Lấy đâu ra rau hữu cơ, thịt lợn sạch!
Ông giám đốc của một công ty cung cấp thực phẩm vào trong các trường học vẫn rất mạnh miệng:
"Rau củ của em, chị yên tâm là rau sạch theo tiêu chuẩn VietGap và cung cấp cho rất nhiều trường".
Thế nhưng chỉ cần chịu khó tư duy một chút thôi sẽ thấy những gì mà ông giám đốc nói rất vô lý:
Thứ nhất: Công ty của giám đốc N.V.A cung cấp đến 46 loại rau củ.
| Công ty bán thịt nhiễm sán gạo cho trẻ đóng chặt cửa, Phòng nói không liên quan |
Vậy chỉ với 5 hecta đất thì làm sao có thể trồng được tới 46 loại rau đảm bảo ngày nào cũng cung cấp chục tấn rau trở lên?.
Thứ hai: Nếu thực sự giá rau củ theo tiêu chuẩn VietGap thì làm gì có giá như giá rau ngoài chợ thậm chí còn rẻ hơn.
Mất rất nhiều công sức tiếp cận và làm quen, ông giám đốc mới chịu chia sẻ những thủ đoạn, mánh lới trong ngành thực phẩm trường học. Cụ thể:
Hiện nay hầu hết các trường đều có bữa ăn bán trú đặc biệt là đối với trường mầm non, tiểu học. Do vậy nhu cầu về thực phẩm là rất lớn.
Các trường không thể trực tiếp nhập rau củ, thực phẩm từ chợ như trước đây. Họ phải thông qua một công ty trung gian.
Công ty này phải đảm bảo yếu tố đầu tiên là có bộ hồ sơ năng lực chuẩn chỉ. Thứ hai là phải biết cách "ngoại giao" với hiệu trưởng.
Về thịt: Họ lấy thịt tại các chợ đầu mối như Long Biên. Thi thoảng cũng lấy ở một số cơ sở giết mổ. Nhưng giá thịt lợn ở các cơ sở giết mổ sẽ cao hơn so với thịt ngoài chợ.
Chính vì thế họ chỉ lấy có một lần. Lấy như vậy để có cái chứng nhận hoặc hợp đồng mua bán giữa công ty và cơ sở giết mổ để bổ sung vào hồ sơ.
Thậm chí nhiều khi còn chẳng phải mua thịt, mua trực tiếp giấy của cơ sở giết mổ.
Thịt lợn được trà trộn cung cấp cho các trường học.
Về rau củ: Rau củ lấy ở chợ mang về xưởng sau đó phân loại. Loại ngon, tươi thì đưa vào các siêu thị, cửa hàng kinh doanh rau sạch. Loại kém hơn một chút thì tuồn vào các trường học.
Vậy còn về giấy tờ, hồ sơ năng lực: Xin thưa chạy được hết!
Chị N.T.T người trong nghề tiết lộ:
"Đầu tiên xin phòng kinh tế cấp cho cái giấy đủ điều kiện thành lập cơ sở cung cấp thực phẩm với điều kiện vừa phải chạy và vừa phải có một cái xưởng có thể thuê có thể xây.
Thịt thì lấy cái hợp đồng cung cấp của lò mổ, cái này có thể mua được. Rau còn dễ hơn thịt.
Sau đó chạy một bộ hồ sơ năng lực phong phanh khoảng 50 triệu đồng. Rau sau khi mua về phân loại rồi đưa vào các trường học.
Thịt họ gắn mác công ty họ sau đó đưa vào trường học".
Chị T cho biết có những công ty ở Hà Nội cung cấp thực phẩm cho các trường ở tận Vĩnh Phúc:
"Anh biết nó vận chuyển kiểu gì không? Nó mang tem mác công ty rồi lên chợ Vĩnh Phúc mua thực phẩm sau đó dán tem mác, đóng gói và đưa vào trường học.
Đối với các cô chỉ cần tem mác, có hóa đơn và tí chênh lệch thôi. Em đố công ty nào mua được thịt của cơ sở giết mổ đấy. Giá lúc nào nó cũng cao hơn giá chợ thì làm gì có lãi.
Cho nên nó chỉ cần lấy thời gian đầu để hợp thức hóa hồ sơ năng lực. Với hồ sơ này nó chào hàng 100 trường cũng được".
 |
| Các công ty cung cấp thực phẩm hầu hết lấy thực phẩm ở các chợ sau đó phù phép giấy tờ trở thành thực phẩm sạch (Ảnh: Vũ Ninh) |
Không thể làm tử tế vì lợi nhuận quá lớn
Một trường học mỗi ngày lấy vài triệu tiền rau, mỗi tháng công ty thu về cả trăm triệu đồng chưa kể những loại thực phẩm khác. Chính vì thế dù biết đây là việc làm thất đức nhưng nhiều công ty bất chấp để làm giàu:
"Khi tôi đưa bao nhiêu dẫn chứng về các vụ ngộ độc cho anh tôi. Tôi có khuyên anh làm tử tế đi, anh bảo thực tế nó vẫn tồn tại, đâu lại vào đấy hết.
