Những năm trước, các phương tiện truyền thông từng phản ánh có nhiều học sinh “ngồi nhầm lớp” do chạy theo thành tích, nhiều em không đạt kiến thức vẫn được “lùa” lên lớp, các em học sinh trên dễ bỏ học, giáo viên rất khó dạy.
Điều này hy vọng sẽ được chấm dứt khi thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 chuyển từ đánh giá kiến thức sang năng lực, phẩm chất.
 |
Ảnh minh họa - giaoduc.net.vn |
Tuy nhiên, đối với bậc trung học cơ sở, năm học 2021-2022 ở lớp 6, năm 2022-2023 ở lớp 6,7 cho thấy sẽ có rất ít học sinh ở lại lớp.
Các trường hợp học sinh ở lại lớp, thi lại theo chương trình mới
Thông tư Số: 22/2021/TT-BGDĐT quy định về đánh giá học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông áp dụng từ năm học 2021-2022 đối với lớp 6; năm học 2022-2023 đối với lớp 6, 7, 10; năm học 2023-2024 đối với 6, 7, 8, 11; năm học 2024-2025 đối với toàn bộ học sinh.
Tại Điều 12 quy định về các trường hợp được lên lớp, đánh giá lại trong kì nghỉ hè, không được lên lớp như sau:
“1. Học sinh có đủ các điều kiện dưới đây thì được lên lớp hoặc được công nhận hoàn thành chương trình trung học cơ sở, chương trình trung học phổ thông:
a) Kết quả rèn luyện cả năm học (bao gồm kết quả đánh giá lại sau khi rèn luyện trong kì nghỉ hè theo quy định tại Điều 13 Thông tư này) được đánh giá mức Đạt trở lên.
b) Kết quả học tập cả năm học (bao gồm kết quả đánh giá lại các môn học theo quy định tại Điều 14 Thông tư này) được đánh giá mức Đạt trở lên.
c) Nghỉ học không quá 45 buổi trong một năm học (tính theo kế hoạch giáo dục 01 buổi/ngày được quy định trong Chương trình giáo dục phổ thông, bao gồm nghỉ học có phép và không phép, nghỉ học liên tục hoặc không liên tục).
Như vậy, học sinh sẽ ở lại lớp hẳn khi nghỉ quá 45 ngày, cả kết quả học tập và kết quả rèn luyện đều xếp loại chưa đạt.
Tại khoản 2 Điều 9 quy định về đánh giá kết quả học tập của học sinh nêu rõ:
“2. Kết quả học tập trong từng học kì, cả năm học Đối với môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số, điểm trung bình môn học kỳ được sử dụng để đánh giá kết quả học tập của học sinh trong từng học kì, điểm trung bình môn cả năm được sử dụng để đánh giá kết quả học tập của học sinh trong cả năm học.
Kết quả học tập của học sinh trong từng học kì và cả năm học được đánh giá theo 01 (một) trong 04 (bốn) mức: Tốt, Khá, Đạt, Chưa đạt.
a) Mức Tốt: - Tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét được đánh giá mức Đạt. - Tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số có điểm trung bình môn học kỳ, điểm trung bình môn cả năm từ 6,5 điểm trở lên, trong đó có ít nhất 06 môn học có điểm trung bình môn học kỳ, điểm trung bình môn cả năm đạt từ 8,0 điểm trở lên.
b) Mức Khá: - Tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét được đánh giá mức Đạt. - Tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số có điểm trung bình môn học kỳ, điểm trung bình môn cả năm từ 5,0 điểm trở lên, trong đó có ít nhất 06 môn học có điểm trung bình môn học kỳ, điểm trung bình môn cả năm đạt từ 6,5 điểm trở lên.
c) Mức Đạt: - Có nhiều nhất 01 (một) môn học đánh giá bằng nhận xét được đánh giá mức Chưa đạt. - Có ít nhất 06 (sáu) môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số có điểm trung bình môn học kỳ, điểm trung bình môn cả năm từ 5,0 điểm trở lên; không có môn học nào có điểm trung bình môn học kỳ, điểm trung bình môn cả năm dưới 3,5 điểm.
d) Mức Chưa đạt: Các trường hợp còn lại.
3. Điều chỉnh mức đánh giá kết quả học tập Nếu mức đánh giá kết quả học tập của học kì, cả năm học bị thấp xuống từ 02 (hai) mức trở lên so với mức đánh giá quy định tại điểm a, điểm b khoản 2 Điều này chỉ do kết quả đánh giá của duy nhất 01 (một) môn học thì mức đánh giá kết quả học tập của học kì đó, cả năm học đó được điều chỉnh lên mức liền kề."
