Kỳ thi ĐGNL sai sót, ĐHQG TPHCM cần có phương án xử lý, không thể chỉ xin lỗi

Trước những sai sót trong quá trình tổ chức kỳ thi đánh giá năng lực đợt 2 năm 2025, Hội đồng thi Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đã giao lãnh đạo cụm thi số 9 liên hệ với thí sinh bị ảnh hưởng, đại diện hội đồng thi trực tiếp xin lỗi thí sinh và hỗ trợ thí sinh khắc phục hậu quả.

Tuy vậy, theo nhận định của một số chuyên gia, lời xin lỗi tuy thể hiện thiện chí và tinh thần cầu thị, nhưng vẫn chưa đủ. Trên thực tế, điều các em mong muốn là được đảm bảo đầy đủ quyền lợi, có cơ hội cạnh tranh một cách công bằng vào các ngành, trường đại học theo nguyện vọng. Việc khắc phục cần đi kèm với các giải pháp cụ thể, kịp thời và minh bạch để đảm bảo niềm tin của thí sinh cũng như sự công bằng của kỳ tuyển sinh.

Cần phương án xử lý cụ thể, không thể chỉ xin lỗi thí sinh

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm - Phó Chủ tịch Hội Khoa học tâm lý giáo dục Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng giáo dục Trường Trung học phổ thông Đinh Tiên Hoàng nhận định, đối với các kỳ thi quan trọng, việc tổ chức cần được thực hiện theo những tiêu chuẩn chặt chẽ và nghiêm ngặt. Bởi kỳ thi liên quan trực tiếp đến quyền lợi và cơ hội học tập của học sinh, nên các quy trình tổ chức cần được thực hiện một cách cẩn trọng và nghiêm túc.

Trong năm nay, kỳ thi đánh giá năng lực do Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức đã xảy ra liên tiếp hai sự cố liên quan đến công tác coi thi. Theo thầy Lâm, điều này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của kỳ thi mà còn tác động đến quyền lợi trực tiếp của nhiều thí sinh.

“Tôi cho rằng, đây không chỉ là sự cố mang tính cá nhân cán bộ coi thi, mà có thể cho thấy những vấn đề ở cấp độ hệ thống. Do đó, cả cá nhân cán bộ coi thi và cơ sở giáo dục đại học cần được xem xét trách nhiệm một cách rõ ràng. Cán bộ coi thi nếu có sai sót cần được xử lý minh bạch, đồng thời đơn vị tổ chức kỳ thi cũng cần công khai các bước khắc phục để đảm bảo sự tin tưởng của xã hội.

Những sai sót liên tiếp đã xảy ra là một cảnh báo nghiêm túc về chất lượng tổ chức kỳ thi này. Theo tôi, những sai sót trong kỳ thi không chỉ gây thiệt thòi trực tiếp cho thí sinh về mặt thời gian, chi phí, công sức ôn luyện và cả yếu tố tâm lý mà còn tác động tiêu cực đến những trường sử dụng kết quả kỳ thi này làm một trong các phương thức tuyển sinh. Việc xảy ra sai sót không đáng có đồng nghĩa với việc nhiều thí sinh có thể mất cơ hội cạnh tranh vào các trường theo nguyện vọng mong muốn. Khi chất lượng kỳ thi không đảm bảo, mọi khâu sau đó từ xét tuyển đến định hướng học tập đều bị ảnh hưởng”, thầy Lâm nêu quan điểm.

Cùng bàn vấn đề này, ông Lê Như Tiến - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng (nay là Ủy ban Văn hóa và Xã hội) của Quốc hội nhìn nhận, kỳ thi đánh giá năng lực do Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức đã bước sang năm thứ 8 tuy nhiên, trong năm 2025, kỳ thi đánh giá năng lực đã liên tiếp xảy ra sai sót đáng tiếc trong cả hai đợt thi, ảnh hưởng đến quyền lợi và tâm lý của nhiều thí sinh.

Theo ông Tiến, ở đợt 1 của kỳ thi đánh giá năng lực khi xảy ra sai sót đại diện hội đồng thi đã gửi lời xin lỗi và tạo điều kiện cho các thí sinh thi lại vào đợt 2, nhưng đối với những em gặp sự cố ở đợt thi thứ 2 thì sẽ không còn cơ hội nào để thi lại, dẫn đến nguy cơ đánh mất nguyện vọng vào ngành hoặc trường đại học mà các em mong muốn.

“Theo quy định trong tổ chức các kỳ thi, sai sót xảy ra ở khâu nào thì khâu đó phải chịu trách nhiệm trên tinh thần đảm bảo quyền lợi cho người học. Trong một kỳ thi quan trọng, bất kỳ sơ suất nào cũng có thể ảnh hưởng lớn đến cơ hội của thí sinh, đặc biệt là khi các em đã dốc sức ôn luyện, đặt kỳ vọng và có chiến lược xét tuyển dựa vào kết quả của kỳ thi đó. Do vậy, lời xin lỗi là cần thiết, nhưng chưa đủ thuyết phục”, ông Tiến nhấn mạnh.

Ông Tiến bày tỏ, với các thí sinh bị ảnh hưởng trong đợt thi thứ 2, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cần có phương án xử lý cụ thể để đảm bảo quyền lợi cho các em, công bằng.