Các công ty lớn họ còn làm sai, các công ty nhỏ mà không làm sai thì không thể cạnh tranh nổi".
Giám đốc N.V.A cho biết ngành nghề này khốc liệt như chiến trường:
"Anh đã từng phải vào đến tận phòng Giáo dục một huyện của Hà Nội để xin cái giấy giới thiệu.
Làm ngành này lãi lắm, mỗi ngày kiếm vài triệu cho đến chục triệu cho nên việc làm luật không thành vấn đề.
Khi có các loại giấy và hồ sơ năng lực mình có thể đi chào hàng tại các trường học.
Đụng vào ngành này nó đánh nhau khốc liệt lắm vì nó là bài toán lợi ích, liên quan đến nhiều người".
| Hiệu trưởng được gì từ các công ty cung cấp bữa ăn trường học? |
Giám đốc A. cũng bày cách cho phóng viên nếu muốn cung cấp thực phẩm vào trường học:
"Em cầm bộ hồ sơ năng lực bên anh và chào mời các trường.
Trong bộ hồ sơ này sẽ có 2 bảng giá. Một giá đã chiết khấu và 1 giá chưa chiết khấu.
Giá đã chiết khấu là tính cả phần trăm của hiệu trưởng, phần lãi của mình còn giá chưa chiết khấu là giá mà mình nhập thực phẩm vào.
Cố gắng lấy giúp anh số điện thoại của hiệu trưởng hoặc phụ trách bếp ăn.
Nhiều trường phải thông qua hiệu trưởng sau đó mới đến quản lý khu bếp. Vì quyền quyết định đơn vị cung cấp thực phẩm là của hiệu trưởng".
Khi được hỏi về phần chiết khấu dành cho các hiệu trưởng, A. cho biết:
"Mức chiết khấu của công ty anh là 8-10% cho các hiệu trưởng trong tổng số giá trị đơn hàng. Hiệu trưởng chia như nào cho bếp là việc của họ".
Sau này em mở công ty anh sẽ hướng dẫn cho em một chút một. Bây giờ cần phải có thị trường, đầu ra quan trọng hơn đầu vào.
Em phải có các mối quan hệ, chiết khấu hấp dẫn, lo lót được cho hiệu trưởng, bếp trưởng. Nếu như em lấy được số điện thoại của 1 trong 2 là coi như thành công đến 80% rồi".
Tuy không thừa nhận 100% thực phẩm của mình lấy từ ngoài chợ nhưng A cũng ngầm ám chỉ:
"Em tính 1 hecta trồng rau sạch chỉ cung cấp được cho một gia đình thì lấy đâu mà cung cấp cho đủ.
Thêm nữa rau nó phong phú đa dạng, đất đâu mà trồng được hết bằng đấy loại.
Hàng thì như anh nói, một phần mình trồng, một phần mình lấy từ lò mổ, một phần mình lấy từ chợ, chủ yếu là chợ. Mình phải hài hòa mọi thứ.
Một số nơi có các dự án chỉ tiêu ưu tiên cho các doanh nghiệp thực phẩm, mình có mối quan hệ ở đấy thì xin rất dễ".
 |
| Khu sản xuất rau an toàn nhưng có nơi chỉ là chiêu bài che mắt của nhiều công ty (Ảnh: Vũ Ninh) |
Nếu tính sơ sơ trung bình mỗi trường một ngày nhập khoảng 5 triệu đồng tiền thực phẩm với mức chiết khấu từ 8-10% quả thực là một con số hấp dẫn.
Tiền để chạy giấy tờ, tiền để làm luật tất cả những tiền đấy cộng dồn thành thử các công ty phải làm làm láo để bù đắp chi phí.
Vấn đề ở đây các trường hoàn toàn có thể biết được nguồn cung cấp thực phẩm có an toàn và vệ sinh hay không. Nhưng có rất ít những trường thực hiện nghiêm ngặt theo quy định của pháp luật.
Họ chỉ cần một bộ hồ sơ năng lực để có cái báo cáo còn lại việc ăn cái gì, có an toàn không các trường biết nhưng đều làm ngơ.
Điều này dẫn đến tình trạng một suất ăn của học sinh phải gánh trên đấy nào hiệu trưởng, nào bếp, nào công ty thực phẩm.
Vì thế các công ty phải cắt giảm lượng thực phẩm và cung cấp thực phẩm bẩn, giá rẻ. Chuyện học sinh bị ngộ độc cũng phần nào dễ hiểu.
Em Hoàng Thị Vy (học sinh lớp 4) có lần tâm sự với mẹ:
"Mỗi khi có đoàn thanh tra về là bọn con được ăn ngon hơn những ngày bình thường. Còn đâu ngày bình thường thì cơm chán, đồ không ngon miệng lại còn ít".
Các hiệu trưởng và thầy cô nghĩ sao về điều này?
