Cách đây 40 năm, một kỹ thuật ưu việt, được coi là "thần kỳ" của y học thế giới như chẩn đoán, sinh thiết tổn thương, cắt bỏ polyp qua ống nội soi được đưa vào bộ phận cơ thể mà không đau, không mất máu hoặc mất máu không đáng kể hay phẫu thuật loại bỏ khối u, cắt ruột thừa, cấp cứu chảy máu thông qua vài lỗ nhỏ trên thành bụng mà không phải mổ phanh, giảm nhiều đau đớn, ảnh hưởng sức khỏe và thời gian hồi phục cho bệnh nhân, đã được triển khai lần đầu tiên tại Việt Nam, đó là "nội soi". Thời điểm đó, kỹ thuật nội soi vẫn rất mới mẻ ngay cả đối với các nước có nền y học tiên tiến.
Người có công đưa về và phát triển kỹ thuật hiện đại này tại Việt Nam là cố GS. TSKH. Đặng Ngọc Ký. Ông đã dành gần trọn đời mình để xây dựng và phát triển ngành y học nội soi nước ta.
Nhân Ngày Thầy thuốc Việt Nam 27-2, xin giới thiệu về những dấu ấn của ông đối với ngành y học nội soi Việt Nam như một lời tri ân tới những người thầy thuốc chân chính, hết lòng vì người bệnh.
Giải thưởng 400 cây vàng và những thiết bị nội soi đầu tiên ở Việt Nam
Giáo sư Đặng Ngọc Ký sinh năm 1930 trong một gia đình nghèo hiếu học tại xã Hoằng Cát, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. 17 tuổi, ông tham gia khóa học sư phạm cao cấp. 19 tuổi ông trở thành giáo viên toán cấp III thuộc Ty Giáo dục Thanh Hóa. Năm 1954, cuộc đời ông có bước ngoặt lớn khi ông là một trong số ít người được tỉnh chọn đưa đi đào tạo tại Đại học Y để tăng cường bác sỹ cho chiến trường. Năm 1959, ông tốt nghiệp, được phân công làm Đội trưởng Đội cấp cứu phòng không không quân, sau đó làm Trưởng phòng chuyên môn của Viện Sốt rét Trung ương. Ông cùng các y, bác sỹ của viện đi hầu hết các chiến trường, cấp cứu và điều trị cho hàng nghìn thương binh và nhân dân địa phương, để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp về người bác sỹ chiến trường hết lòng vì người bệnh.
Năm 1965, Nhà nước có chủ trương đào tạo bác sỹ trình độ cao để phục vụ đất nước, bác sỹ Đặng Ngọc Ký được cử đi học nghiên cứu sinh tại CHDC Đức. Năm 1971, ông bảo vệ xuất sắc luận án Tiến sĩ khoa học y học chuyên ngành nội soi.
Trong thời gian làm nghiên cứu sinh và sau này làm chuyên gia cho nước bạn, TS. Đặng Ngọc Ký đã trực tiếp thực hiện các kỹ thuật nội soi chẩn đoán, phẫu thuật và các thủ thuật thông tim mạch cho hơn 3.000 bệnh nhân, được các nhà khoa học nước bạn đánh giá cao về trình độ tinh thông kỹ thuật. Giáo sư Gutz, Giám đốc Bệnh viện đa khoa - Viện Hàn lâm khoa học CHDC Đức nhận định: "Về nội soi, anh Ký, người bạn và người đồng nghiệp quý mến của chúng tôi rất tinh thông kỹ thuật, xác định và chẩn đoán một cách chính xác. Ở lĩnh vực này, anh hoàn toàn là một chuyên gia".
Với những cống hiến cho sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân Đức, ông được Nhà nước CHDC Đức tặng hai giải thưởng với số tiền thưởng tương đương 400 lượng vàng. Điều khiến nhiều người vô cùng sửng sốt là lúc đó dù nghèo, nhưng ông đã dùng toàn bộ số tiền thưởng này để mua các thiết bị nội soi dạ dày, đại tràng ống mềm, trực tràng, khí quản, ổ bụng nguồn sáng lạnh,... - những thiết bị mà thời điểm đó bất kỳ một bệnh viện lớn nào cũng mong muốn có được - mang về nước với ước mơ xây dựng một đơn vị ứng dụng kỹ thuật nội soi hiện đại cho quê hương.
