Ông bà ta xưa dạy rất nhiều điều hay lẽ phải, nhưng không biết có phải vì dạy ngược dạy xuôi quá hay không mà đâm ra…loạn. Riêng chỉ việc ăn uống, quà cáp thôi cũng có cả tá câu nhức đầu.
Kẻ thực dụng nói “miếng trầu là đầu câu chuyện” người đức cao trọng vọng bác lại “lời chào cao hơn mâm cỗ”, người lõi đời thì thấy “ăn cỗ đi trước lội nước theo sau”, thằng sòng phẳng muốn “ông trao chân giò bà thò chai rượu”…cho nên câu “ông nói gà bà nói vịt” là…có thật 100%.
Cuối cùng là hậu thế “lạc” giữa rừng triết lý không biết víu vào đâu để sống cho phải.
Chắc là vì thế nên cổ nhân còn “hướng dẫn sử dụng” túi khôn bằng cách “tùy cơ ứng biến” hay câu nói nổi tiếng của Bác với cụ Huỳnh Thúc Kháng trước lúc lên đường thăm Pháp năm 1946 “dĩ bất biến ứng vạn biến”.
 |
| Biếu xén quà cáp cho cấp trên (Ảnh minh họa: giaoducthoidai.vn). |
Miếng ăn, gói quà vì thế mà rất quan trọng với người Việt ta chứ chẳng phải đùa.
Dịp Tết nguyên đán người lớn không lì xì cho con trẻ là mang tội ki bo, đi xa về không có gói quà biếu ông bà cha mẹ xem chừng khó ở, ngày lễ lạt không làm tròn nghĩa vụ là không xong.
Trên tất cả đó là nét văn hóa đáng gìn giữ.
Thời xa xưa cho đến nay. Tặng quà Tết là một nét đẹp văn hóa, người tặng quà mong muốn những điều tốt đẹp nhất đến với người nhận.
Nó không chỉ thể hiện tình cảm yêu thương, quan tâm mà còn mong muốn những điều may mắn sẽ đến với người được nhận.
Việc cấp dưới tặng quà cho cấp trên cũng không ngoài ý nghĩa đó.
Nhắc đến biếu xén quà cáp, trên thế giới cũng có chuyện…động trời: Một công ty ở Trung Quốc, đến tết sếp lau giày rửa chân cho toàn bộ nhân viên để…tri ân vì một năm qua đã phục vụ sếp. Rồi còn thưởng đồng hồ Rolex (thương hiệu siêu sang) xe Audi, điện thoại Iphone…
Còn chuyện quà cáp biếu xén ở ta cũng có những chuyện kinh thiên động địa không kém, ví dụ trong đại án ở ngân hàng OceanBank. Cơ quan Cảnh sát điều tr Bộ Công an xác định Nguyễn Xuân Sơn khi còn làm Phó Tổng giám đốc OceanBank, đã nhiều lần biếu “quà” cho Ninh Văn Quỳnh tại phòng làm việc.
Mỗi lần như vậy, Sơn bỏ tiền vào với túi quà rồi để lên bàn của Quỳnh, nói: “Em biếu anh chai rượu hoặc chiếc áo”, nhưng khi mở ra, bên trong là nhiều xấp tiền mệnh giá 500.000 đồng. Tổng số "quà biếu" Quỳnh nhận từ Sơn lên đến 20 tỉ đồng [1].
Đây không phải là quà biếu thông thường mà đó là một cái "giá" phải trả cho nhiều cái làm ngơ từ những người có quyền hành.
Nó khác xa hoàn toàn với việc anh em thân tình, tết nhất có con gà mái dầu, con vịt chạy đồng mang đến rồi cùng nhau uống rượu tất niên.
Hai từ "biếu xén" mới độc địa làm sao, mà nói như Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc “Bí thư, Chủ tịch tỉnh, lãnh đạo các địa phương không phải lên Trung ương để biếu xén lãnh đạo trung ương nữa, tốn kém, lại phải huy động ngân sách, viết hóa đơn giả, ngụy tạo chứng từ, rồi phải đi huy động chỗ này chỗ kia...”[2].
Năm nào cũng phải chỉ đạo những việc tưởng chừng như cũ. Vì sao không phải là chỉ đạo một lần và thực hiện xuyên suốt?
