Lý Quang Diệu: Trung Quốc đang tìm cách viết lại luật biển

Forbes ngày 26/3 đăng bài bình luận của ông Lý Quang Diệu, cựu Thủ tướng Singapore nhận định, Trung Quốc - một quốc gia đang trỗi dậy tìm cách "viết lại luật biển" để khẳng định chủ quyền ranh giới biển mà nước này yêu sách.

Ông Diệu cho rằng, sẽ là ngây thơ nếu tin "một Trung Quốc mạnh mẽ sẽ chấp nhận những định nghĩa thông thường về các bộ phận cấu thành vùng biển" mà nước này yêu sách chủ quyền. Cựu Thủ tướng Singapore cho rằng điều này không có gì ngạc nhiên, nhưng "gây khó chịu" đối với một số nước láng giềng của Trung Quốc và các bên liên quan khác, trong đó có Mỹ.

Trung Quốc đang (nhảy vào) tranh chấp chủ quyền lãnh thổ trên Biển Đông với Philippines, Việt Nam, Malaysia và Brunei. Philippines đã khởi kiện đường lưỡi bò Trung Quốc vi phạm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), tiến trình tố tụng đã bặt đầu, mặc dù Bắc Kinh kiên quyết không tham gia.

Nếu một thỏa thuận thương lượng không thể đạt được, giải pháp lý tưởng nhất sẽ là giải quyết tranh chấp dựa trên luật pháp quốc tế và các nguyên tắc pháp lý, trong đó có UNCLOS vốn đã từng được thiết lập trong nhiều trường hợp tương tự khác.

Những tranh chấp này có thể được giải quyết thông qua một cơ quan tài phán như Tòa án Công lý Quốc tế ICJ hay không? Ông Diệu lưu ý, các nước lớn, bao gồm cả Trung Quốc và Mỹ thường không chịu sự phán quyết của Tòa án Quốc tế hoặc các cơ quan tài phán tương tự. Một Trung Quốc đang trỗi dậy sẽ không chịu để "bên ngoài" quyết định ranh giới biển mà Bắc Kinh yêu sách.

Vì vậy ông Lý Quang Diệu cho rằng, ông không tin Trung Quốc sẽ trình bày rõ yêu sách của mình vốn chủ yếu dựa trên "sự hiện diện lịch sử" của họ ở Biển Đông nhưng giờ lại được quyết định bởi các quy tắc pháp lý trong bối cảnh yêu sách của Trung Quốc rất yếu. 

Mặt khác, Bắc Kinh đã đánh giá rằng Mỹ sẽ không dám mạo hiểm quan hệ tốt đẹp hiện nay với  Trung Quốc để tham gia vào tranh chấp giữa Philippines với Trung Quốc.

Tranh chấp gia tăng đột ngột ở Biển Đông không chỉ vì nguồn tài nguyên dầu khí hoặc nghề cá xung quanh các hòn đảo hay bãi đá, mà nhiều hơn thế, Bắc Kinh coi Biển Đông là một trong những lợi ích quốc gia cốt lõi của họ.

Trung Quốc đang tăng cường khẳng định vị thế của mình bằng cách tuyên bố có "chủ quyền lịch sử" với Biển Đông, "và các tranh chấp phát sinh từ yêu sách dựa trên các nguyên tắc khác nhau (luật pháp quốc tế, UNCLOS?) không có khả năng được giải quyết", ông Diệu nhấn mạnh.

Để củng cố cho chiến lược này, Trung Quốc đang lục tìm trong quá khứ. Hơn 6 thế kỷ trước, hoàng đế nhà Minh đã phái 1 hạm đội lớn các tàu buôn để khám phá và mở ra hoạt động giao thương với phần còn lại của thế giới, đại thái giám Trịnh Hòa (1371-1433) đã được lựa chọn làm Đô đốc chỉ huy cuộc thám hiểm.

Trịnh Hòa sinh ra và lớn lên trong một cộng đồng người Hồi Giáo ở khu vực Côn Minh, thủ phủ Vân Nam ngày nay. Ông bị nhà Minh bắt và đưa đến Nam Kinh khoảng năm 1381, nơi ông bị thiến và đưa vào phụ vụ một hoàng tử, sau này là vua Vĩnh Lạc của nhà Minh.

Trong suốt 3 thập kỷ (1405 - 1433), Trịnh Hòa đã chỉ huy 5 chuyến thám hiểm về phía Tây với quy mô và phạm vi lớn chưa từng có. Hạm đội Trịnh Hòa từng kéo qua Biển Đông, Ấn Độ Dương và vịnh Ba Tư, thậm chí tiến xa hơi tới bờ biển phía Đông châu Phi với con tàu dài hơn 400 mét.

Lý Quang Diệu nhận định, nếu yêu sách dựa trên quan điểm lịch sử của Trung Quốc được xác định làm căn cứ để đòi "chủ quyền" với các vùng biển và đại dương, người Trung Quốc sẽ nói rằng 600 năm trước tàu của họ đi qua Biển Đông mà không bị thách thức.

Nếu theo bình luận của ông Lý Quang Diệu, bao nhiêu thành quả của nhân loại về luật pháp quốc tế, UNCLOS sẽ bị Trung Quốc hủy hoại và đảo lộn tất cả?

Hồng Thủy