Luôn đề cao y đức, tận tâm vì người bệnh
Về nước 1973 và theo lời mời của cố Bộ trưởng Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an) Trần Quốc Hoàn, TS. Đặng Ngọc Ký vào công tác tại ngành y tế Công an.
Lúc đó kỹ thuật nội soi quá mới, quá "thần kỳ" khiến ngay cả các bác sĩ trong nước cũng thấy vừa khó tin, vừa tò mò háo hức. Do vậy, thời gian đầu, TS. Đặng Ngọc Ký phải mất khá nhiều công sức để giải thích thế nào là nội soi, từng bước xây dựng giáo trình và giảng dạy nội soi cho các y, bác sỹ. Niềm say mê của ông truyền cảm hứng cho nhiều đồng nghiệp và các lứa học trò, họ cùng ông "rồng rắn" vác máy soi đi nhiều nơi trong cả nước, mang những tiến bộ của nội soi để thăm khám và điều trị cho hàng nghìn bệnh nhân. Và ông đánh dấu những mốc đáng nhớ trong lịch sử ngành nội soi Việt Nam khi tháng 11-1973, ông triển khai ca nội soi đầu tiên trong ngành y tế Công an tại Bệnh viện 367 (nay là Bệnh viện 198) và năm 1974 ứng dụng kỹ thuật nội soi lần đầu trong ngành y tế Quân đội tại Viện Quân y 108.
Năm 1985, TS Đặng Ngọc Ký hoàn thành hai đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước, có ý nghĩa quan trọng đối với ngành nội soi nước ta: "Dị biến tiền ung thư dạ dày" và "Phương pháp cắt bỏ polyp đại tràng qua ống soi". Trong văn bản đề nghị giải thưởng quốc gia, Hội đồng nghiệm thu đánh giá: "Đây là hai công trình đầu tiên ở nước ta có tầm cỡ khoa học sáng tạo cao, mang tính thời đại, đã được kiểm chứng trong thực tiễn lâm sàng với độ chính xác cấp 3 (cấp cao nhất) trên cơ sở nhiều phương pháp chẩn đoán hiện đại".
Và, hạnh phúc lớn lao đến với ông khi vào năm 1987, được sự nhất trí của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ), Bộ trưởng Bộ Nội vụ ra quyết định thành lập Trung tâm Nội soi do ông làm Giám đốc Trung tâm và Hội đồng khoa học của Trung tâm được thành lập với 82 thành viên là các giáo sư, bác sỹ đầu ngành thuộc nhiều lĩnh vực do GS. Phạm Song - Bộ trưởng Bộ Y tế làm Chủ tịch Hội đồng. Từ cơ sở đó, ông đã cùng các đồng nghiệp nghiên cứu, ứng dụng, phát triển nhiều kỹ thuật nội soi hiện đại điều trị cho hàng vạn bệnh nhân, mở nhiều lớp đào tạo bác sỹ chuyên khoa nội soi, hướng dẫn, giúp mở nhiều đơn vị nội soi, khoa nội soi cho các bệnh viện. Ông luôn quán triệt cho cán bộ, nhân viên của mình phương châm phục vụ người bệnh: "Đề cao y đức, phát triển chuyên môn, tận tâm, tận lực".
Năm 1992, nhân dịp tổng kết 5 năm xây dựng và phát triển Trung tâm Nội soi, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước (nay là Chủ tịch nước) Võ Chí Công đã đánh giá: "Quá trình xây dựng và phát triển Trung tâm Nội soi của GS. TSKH. Đặng Ngọc Ký và tập thể cán bộ nhân viên Trung tâm Nội soi cũng như sự hợp tác đông đảo của giáo sư và chuyên viên các ngành y tế quân dân y đã góp phần cống hiến quan trọng cho sự nghiệp y học nước ta. Đảng và Nhà nước đánh giá cao lòng nhân ái, đức tính cần cù lao động và thành tựu khoa học kỹ thuật của tập thể cán bộ nhân viên Trung tâm Nội soi".