Điều đó cho thấy nhiều địa phương rất hay… “quên” chỉ đạo của Trung ương. Phải chăng vẫn phổ biến tình trạng “trên bảo dưới không nghe”, trên “nóng” dưới “lạnh”?
Năm ngoái Thủ tướng cũng cứng rắn: “Xin được nói với toàn thể quốc dân, đồng bào và các đồng chí Bí thư, Chủ tịch là các đồng chí không phải đi thăm Thủ tướng, Phó Thủ tướng, các bộ trưởng nữa. Không phải chỉ miền Nam không ra Bắc mà ngay miền Bắc cũng không đến Hà Nội”[3].
Thủ tướng đã chỉ đúng chỗ “xén” của người “biếu” là “hóa đơn giả”, “ngụy tạo chứng từ”…
Tiền đâu mà chi ra cả núi tiền để biếu nhau một cách "chân tình" như thế? Chỉ có thể là “xén” từ ngân sách và “xã hội hóa” từ doanh nghiệp rồi sau đó tạo ra chuỗi “cộng sinh” như người ta đang nghi ngờ mối “quan hệ” giữa Vũ “nhôm” và cơ quan công quyền ở Đà Nẵng.
Không phải ai tặng quà cũng có ý đồ xấu và không phải ai cũng có “điều kiện” để biếu những vali tiền mặt phải chở bằng ôtô. Đa số biếu quà vì tâm lý…lo sợ, sợ mất an toàn, mất cơ hội, sợ bị đẩy ra ngoài tầm ngắm…
Lắm lúc người nhận quà rơi vào trạng thái “sự đã rồi” nên đành phải nhận. Cũng bởi “đa chỉ một cành mà kiến cả nghìn con”.
Ai mà không sợ “trâu chậm uống nước đục” – ông cha ta đã “đóng đinh” như thế.
Rồi bất quá “anh” bấm máy quát cho một trận! “Chú làm thế là không được nhé, chú thật là…”
Nhận thấy tình hình quà cáp tết nhất ngày càng nhập nhèm, Cục phòng chống tham nhũng (Thanh tra Chính phủ) những năm gần đây đã tổ chức đường dây nóng để tiếp nhận phản ánh.
Nhưng xem ra đường dây chỉ “nóng” một vài ngày tết. Vì những Ninh Văn Quỳnh, Nguyễn Xuân Sơn, Trịnh Xuân Thanh…đều biếu và nhận cả bao tiền bất chấp thời gian địa điểm - lúc mà đường dây không còn “nóng”?
Năm 2016, tại hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Luật phòng chống tham nhũng, Tổng thanh tra Chính phủ cho hay: “10 năm cả nước chỉ có 10 cán bộ nhận quà biếu bị xử lý”. Tức là mỗi năm chỉ xử lý được một người.
Liên tục 4 năm qua đường dây nóng tiếp nhận hàng chục nghìn cuộc gọi liên quan đến biếu và nhận quà tết.
Nhưng tính trung bình mỗi năm chỉ có một trường hợp bị xử lý và đương nhiên những con người hôm nay xộ khám không có tên trong danh sách hàng chục ngàn ấy!?
Không thể tổ chức ra đường dây nóng xong ngồi chờ “bốc máy” là chống được nạn “biếu”, “xén”. Mà làm sao để mệnh lệnh của Thủ tướng được thực hiện trên 63 tỉnh thành, 713 quận huyện và hàng ngàn xã phường thị trấn.
Mong làm sao dẹp bỏ nạn "xén" mang đi “biếu” để những gói quà ngày tết trở lại với nét đẹp vốn có.
Mong làm sao đến lúc nào đó Chính phủ không cần đến hẹn lại ban lệnh cấm biếu xén. Đó là môi trường minh bạch, dân chủ, công bằng.
Từ chuyện năm nào cũng ban lệnh cấm biếu xén quà cáp dịp tết cho thấy Chính phủ kiến tạo còn nhiều việc phải làm mà trước hết là chấn chỉnh kỷ cương từ trên xuống dưới.
Các chính quyền địa phương không thể bá hùng một cõi mà phớt lờ chỉ đạo từ trên.
Tài liệu tham khảo:
[2] http://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/chinh-tri/thu-tuong-bi-thu-chu-tich-tinh-khong-phai-den-chuc-tet-toi-348980.html
[3] http://giaoduc.net.vn/Xa-hoi/Khong-phai-len-Trung-uong-de-bieu-xen-lanh-dao-nua-post182614.gd
