Washington đang thúc đẩy kế hoạch thiết lập vùng an toàn, vùng cấm bay ở Syria với mục tiêu không giấu giếm là bảo vệ phe đối lập chống chính phủ Damascus trước các cuộc không kích của Nga.
Tờ The New York Times hôm 23/10 đưa tin cảnh báo rằng mặc dù hoài nghi về tính hiệu quả của kế hoạch trên, nhưng trước áp lực do làn sóng người tị nạn đổ về châu Âu và sự gia tăng hoạt động quân sự của Nga gây ra, không loại trừ khả năng Tổng thống Barack Obama sẽ có các biện pháp quyết liệt hơn trong vấn đề này.
Mỹ thúc đẩy kế hoạch lập vùng cấm bay ở Syria
 |
| Ảnh minh họa. Nguồn Sputnik. |
Hiện các quan chức Washington đang tích cực thảo luận về việc thiết lập các khu an ninh trên biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, Syria và Jordan. Các chính trị gia liên tiếp lên tiếng cho rằng vùng cấm bay và vùng an toàn có thể được sử dụng để cung cấp viện trợ nhân đạo cho dân thường và bảo vệ phe đối lập ôn hòa ở Syria.
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và một số quan chức cấp cao khác của Washington đã bày tỏ sự ủng hộ đối với kế hoạch này. Ông đã lên tiếng nhấn mạnh về sự cần thiết phải thành lập khu vực cấm bay để giúp dân thường và phe đối lập ôn hòa chống lại các cuộc không kích của Nga.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter không hỗ trợ sáng kiến này và tin rằng điều này đòi hỏi phải có sự tham gia của nhiều cường quốc, có thể làm tăng nguy cơ xảy ra đụng độ bất ngờ với lực lượng Nga tại Syria.
Bất chấp phản đối của người đứng đầu Lầu Năm Góc, chính quyền Obama dường như đang thúc đẩy kế hoạch này thông qua việc bắt đầu nhắc lại ý tưởng về một vùng cấm bay cũng như nhấn mạnh tới sự cấp thiết của cuộc khủng hoảng di cư tại châu Âu, tờ The New York Times cho biết.
Bình luận về động thái trên, tờ Tầm nhìn của Nga hôm 24/10 cho rằng việc Washington thiết lập vùng cấm bay ở Syria là bất hợp pháp vì nó không có sự cho phép hay phối hợp với chính phủ hợp pháp của Syria.
Hơn nữa, các chuyên gia nhiều lần chỉ ra rằng một vùng cấm bay tương tự được NATO thiết lập tại Libya năm 2011 dưới sự ủy quyền của Liên Hợp Quốc thực tế không hiệu quả.
Biện pháp này đã không những không đem lại sự hòa giải cho chính quyền Gaddafi và phe đối lập ôn hòa mà còn thúc đẩy xung đột ở Libya và đưa quốc gia này tới sự hỗn loạn và cuối cùng là sụp đổ, cho phép IS có chỗ đứng ở Địa Trung Hải.
Báo Nga cũng đặt câu hỏi về việc tại sao Mỹ muốn đem lại những lợi ích tốt đẹp cho người dân Syria và tiêu diệt IS nhưng lại không ủng hộ chiến dịch không kích "rất hiệu quả" của Moscow.
Bàn luận về khả năng Mỹ thiết lập vùng cấm bay ở Syria, tờ Financial Times ngày 5/10 đưa tin cho rằng, Mỹ khó có thể thiết lập được vùng cấm bay trên lãnh thổ Syria do những rào cản đến từ sự hiện diện khá đông của Không quân Nga tại quốc gia này.
Vài ngày sau đó, phát ngôn viên Nhà Trắng Josh Ernest lên tiếng cho rằng không thể lập vùng cấm bay ở Syria vì có lượng đông máy bay Nga đang hoạt động và họ đã phát triển hệ thống phòng không ở Syria.
Trước đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner thừa nhận Mỹ không thể lập và duy trì vùng cấm bay hoặc vùng đệm ở Syria vì để hỗ trợ sáng kiến như vậy cần rất nhiều hỗ trợ hậu cần mà mình không có ở thời điểm này.
Thổ Nhĩ Kỳ muốn lập vùng an toàn
 |
| Thổ Nhĩ Kỳ là nướci ủng hộ lớn nhất đối với ý tưởng thiết lập vùng an toàn trên biên giới của nước này với Syria. Ảnh US News |
Tờ Tầm nhìn cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ là nước ủng hộ lớn nhất đối với ý tưởng thiết lập vùng an toàn trên biên giới của nước này với Syria và đang vận động tích cực cho vấn đề này.
Theo lập luận của Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, một đối thủ lâu năm của ông Assad, nếu biện pháp này được thực hiện, những người di cư có thể qua lại biên giới giữa hai quốc gia này an toàn hơn.
Theo chuyên gia Yevgeny Satanovsky đến từ Viện Cận Đông, Thổ Nhĩ Kỳ, Ả Rập Saudi và Qatar đang rất tích cực vận động Mỹ thiết lập vùng an toàn ở biên giới nước này với Syria.
Tuy nhiên, sáng kiến này vẫn chưa nhận được sự hỗ trợ của các đối tác phương Tây. Satanovsky tin rằng quân đội Mỹ sẽ không đáp ứng yêu cầu này vì nó có thể khiến quân đội Jordan cũng đòi hỏi một biện pháp tương tự.
Vùng cấm bay và vùng an toàn sẽ rất có lợi cho phe đối lập Syria, giúp lực lượng này tránh bị ảnh hưởng trước chiến dịch tấn công trên không và mặt đất của liên minh do Nga dẫn đầu.
Nhưng thành phần của phe đối lập Syria đến nay vẫn rất hỗn tạp, trong đó bao gồm cả các phần tử cực đoan. Theo Satanovsky, Mỹ lo ngại rằng việc thiết lập một khu vực này có thể là một mảnh đất màu mỡ cho những kẻ cực đoan phát triển, các hoạt động chuyển giao vũ khí trái phép được tăng cường và có thể làm bùng nổ cuộc nội chiến tại Syria.
Hơn nữa, với sự hiện diện rất đông của máy bay Nga và Iran tại Syria hiện nay, Mỹ lo ngại rằng khả năng duy trì vùng này rất khó vì đòi hỏi nguồn lực quá lớn.
Dẫu vậy, Chủ tịch Viện Hàn lâm địa chính trị Konstantin Sivkov cảnh báo rằng, Mỹ vẫn đang cân nhắc trong vấn đề này bởi việc thiếu một khu vực an toàn như vậy cũng gây ra ảnh hưởng đáng kể tới lợi ích cốt lõi của Mỹ ở Trung Đông.
Nếu Nga và Syria đánh bại IS, ảnh hưởng của Mỹ ở Trung Đông có thể kết thúc trong vài năm tới hoặc phải mất rất nhiều thời gian mới có thể vực lại được. Do đó, vì lợi ích chiến lược, Mỹ có thể bỏ qua các thách thức để thiết lập vùng cấm bay tại Syria.
Một khi thiết lập được vùng cấm bay, Mỹ hy vọng sẽ có cơ sở để dần dần cân bằng hoặc vượt lên trên ảnh hưởng của Nga ở Syria./.