Chưa kể, để xảy ra sai sót xảy ra hai lần liên tiếp trong cùng một năm cho thấy có vấn đề trong công tác tổ chức, tập huấn cán bộ coi thi. Việc này ảnh hưởng đến uy tín của kỳ thi và niềm tin của xã hội. Nếu không có biện pháp khắc phục kịp thời và thỏa đáng, rất có thể trong tương lai, phụ huynh và học sinh sẽ dè dặt hơn khi lựa chọn thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.

“Do đó, mỗi đơn vị giáo dục tổ chức kỳ thi cần đặt quyền lợi của thí sinh lên hàng đầu. Việc không thể tổ chức thêm một kỳ thi khác trong năm là thực tế khách quan, tuy nhiên điều này không đồng nghĩa với việc xem nhẹ những nguyện vọng chính đáng của các em. Nhà trường cần thể hiện tinh thần trách nhiệm, minh bạch và cầu thị trong quá trình xử lý sai sót.

Bởi trên thực tế, sai sót là điều khó tránh khỏi ngay cả khi Nhà trường đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, nhưng điều quan trọng là cách ứng xử sau đó có thực sự hướng đến người học làm trung tâm. Những hành động cụ thể, kịp thời sẽ thể hiện sự nghiêm túc và uy tín của cả hệ thống, đồng thời củng cố niềm tin nơi thí sinh và xã hội”, ông Tiến bày tỏ.

Nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ coi thi, lấy quyền lợi của thí sinh làm trung tâm

Theo Phó Chủ tịch Hội Khoa học tâm lý giáo dục Việt Nam Nguyễn Tùng Lâm, bên cạnh việc đưa ra phương án thuyết phục để đảm bảo quyền lợi cho thí sinh, một trong những giải pháp then chốt là nâng cao chất lượng công tác tập huấn cán bộ coi thi. Nhà trường cần xây dựng những chương trình huấn luyện bài bản, gắn với tình huống mô phỏng cụ thể, đồng thời quy định rõ trách nhiệm ở từng khâu trong tổ chức kỳ thi.

“Hơn thế nữa, việc rút kinh nghiệm không thể chỉ dừng lại ở lời nói, mà cần được cụ thể hóa bằng hành động với quy trình kiểm soát chặt chẽ, hệ thống chế tài rõ ràng và đủ sức răn đe. Việc để xảy ra sai sót lần thứ hai trong cùng một năm là điều không thể xem nhẹ, bởi nó phản ánh vấn đề mang tính hệ thống chứ không còn là sự cố đơn lẻ.

Để đảm bảo chất lượng và sự công bằng của kỳ thi, tôi cho rằng cần có một cơ quan kiểm định độc lập tham gia giám sát toàn diện chất lượng đề thi và quy trình tổ chức thi của kỳ thi này. Việc có mặt của một bên thứ ba sẽ giúp tăng tính khách quan, tạo dựng niềm tin xã hội, đồng thời bảo vệ quyền lợi của thí sinh trong trường hợp xảy ra sự cố. Bởi khi đơn vị tổ chức cũng là đơn vị tự đánh giá, rất khó để đảm bảo tính công bằng một cách tuyệt đối.

Kỳ thi ĐGNL của ĐHQG TP.HCM liên tục sai sót cho thấy lỗ hổng trong tổ chức

Trên thực tế, một kỳ thi đánh giá năng lực chỉ có ý nghĩa khi thực sự phản ánh đúng trình độ của người học, hỗ trợ phân loại và tạo động lực học tập thực chất. Nếu khâu kiểm tra, đánh giá thiếu chính xác hoặc thiếu minh bạch, không chỉ ảnh hưởng tới kết quả tuyển sinh mà còn làm lệch hướng dạy và học trong nhà trường. Khi học sinh mất niềm tin vào sự công bằng của kỳ thi, việc học dễ rơi vào tình trạng đối phó, hình thức, dẫn đến giảm sút động lực học tập”, thầy Lâm nêu quan điểm.

Thầy Lâm bày tỏ, nhìn chung, kỳ thi đánh giá năng lực là bước đi tích cực trong cải cách tuyển sinh đại học, góp phần mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục cho học sinh cả nước. Tuy nhiên, để mô hình này phát triển bền vững, cần đặt ra những yêu cầu ngày càng cao về chuyên môn, kỹ thuật tổ chức và tính minh bạch. Trong đó, quyền lợi của thí sinh phải là trung tâm của mọi quyết sách. Nếu không xử lý nghiêm túc các sự cố, không cải tiến quy trình và không tăng cường tính độc lập trong kiểm định chất lượng, thì kỳ thi sẽ khó duy trì được niềm tin từ xã hội.

“Tôi cho rằng niềm tin của xã hội là yếu tố sống còn để một kỳ thi có thể tiếp tục tồn tại và phát triển. Do đó, kỳ thi cần phải minh bạch hóa toàn bộ quy trình, đồng thời đặt chất lượng và công bằng làm kim chỉ nam. Một kỳ thi chỉ xứng đáng tồn tại khi nó thực sự phục vụ người học, bảo vệ quyền lợi của thí sinh và góp phần thúc đẩy sự tiến bộ của hệ thống giáo dục”, thầy Lâm nhấn mạnh.

Tài liệu tham khảo:

[1] https://tuoitre.vn/giam-thi-mac-loi-hoi-dong-thi-danh-gia-nang-luc-xin-loi-thi-sinh-khong-cong-diem-20250606161611573.htm