ nữa nhiều người muốn cho vài đồng lẻ để họ đi nhanh, đỡ kì kèo. Nắm bắt được tâm lý ấy, nhiều người ăn xin “chai mặt”, cứ bám riết lấy bất kỳ ai để xin bằng được thì mới thôi.
Ăn xin đội lốt… trí thức
Chị Phạm Thị Hà ở Định Công, Hoàng Mai chưa hết ấm ức khi kể lại câu chuyện của mình. Một lần, giữa trưa nắng chị đang đi chầm chậm ở đường Phạm Hùng thì nhìn thấy đằng trước 1 thanh niên dáng bộ trí thức dắt xe, mồ hôi nhễ nhại. Lúc đi qua, vì tò mò, chị ngoái lại nhìn người thanh niên này thì anh ta gọi giật lại: Em ơi, anh hỏi thăm chút. Chị dừng xe, người thanh niên hỏi có biết chỗ nào đổ xăng không, vì anh ta mượn bạn được chiếc xe để đi đón mẹ ở bến xe mà không để ý là xe hết xăng. Chị Hà chỉ cho thanh niên nọ chỗ đổ xăng ven đường. Định đi tiếp thì anh thanh niên lại thay đổi sắc mặt, luống cuống sờ khắp các túi quần: “Thôi chết, vội đi quá anh quên cả mang ví”. Tỏ chút ngần ngừ, anh ta trình bày là chẳng có họ hàng gì ở đây, lại đi đón mẹ mà không mang tiền thì ngại quá và gợi ý luôn: “Hay là em cho anh mượn mấy chục đổ xăng, rồi cho anh xin số điện thoại anh nháy vào, khi nào anh qua trả và cảm ơn em sau”.
Nghĩ ai cũng có lúc như thế nên chị không ngần ngại rút 50.000 đồng đưa cho anh ta, và người này cũng nháy vào số điện thoại của chị. Bẵng đi mấy hôm, một lần, đang đi làm qua con đường cũ, chị giật mình khi thấy vẫn thanh niên nọ ở cổng bến xe Mỹ Đình với chiêu cũ, mới vỡ lẽ mình bị lừa. Chiêu này đang được nhiều kẻ áp dụng, và không ít người sập bẫy, bởi với ngoại hình trí thức vậy dễ dàng khiến người đối diện tin tưởng.
Làm sao dẹp nạn ăn xin
Theo lẽ thường, những người bần cùng, không thể kiếm tiền bằng sức lao động của mình thì mới phải đi ăn xin, ăn mày. Và cũng vì lý do đó mà người đời rủ lòng thương hại. Nhưng thời nay, có lẽ việc xin tiền người khác quá dễ dàng, nên ăn xin đã trở thành “nghề” chính của những kẻ không muốn bỏ sức lao động. Thậm chí có vùng cả xóm đi ăn xin, cả làng làm nghề ăn xin. Cứ hết mùa vụ là họ lại đổ ra các thành phố kiếm thêm bằng nghề: ăn xin.
Để từng bước giảm số người ăn xin, theo ông Thắng thì có điểm mấu chốt cần làm: Thứ nhất là tăng cường các chính sách phúc lợi xã hội để đảm bảo cuộc sống cho những người không có khả năng lao động. Thứ hai là cần tuyên truyền và xử lý quyết liệt các đối tượng ăn xin biến tướng. Chính quyền các địa phương cần quản lý, giải thích, tuyên truyền để người dân không bỏ quê, tha phương cầu thực.
Nhiều luồng ý kiến cũng cho rằng để xóa nạn ăn xin thì người dân không nên cho tiền người ăn xin nữa, thậm chí một số địa phương cũng đã đẩy mạnh cuộc vận động không cho tiền người ăn xin. Bởi hiện Nhà nước ta đã có nhiều chính sách, giải pháp để chăm lo cho những hoàn cảnh cơ nhỡ, khó khăn (các trung tâm bảo trợ xã hội, nhà mở, mái ấm...). Nếu muốn làm từ thiện, người dân có thể đóng góp hoặc trực tiếp đến những nơi trên. Nếu có trường hợp khó khăn nào, người dân có thể báo đến các đơn vị trên để họ tiếp nhận.