Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được xây dựng trên quan điểm coi mục tiêu giáo dục phổ thông là giáo dục con người toàn diện, giúp học sinh phát triển hài hòa về đức, trí, thể, mỹ. Sách giáo khoa là tài liệu chính thức dùng để dạy và học trong các trường phổ thông, có vai trò to lớn trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông.
Trong đó, sách giáo khoa Lịch sử và Địa lý được nhiều giáo viên đánh giá rất cao về cách lựa chọn các chủ đề hay, gần gũi với học sinh. Từ đó tạo sự hứng thú cho học sinh học các môn khoa học xã hội.
Sách giáo khoa mới đảm bảo kế hoạch đầu ra theo chương trình giáo dục phổ thông 2018
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, bà Hoàng Thị Hương - Phó trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo quận Kiến An (Hải Phòng) khẳng định: Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được xây dựng trên cơ sở quan điểm của Đảng, Nhà nước về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; kế thừa và phát huy ưu điểm của các chương trình giáo dục phổ thông đã có của Việt Nam, đồng thời tiếp thu những thành tựu nghiên cứu về khoa học của các nước phát triển, những tiến bộ thời đại, phù hợp với đặc điểm con người Việt Nam.
Chương trình giáo dục phổ thông mới đảm bảo phát triển phẩm chất và năng lực người học thông qua nội dung giáo dục; bảo đảm kết nối chặt chẽ giữa các lớp học, cấp học.
Đặc biệt chương trình được xây dựng theo hướng mở, bảo đảm định hướng thống nhất những nội dung cốt lõi, bắt buộc đối với học sinh, đồng thời trao quyền chủ động và trách nhiệm cho địa phương, nhà trường trong việc lựa chọn nội dung giáo dục và triển khai kế hoạch giáo dục, phù hợp với đối tượng và điều kiện địa phương.
Xuất phát từ mục tiêu chương trình, quan điểm biên soạn chương trình giáo dục phổ thông, các tác giả viết sách giáo khoa đã cụ thể hóa nội dung chương trình thông qua những môn học và bài học cụ thể của mỗi lớp học, cấp học.
Qua 5 năm thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 sử dụng bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam qua thực tế nắm bắt thông tin từ phía giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh có thể thấy: Bộ sách đã đáp ứng mục tiêu yêu cầu cần đạt của chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Nội dung, kiến thức bộ sách được xây dựng theo nguyên tắc đồng tâm, đảm bảo kế hoạch đầu ra theo chương trình giáo dục phổ thông mới, đảm bảo tính vừa sức với học sinh. Bài học sắp xếp theo hướng mở, tích hợp liên môn gói gọn trong một chủ đề, chủ điểm dạy học giúp giáo viên dễ sử dụng các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học.
Nội dung mỗi bài học gắn với thực tiễn, lồng ghép, tích hợp nội dung liên môn, cấu trúc bài học rõ ràng giúp người học biết nội dung cần đạt, giúp người dạy dễ định hướng cách tổ chức giờ học ở mỗi bài.
Nội dung bài tập vận dụng gắn với những hình ảnh sinh động, gần gũi với cuộc sống hàng ngày với thực tiễn cuộc sống của các em. Mỗi môn học có các dạng bài luyện tập khá phong phú giúp học sinh làm quen và có kĩ năng khi làm bài tập.
Cấu trúc mỗi bài học có nhiều hoạt động học tập đa dạng, năng động gắn liền với các vấn đề thực tế xung quanh, đặc biệt có các dự án học tập, thông qua đó học sinh được tham gia hoạt động học tập một cách tích cực, chủ động, trải nghiệm thực tế, bước đầu làm quen với các kỹ năng nghiên cứu khoa học. Các hoạt động mỗi bài học được thiết kế tạo sự tương tác tốt giữa học sinh với học sinh, giữa học sinh với giáo viên.
