Phó giáo sư Nguyễn Hoài Châu là em trai xác nhận tin buồn. Ông cho biết, Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu một thời gian dài mắc bệnh phổi, thận. Những ngày gần đây, sức khỏe của ông suy yếu và có chiều hướng xấu dần. Ông phải điều trị tại bệnh viện Hữu nghị Việt Xô nhưng không qua khỏi.
Nhiều năm nay, dù phải đeo máy trợ thính nhưng Giáo sư Hiệu vẫn nhiệt tình trong các diễn đàn, sự kiện khoa học. Ông có thói quen trả lời thư điện tử nhanh và vẫn giữ phong thái chân tình, gần gũi của một nhà khoa học.
 |
GS Nguyễn Văn Hiệu trong sự kiện ngày 21/12/2021. Ảnh: nguồn VOV |
Gần đây nhất, hôm 21/12/2021 ông tham dự tọa đàm: "Lan tỏa và tôn vinh tinh thần phụng sự Tổ quốc của Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa", hướng đến Giải thưởng Trần Đại Nghĩa 2022. Tại sự kiện, ông có bài phát biểu về những đóng góp xuất sắc trong khoa học của Giáo sư Trần Đại Nghĩa, truyền cảm hứng cho các nhà khoa học trẻ sáng tạo, cống hiến cho sự nghiệp khoa học nước nhà.
Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu sinh ngày 21/7/1938 tại Cầu Đơ nay thuộc phường Hà Cầu, Quận Hà Đông, Hà Nội. Ông sinh ra trong một gia đình trí thức cách mạng. Gia đình có 10 người con, trong đó 6 trai, 4 gái đều có trình độ tốt nghiệp đại học, 6 tiến sỹ, 2 phó giáo sư. Năm 1956 (khi đó ông mới 18 tuổi), tốt nghiệp cử nhân Vật lý loại xuất sắc, được điều về giảng dạy tại trường Đại học Tổng hợp (nay là Đại học Quốc gia Hà Nội).
Năm 1960, ông được cử sang làm việc tại Viện liên hiệp nghiên cứu hạt nhân Dubna thuộc Liên Xô cũ. Chỉ hơn 2 năm làm việc tại Dubna, ông công bố 12 công trình về vật lý, bảo vệ xong luận án Tiến sĩ khi chưa đầy 26 tuổi. Ở tuổi 30, ông được công nhận chức danh Giáo sư Vật lý lý thuyết và Vật lý toán của Viện Dubna và Đại học Lomomoxop.
Năm 1969, ông trở về Việt Nam và trở thành người có đóng góp to lớn trong việc thành lập Viện Vật lý – Viện Khoa học Việt Nam. Trong 60 năm hoạt động của mình, Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu đã được Đảng, Nhà nước giao nhiều trọng trách chức vụ khác nhau như Viện trưởng Viện Vật lý, Viện trưởng Viện Khoa học vật liệu, Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam. Viện sỹ là nhà khoa học có uy tín lớn và nổi tiếng trong giới khoa học trong nước cũng như nước ngoài, là Viện sỹ Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, Viện sỹ Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới thứ 3. Ngoài ra, ông còn là đại biểu quốc hội khóa IV, V, VI, VII và VIII.
Ông đã được trao tặng nhiều giải thưởng về khoa học có uy tín ở trong nước cũng như trên thế giới (Giải thưởng Lê nin về Khoa học và Kỹ thuật năm 1986, Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 về khoa học và kỹ thuật năm 1996...), được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương độc lập hạng nhất (năm 2009), danh hiệu Nhà giáo nhân dân (năm 2010).