Trong văn bản gửi các Bộ, ngành năm 1993, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt nêu rõ: "Đây là một ngành khoa học mới, có tác dụng tốt phục vụ yêu cầu bảo vệ sức khỏe của cán bộ, nhân dân và LLVT trong cả nước. Ban Tổ chức cán bộ cùng các cơ quan có liên quan nghiên cứu đề nghị của GS. Đặng Ngọc Ký để giúp cho ngành Nội soi đủ đáp ứng yêu cầu trong nước và từng bước mở rộng quan hệ hợp tác với nước ngoài, làm tờ trình để Hội đồng Bộ trưởng xem xét quyết định".
Sau đó một thời gian, Trung tâm Nội soi Bộ Nội vụ được chuyển sang Bộ Quốc phòng để thành lập Viện Nội soi quân đội, GS Đặng Ngọc Ký được điều động sang làm Viện trưởng. Đến năm 2000, Viện Nội soi quân đội được chuyển sang trực thuộc Bộ Y tế để xây dựng thành Viện Nội soi quốc gia, đúng như mong ước của Giáo sư.
Đến nay, ngành y học nội soi ở nước ta đã đạt được nhiều thành tựu, đồng nghiệp và những thế hệ học trò của ông đang tiếp tục học tập, nghiên cứu, phát triển kỹ thuật nội soi hiện đại phục vụ bảo vệ sức khỏe nhân dân. Có những người thầy thuốc như thế, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng vào tương lai tươi sáng của ngành y học nội soi tại Việt Nam
Người có công đưa về và phát triển kỹ thuật hiện đại này tại Việt Nam là cố GS. TSKH. Đặng Ngọc Ký. Ông đã dành gần trọn đời mình để xây dựng và phát triển ngành y học nội soi nước ta.
Nhân Ngày Thầy thuốc Việt Nam 27-2, xin giới thiệu về những dấu ấn của ông đối với ngành y học nội soi Việt Nam như một lời tri ân tới những người thầy thuốc chân chính, hết lòng vì người bệnh.
Giải thưởng 400 cây vàng và những thiết bị nội soi đầu tiên ở Việt Nam
Giáo sư Đặng Ngọc Ký sinh năm 1930 trong một gia đình nghèo hiếu học tại xã Hoằng Cát, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. 17 tuổi, ông tham gia khóa học sư phạm cao cấp. 19 tuổi ông trở thành giáo viên toán cấp III thuộc Ty Giáo dục Thanh Hóa. Năm 1954, cuộc đời ông có bước ngoặt lớn khi ông là một trong số ít người được tỉnh chọn đưa đi đào tạo tại Đại học Y để tăng cường bác sỹ cho chiến trường. Năm 1959, ông tốt nghiệp, được phân công làm Đội trưởng Đội cấp cứu phòng không không quân, sau đó làm Trưởng phòng chuyên môn của Viện Sốt rét Trung ương. Ông cùng các y, bác sỹ của viện đi hầu hết các chiến trường, cấp cứu và điều trị cho hàng nghìn thương binh và nhân dân địa phương, để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp về người bác sỹ chiến trường hết lòng vì người bệnh.
 |
| GS Đặng Ngọc Ký trong một lần báo cáo công tác với cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng |
Trong thời gian làm nghiên cứu sinh và sau này làm chuyên gia cho nước bạn, TS. Đặng Ngọc Ký đã trực tiếp thực hiện các kỹ thuật nội soi chẩn đoán, phẫu thuật và các thủ thuật thông tim mạch cho hơn 3.000 bệnh nhân, được các nhà khoa học nước bạn đánh giá cao về trình độ tinh thông kỹ thuật. Giáo sư Gutz, Giám đốc Bệnh viện đa khoa - Viện Hàn lâm khoa học CHDC Đức nhận định: "Về nội soi, anh Ký, người bạn và người đồng nghiệp quý mến của chúng tôi rất tinh thông kỹ thuật, xác định và chẩn đoán một cách chính xác. Ở lĩnh vực này, anh hoàn toàn là một chuyên gia".
 |
| Một ca phẫu thuật nội soi do GS. TSKH Đặng Ngọc Ký trực tiếp thực hiện. Ảnh: Tư liệu |
Luôn đề cao y đức, tận tâm vì người bệnh
Về nước 1973 và theo lời mời của cố Bộ trưởng Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an) Trần Quốc Hoàn, TS. Đặng Ngọc Ký vào công tác tại ngành y tế Công an.