Sách giáo khoa có thiết kế mới mẻ, hấp dẫn về hình thức, đặc biệt ưu tiên kênh hình ở những bài đầu tiên, lớp đầu tiên kích thích trí tò mò và tư duy sáng tạo của học sinh. Ngoài ra, sách giáo khoa cũng xây dựng được tuyến nhân vật xuyên suốt, có robot tham gia vào các hoạt động của con người giúp học sinh tiệm cận với xã hội công nghệ 4.0.
Sách giáo khoa Lịch sử và địa lý có cách tiếp cận mới mẻ, hấp dẫn
Cô Nguyễn Thị Thu Hồng, giáo viên Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng (quận Hồng Bàng, Hải Phòng) đánh giá cao những ưu điểm của sách giáo khoa theo chương trình mới, đặc biệt là sách giáo khoa môn Lịch sử và địa lý.
Theo đó, đối với sách giáo khoa môn Lịch sử và địa lý lớp 5 thuộc bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành phù hợp đặc điểm kinh tế - xã hội của thành phố Hải Phòng.
Sách lựa chọn các chủ đề hay, gần gũi với học sinh; sắp xếp các bài khoa học, giúp giáo viên dễ dạy, học sinh dễ học, ưu tiên dạy ý nghĩa ngôn từ, chú trọng văn bản thông tin, sử dụng từ ngữ quen thuộc, phù hợp với địa phương.
Cũng theo cô Hồng, nội dung các bài học, các hoạt động trong sách rất phong phú. Các mạch kiến thức đảm bảo nội dung yêu cầu tổng thể của chương trình giáo dục phổ thông 2018, đáp ứng được định hướng phát triển giáo dục và đào tạo của thành phố. Các bài học tạo điều kiện khuyến khích học sinh tích cực, chủ động sáng tạo, tăng hứng thú cho học sinh.
Bên cạnh đó, sách giáo khoa Lịch sử và Địa lý còn phù hợp với điều kiện tổ chức dạy và học tại cơ sở giáo dục phổ thông. Các bài học tạo điều kiện cho giáo viên vận dụng sáng tạo các phương pháp và hình thức dạy học lấy học sinh làm trung tâm, khuyến khích học sinh tích cực, chủ động sáng tạo.
Đồng thời, phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất và thiết bị dạy học hiện đại trong tổ chức các hoạt động giáo dục; Đảm bảo tính phân hóa, đa dạng loại hình. Với cách thiết kế nội dung dạy học có tính tích hợp liên môn cao và phương pháp dạy học hiện đại, sách giúp học sinh tích cực, chủ động sáng tạo hơn.
Cô Hồng cũng đánh giá cao sách giáo khoa Lịch sử và Địa lý thuộc bộ sách Chân trời sáng tạo do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành. Sách được biên soạn theo các yêu cầu cần đạt chung của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Câu hỏi tìm hiểu bài có nhiều hình thức phong phú bao gồm cả trắc nghiệm và tự luận.
Lượng kiến thức truyền thụ phù hợp với học sinh, gắn liền với các hoạt động trong cuộc sống. Nội dung các chủ đề được phân chia rõ ràng, cụ thể, gần gũi, thân thuộc với học sinh giúp người học phát triển được phẩm chất, năng lực. Bên cạnh đó còn phù hợp năng lực, trình độ của đội ngũ, cán bộ quản lý, giáo viên; phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất và thiết bị dạy học hiện đại. Sách được thiết kế với nội dung mở phù hợp với nhiều đối tượng học sinh.
Tập thể giáo viên Trường Trung học cơ sở An Hồng (huyện An Dương, Hải Phòng) cũng đánh giá rất cao chất lượng sách giáo khoa Lịch sử và Địa lý cả về nội dung và hình thức.
Theo đó, ưu điểm nổi bật là sách phù hợp với văn hóa lịch sử, phong tục, lối sống của địa phương; phù hợp với đặc điểm về đạo đức, truyền thống hiếu học, năng động, sáng tạo của học sinh Hải Phòng.