Về kết quả học tập nếu học sinh có từ 2 môn nhận xét (trong các môn Giáo dục thể chất; Nghệ thuật (Âm nhạc, Mĩ thuật); Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp; Nội dung giáo dục của địa phương) xếp loại chưa đạt; hoặc chỉ có dưới 5 môn có điểm trung bình môn học kỳ, điểm trung bình môn cả năm dưới 5,0; hoặc có bất kỳ môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số có điểm trung bình dưới 3,5, sẽ xếp loại Chưa đạt, sẽ được thi lại, nếu đạt sẽ được lên lớp.
Vì sao có rất ít học sinh học chương trình mới ở lại lớp?
Như vậy, Thông tư 22 vẫn quy định các trường hợp ở lại lớp, thi lại nếu không đạt sẽ phải ở lại lớp nhưng năm học 2021-2022 ở lớp 6 theo ghi nhận, đánh giá của người viết ở nhiều cơ sở giáo dục rất ít học sinh phải thi lại dù năng lực của nhiều em không thực sự đạt như yêu cầu.
Theo người viết có 3 nguyên nhân sau đây:
Thứ nhất, bệnh thành tích ở một số nơi vẫn còn
Nhiều địa phương vẫn giao chỉ tiêu chất lượng bộ môn, chất lượng học sinh giỏi cao ngất ngưởng.
Thực hiện chương trình mới, nhiều môn mới nhưng nhiều địa phương vẫn giao các chỉ tiêu chất lượng bộ môn 95-100%, học sinh giỏi trên 50% khiến giáo viên chỉ dạy, việc đánh giá không đúng thực chất mà phải chạy theo chỉ tiêu.
Giáo viên nào không đạt chỉ tiêu thì bị cắt thi đua, xếp loại không hoàn thành nhiệm vụ, mang tiếng là chống đối,…
Thứ hai, việc kiểm tra lại thực hiện trong hè chứ không phải cuối năm học.
Trước đây, chương trình 2006, nếu học sinh thuộc trường hợp thi lại, được thi lại trong tháng 5, cuối năm học.
Nếu học sinh thi lại, giáo viên phải vất vả ôn luyện không công nhưng phải trong thời gian hè, nghỉ ngơi của giáo viên khiến giáo viên cũng ngao ngán.
Tại Điều 12 Thông tư 22 quy định đối tượng học sinh được lên lớp, đánh giá lại trong kì nghỉ hè, không được lên lớp.
Trong đó, học sinh nếu thi lại phải ôn tập, thi lại trong thời gian nghỉ hè.
Điều 14. Kiểm tra, đánh giá lại các môn học trong kì nghỉ hè nêu rõ:
“Đối với những học sinh chưa đủ điều kiện được lên lớp nhưng có kết quả rèn luyện cả năm học được đánh giá từ mức Đạt trở lên, kết quả học tập cả năm học được đánh giá mức Chưa đạt thì được đánh giá lại kết quả học tập các môn học được đánh giá mức Chưa đạt (đối với môn học đánh giá bằng nhận xét) và các môn học có điểm trung bình môn cả năm dưới 5,0 điểm (đối với môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số).
Kết quả đánh giá lại của môn học nào được sử dụng thay thế cho kết quả học tập cả năm học của môn học đó để xét lên lớp theo quy định tại Điều 12 Thông tư này.”
Như vậy, học sinh xếp loại Kết quả học tập, rèn luyện phải thực hiện trong thời gian nghỉ hè, trong thời gian nghỉ của giáo viên, nên nhiều người thường “động viên” nhau cho học sinh lên lớp, nếu để học sinh kiểm tra lại trong kỳ nghỉ hè sẽ vất vả.
Thứ ba, vẫn còn dùng kết quả học sinh đánh giá giáo viên
Một thực trạng đáng buồn là hiện nay dù giáo viên đã dạy học sinh hết sức, nhiều em giỏi, thành đạt nhưng do trong lớp có vài học sinh học yếu, lười học, điểm thấp lại mặc định là do giáo viên dạy dở, dạy không hết mình, thiếu trách nhiệm,...
Nếu điểm cuối năm của học sinh thấp, mặc định là giáo viên dạy chưa tốt, đánh giá giáo viên hiện nay còn dựa vào kết quả của học sinh, học sinh học yếu không cần biết lý do, mặc định đó là lỗi của giáo viên.
Nên, giáo viên rất ngại cho học sinh điểm thấp nếu vẫn còn dùng kết quả của học sinh đánh giá giáo viên.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