Lúc đó kỹ thuật nội soi quá mới, quá "thần kỳ" khiến ngay cả các bác sĩ trong nước cũng thấy vừa khó tin, vừa tò mò háo hức. Do vậy, thời gian đầu, TS. Đặng Ngọc Ký phải mất khá nhiều công sức để giải thích thế nào là nội soi, từng bước xây dựng giáo trình và giảng dạy nội soi cho các y, bác sỹ. Niềm say mê của ông truyền cảm hứng cho nhiều đồng nghiệp và các lứa học trò, họ cùng ông "rồng rắn" vác máy soi đi nhiều nơi trong cả nước, mang những tiến bộ của nội soi để thăm khám và điều trị cho hàng nghìn bệnh nhân. Và ông đánh dấu những mốc đáng nhớ trong lịch sử ngành nội soi Việt Nam khi tháng 11-1973, ông triển khai ca nội soi đầu tiên trong ngành y tế Công an tại Bệnh viện 367 (nay là Bệnh viện 198) và năm 1974 ứng dụng kỹ thuật nội soi lần đầu trong ngành y tế Quân đội tại Viện Quân y 108.
Năm 1985, TS Đặng Ngọc Ký hoàn thành hai đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước, có ý nghĩa quan trọng đối với ngành nội soi nước ta: "Dị biến tiền ung thư dạ dày" và "Phương pháp cắt bỏ polyp đại tràng qua ống soi". Trong văn bản đề nghị giải thưởng quốc gia, Hội đồng nghiệm thu đánh giá: "Đây là hai công trình đầu tiên ở nước ta có tầm cỡ khoa học sáng tạo cao, mang tính thời đại, đã được kiểm chứng trong thực tiễn lâm sàng với độ chính xác cấp 3 (cấp cao nhất) trên cơ sở nhiều phương pháp chẩn đoán hiện đại".
 |
| TSKH. Đặng Ngọc Ký (trái) nhận quyết định phong hàm Giáo sư năm 1991, trở thành 1 trong 2 GS đầu tiên của lực lượng CAND |
Năm 1992, nhân dịp tổng kết 5 năm xây dựng và phát triển Trung tâm Nội soi, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước (nay là Chủ tịch nước) Võ Chí Công đã đánh giá: "Quá trình xây dựng và phát triển Trung tâm Nội soi của GS. TSKH. Đặng Ngọc Ký và tập thể cán bộ nhân viên Trung tâm Nội soi cũng như sự hợp tác đông đảo của giáo sư và chuyên viên các ngành y tế quân dân y đã góp phần cống hiến quan trọng cho sự nghiệp y học nước ta. Đảng và Nhà nước đánh giá cao lòng nhân ái, đức tính cần cù lao động và thành tựu khoa học kỹ thuật của tập thể cán bộ nhân viên Trung tâm Nội soi".
 |
| GS.TSKH Đặng Ngọc Ký và người bạn đời, cũng là đồng nghiệp, cộng sự của ông lúc sinh thời |
Sau đó một thời gian, Trung tâm Nội soi Bộ Nội vụ được chuyển sang Bộ Quốc phòng để thành lập Viện Nội soi quân đội, GS Đặng Ngọc Ký được điều động sang làm Viện trưởng. Đến năm 2000, Viện Nội soi quân đội được chuyển sang trực thuộc Bộ Y tế để xây dựng thành Viện Nội soi quốc gia, đúng như mong ước của Giáo sư.
Đến nay, ngành y học nội soi ở nước ta đã đạt được nhiều thành tựu, đồng nghiệp và những thế hệ học trò của ông đang tiếp tục học tập, nghiên cứu, phát triển kỹ thuật nội soi hiện đại phục vụ bảo vệ sức khỏe nhân dân. Có những người thầy thuốc như thế, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng vào tương lai tươi sáng của ngành y học nội soi tại Việt Nam
Theo Hải Đăng/Pháp luật & Xã hội