Nội dung sách hiện đại theo xu thế hội nhập, bám sát với thực tế cuộc sống, đáp ứng yêu cầu phân luồng và định hướng nghề nghiệp. Nội dung sách đảm bảo tính chính xác, khoa học, đảm bảo các yêu cầu cần đạt, chú trọng định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh.
Từ đó, khơi gợi sự tìm hiểu, yêu thích lịch sử trong nước và thế giới cho học sinh; Thể hiện tình yêu quê hương, niềm tự hào truyền thống lịch sử dân tộc. Đồng thời, hình thành tư tưởng, phẩm chất yêu quê hương, đất nước… cho học sinh. Ngoài ra, tên các chủ đề ngắn gọn, hay, vừa gợi mở, vừa giàu ý nghĩa giáo dục. Sách giáo khoa Lịch sử và Địa lý cũng có hệ thống tài liệu bổ trợ như sách tham khảo, vở bài tập, đồ dùng thiết bị đa dạng.
Cũng đánh giá cao nội dung của sách giáo khoa theo chương trình mới, giáo viên Trường Tiểu học Nguyễn Văn Tố (quận Lê Chân, Hải Phòng) đã đưa ra nhận xét cụ thể với sách giáo khoa Lịch sử và Địa lý của bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống.
Cụ thể, sách giáo khoa môn Lịch Sử - Địa Lý được xây dựng dựa trên các kiến thức mới nhất về lịch sử và địa lý, giúp học sinh tiếp cận và hiểu biết những sự kiện quan trọng và xu hướng phát triển hiện nay. Chương trình khuyến khích sự tham gia chủ động của học sinh thông qua các hoạt động nhóm, thảo luận, và trải nghiệm thực tế.
Nội dung trong sách giáo khoa thường liên kết giữa các môn học với nhau, giúp học sinh thấy được sự phát triển của các kiến thức và kỹ năng trong thực tiễn. Sách được thiết kế với nhiều hình ảnh, biểu đồ, bản đồ giúp học sinh dễ dàng tiếp nhận thông tin và phát triển khả năng phân tích, so sánh.
Các bài học trong sách giáo khoa Lịch sử và Địa lý được thiết kế theo hướng chú trọng phát triển phẩm chất, năng lực chung và năng lực đặc thù môn học thông qua việc tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động đa dạng, làm việc với kênh chữ và kênh hình về lịch sử, địa lý của địa phương, các vùng miền đất nước.
Bên cạnh đó, sách còn tích hợp khá “nhuần nhuyễn” giữa các kiến thức, kĩ năng lịch sử và địa lý; Tích hợp lồng ghép các nội dung giáo dục liên quan (như bảo vệ thiên nhiên và phòng chống thiên tai, giáo dục bảo vệ môi trường, một số câu chuyện về các nhân vật lịch sử...). Đặc biệt sách còn có sự phân hoá rõ ràng được thể hiện ở việc học sinh được lựa chọn nội dung học tập hoặc bài tập phù hợp với mức độ nhận thức, phong cách và sở thích cá nhân.
Hoạt động vận dụng cuối nhiều bài học được thiết kế với hai nhiệm vụ để học sinh có cơ hội lựa chọn nhiệm vụ phù hợp. Ví dụ với sách giáo khoa Lịch sử và Địa lý lớp 4 ở bài vận dụng 1 học sinh có thể lựa chọn một trong hai câu hỏi ở phần vận dụng để trả lời. Bên cạnh đó, còn có nhiều câu hỏi, bài tập được biên soạn theo hướng mở với mong muốn người học được thể hiện quan điểm, sự sáng tạo…
Hệ thống kiến thức cơ bản được chọn lọc, tư liệu học tập phong phú, kết hợp với kênh hình đa dạng, chất lượng cao và các câu hỏi, bài tập, tình huống học tập cụ thể tạo điều kiện cho giáo viên có thể đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học phù hợp với nội dung bài học và trình độ học sinh. Mỗi bài học có 4 giai đoạn học tập: Khởi động, Khám phá, Luyện tập, Vận dụng với các hoạt động đa dạng nhằm tăng cường tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
