Thảo luận tại Quốc hội sáng nay về đề án đổi mới chương trình – sách giáo khoa giáo dục phổ thông, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo – ông Phạm Vũ Luận cho biết, biên soạn chương trình-sách giáo khoa là một công việc khoa học, liên quan đến nhiều lĩnh vực. Trên thế giới, ở các nước có nền giáo dục phát triển, công việc này được làm một cách chuyên nghiệp, do các Viện nghiên cứu phát triển chương trình-SGK với hàng trăm chuyên gia đảm nhiệm).
“Tại Việt Nam, cho đến nay chúng ta vẫn chưa có đội ngũ chuyên gia chuyên nghiệp về lĩnh vực này và chưa có bộ máy tổ chức nghiên cứu chuyên sâu về chương trình và sách giáo khoa”, ông Luận nói.
Theo Bộ trưởng Luận, cách làm của Việt Nam là huy động các nhà giáo, các nhà khoa học, các chuyên gia tham gia biên soạn chương trình và sách giáo khoa. Để từng bước khắc phục tình trạng này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cử các cán bộ, chuyên gia đi học về khoa học phát triển chương trình, sách giáo khoa để khi đủ điều kiện sẽ báo cáo với Chính phủ cho thành lập Viện Nghiên cứu chương trình và sách giáo khoa.
 |
| Bộ trưởng Phạm Vũ Luận thông tin về chương trình - sách giáo khoa tại Quốc hội sáng nay. Ảnh: TTBC. |
Thông tin về quy trình thẩm định chương trình – sách giáo khoa, ông Luận cho biết: “Việc thẩm định do một hội đồng (nhà giáo, nhà khoa học, chuyên gia không tham gia viết sách) do nhiều cơ quan hữu quan giới thiệu, Hội đồng quốc gia giáo dục và Ủy ban Quốc gia về đổi mới giáo dục sẽ xem xét, xin ý kiến Thủ tướng trước khi thẩm định. Hội đồng sẽ hoạt động theo một quy chế riêng, đảm bảo tính độc lập và khách quan, đánh giá từng bộ/cuốn sách. Trên cơ sở kết luận của Hội đồng thẩm định, Bộ Giáo dục Đào tạo sẽ ra quyết định.
Việc biên soạn chương trình và sách giáo khoa là một công việc rất khó khăn, rất tỉ mỉ. Thực tiễn của các lần làm sách trước đây cho thấy, lực lượng tham gia vào việc biên soạn chương trình và sách giáo khoa không nhiều do yêu cầu rất cao về mặt khoa học; thời gian cho viết sách rất dài và nhiều người không có điều kiện thời gian tham gia được; đãi ngộ của chúng ta cho những người viết sách giáo khoa và chương trình còn chưa thỏa đáng”.
Người đứng đầu ngành giáo dục cho biết, dự báo lực lượng làm sách giáo khoa lần này sẽ ít hơn lần trước, vì làm sách theo cách mới, theo cách tiếp cận phát triển năng lực chứ không làm như những lần trước đây là truyền thụ kiến thức.
“Chúng tôi dự báo có hai khả năng có thể xảy ra. Khả năng thứ nhất, với cơ chế xã hội hóa, chúng ta sẽ giải phóng được sức sản xuất của xã hội. Nhiều nhóm tập thể biên soạn, sách biên soạn ra sẽ tốt, đa dạng, giúp cơ sở giáo dục lựa chọn được sách phù hợp nhất. Khả năng thứ hai, chưa có nhiều người sẵn sàng tham gia viết sách, sách viết ra không đáp ứng được yêu cầu và không kịp về thời gian và có thể có những mảng sách không có ai tham gia viết. Chúng tôi rất muốn khả năng thứ nhất diễn ra, nhưng kinh nghiệm từ lịch sử những đợt làm sách vừa rồi đã cảnh báo, khả năng thứ hai rất dễ xảy ra.
Phương án Chính phủ đề xuất giao cho Bộ Giáo dục Đào tạo chủ động biên soạn một bộ sách giáo khoa đồng thời khuyến khích việc biên soạn các bộ sách khác là để Chính phủ chủ động ứng phó với bất cứ tình huống nào xảy ra. Theo chúng tôi, tính toán này là thận trọng và cần thiết. Trong khi mô hình mới chưa xuất hiện, nếu chỉ có trong tính toán của chúng ta thì nên chăng là loại bỏ ngay mô hình đã có, đã được kiểm nghiệm và đã hoàn thành nhiệm vụ Quốc hội và Chính phủ giao. Ở đây tuyệt nhiên không vì lợi ích cục bộ, lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm”, ông Luận nói.
Theo Bộ trưởng Luận, trong lần làm sách này, ngoài việc danh sách thẩm định sẽ thông qua Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nguồn nhân lực thì sẽ còn thông báo Ủy ban Quốc gia chỉ đạo đổi mới toàn diện GD-ĐT xem xét, báo cáo với Thủ tướng để quyết định thành lập hội đồng thẩm định. Bộ GD&ĐT sẽ căn cứ kết luận của hội đồng thẩm định quốc gia này để ra quyết định về việc cho phép lưu hành những bộ sách đạt tiêu chuẩn, đạt yêu cầu.
Giải thích về kinh phí mà Bộ dự kiến dành cho biên soạn chương trình – sách giáo khoa sẽ gây ra bất công bằng với các nhóm khác, Bộ trưởng Luận cho hay: “Chúng ta cần phải cân nhắc xem xét vấn đề này nhưng tính toán theo hướng để tất cả các nhóm biên soạn SGK đều có những điều kiện thuận lợi, tương đương trong hoạt động chuyên môn, và đều có trách nhiệm như nhau, bao gồm cả trách nhiệm về pháp lý và trách nhiệm về đạo đức khi sử dụng tiền của nhân dân, tiền của ngân sách.
Theo tiếp cận của chúng tôi, có nhiều cách để đảm bảo sự công bằng này bằng các giải pháp kĩ thuật. Để đảm báo công bằng thì không để thành phần Nhà nước tham gia vào công việc này nữa thì nên cân nhắc. Việc quyết định một vấn đề hệ trọng của giáo dục mà chỉ căn cứ vào sự bình đẳng về kinh tế của các nhóm tham gia triển khai là điều cũng cần phải tính toán, xét lại toàn diện. Xin nhấn mạnh vấn đề công bằng, bình đẳng tham gia việc viết sách có nhiều giải pháp kĩ thuật có thể xử lý”.
