Phát hiện sớm, điều trị triệt để bệnh bạch hầu, giảm nguy cơ lây lan và tử vong

Hơn 10 triệu liều vắc xin phục vụ tiêm chủng cho hơn 4,7 triệu người ở 4 tỉnh Tây Nguyên.

Sáng ngày 9/7/2020, Giáo sư-Tiến sĩ Nguyễn Thanh Long- Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế dẫn đầu đoàn công tác đã có buổi làm việc với lãnh đạo UBND các tỉnh Tây Nguyên, Quảng Nam và Quảng Ngãi về công tác phòng chống dịch bạch hầu.

Ông Long nhấn mạnh: "Việc thực hiện chiến dịch tiêm chủng trên quy mô rộng và cho tất cả người dân 4 tỉnh Tây Nguyên để ngăn chặn dịch bệnh bạch hầu lây lan là vô cùng quan trọng nhằn tạo tiền đề vững chắc cho công tác phòng, chống dịch các năm tiếp theo".

Đoàn công tác của Bộ Y tế làm việc về công tác phòng chống và điều trị cho những người mắc bạch hầu. ảnh: TD.

Báo cáo tại buổi làm việc, phân tích sâu về 53 ca đầu tiên mắc bệnh, ông Đặng Quang Tấn - Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, có tới 25 ca không có biểu hiện triệu chứng (người lành mang trùng, phát hiện qua xét nghiệm sàng lọc).

Việc có tới gần 50% ca bệnh không có triệu chứng, chứng tỏ bệnh đã lưu hành trong cộng đồng, nguy cơ lây bệnh từ người này sang người khác qua tiếp xúc là rõ ràng.

Trong số các trường hợp mắc bệnh, chủ yếu là người trên 7 tuổi (chiếm 85%), ghi nhận có người 50-60 tuổi cũng mắc bệnh. Đa số trường hợp mắc bệnh không được tiêm vaccine phòng bạch hầu đủ mũi, đúng lịch. Tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ có xác minh chỉ có 3 trường hợp/53 người (5,6%).

Bộ Y tế yêu cầu các tỉnh Tây Nguyên phải làm tốt công tác truyền thông để làm sao thay đổi được nhận thức, hành vi của người dân về phòng chống bệnh này; Làm tốt công tác kiểm soát ổ dịch; Tập huấn cho cán bộ y tế không chỉ kỹ năng chuyên môn mà cả về kĩ năng truyền thông và các địa phương cần quan tâm chuẩn bị nguồn kinh phí dự phòng cho công tác phòng, chống dịch.

Trên thực tế có tình huống cán bộ y tế đã đến tận nhà vận động nhưng người dân vẫn không đi tiêm chủng, do đó trong công tác truyền thông cần đa dạng các hình thức, trong đó chú trọng tuyên truyền bằng ngôn ngữ của đồng bào, tuyên truyền bằng cách cầm tay chỉ việc theo kiểu “đi từng ngõ, gõ từng nhà.

Tiến sĩ Viên Chinh Chiến - Viện trưởng Viện Dịch tễ Tây Nguyên cho biết, tuần này và tuần sau sẽ triển khai xét nghiệm bạch hầu tại Đắk Lắk và Đắk Nông.

Viện Dịch tễ Tây Nguyên sẵn sàng cung ứng 500.000 liều vắc xin cho Tây Nguyên trong 1 ngày nhưng khó khăn là người dân phần lớn ở vùng sâu vùng xa, chưa có ý thức tiêm phòng.

Lắng nghe các ý kiến thảo luận tại buổi làm việc, Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế kết luận: Dịch bạch hầu xảy ra rải rác, nhưng năm nay khác các năm trước là quy mô xảy ra trên diện rộng (hiện đã xuất hiện tại 4 tỉnh Tây Nguyên).

“Quan điểm chỉ đạo của Thủ tướng đối với dich bệnh này là làm thế nào để dập dịch nhanh nhất, không để dịch lan rộng và đảm bảo yếu tố bền vững cho giai đoạn sau”- GS.TS.Nguyễn Thanh Long cho biết.

Quyền Bộ trưởng cũng nhấn mạnh bệnh bạch hầu là bệnh cổ điển, tất cả các cơ chế sinh bệnh học đều đã biết, tử vong chủ yếu do biến chứng viêm cơ tim. Bệnh này có vắc xin và thuốc điều trị đặc hiệu. Do đó, Quyền Bộ trưởng yêu cầu các cơ quan tâp trung nỗ lực khống chế, quyết liệt ngăn chặn và kiểm sát dịch bệnh này.

Tuy nhiên, song song với phòng chống dịch bạch hầu cần phải chú trọng phòng chống dịch COVID-19, không thể chủ quan, lơ là, nếu chúng ta để xảy ra một ca bệnh thì tốc độ lây lan rất nhanh.

Bộ Y tế sẽ tổ chức chiến dịch tiêm vắc xin phòng bệnh bạch hầy trên quy mô lớn, trước hết tại 4 tỉnh Tây Nguyên là Đắc Nông, Đắc Lắc, Gia Lai, Kon Tum có ca bệnh, sau đó là Lâm Đồng, Quảng Ngãi, Quảng Nam. Tiêm theo chiến dịch nên tất cả người dân từ 2 tháng tuổi đều được tiêm chủng.

Theo đó, toàn bộ trẻ từ 2 tháng tuổi trở lên sẽ được tiêm phòng. Với trẻ 2-3-4 tháng thì tiêm vắc xin 5 trong 1 đang tiêm rộng rãi, trên 7 tuổi thì tiêm vắc xin Td (chứa thành phần uốn ván, bạch hầu). Chúng ta phải quyết liệt thực hiện chiến dịch này. Chúng ta đã thực hiện rất thành công chiến dịch tiêm chủng phòng bệnh sởi và đạt kết quả tốt.

Tuy nhiên chiến dịch này khác chiến dịch tiêm chủng vắc xin sởi là để ngăn chặn dịch bệnh bạch hầu lây lan và tạo tiền đề vững chắc phòng chống dịch các năm tiếp theo.

Dự kiến sẽ có khoảng hơn 10 triệu liều vắc xin cung cấp cho 4 địa phương này với hơn 4,7 triệu người được tiêm vắc xin. Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh, muốn ngăn chặn nhanh, giảm tử vong, cách phát hiện sớm, điều trị triệt để rất quan trọng.

Các địa phương cần thực hiện đúng phương châm phong chống dịch: phát hiện, cách ly, khoanh vùng, dập dịch, nhưng quan trọng nữa là phải điều trị sớm. Ngay khi phát hiện ra ca bệnh, ngay lập tức phải cho người trong địa bàn (thôn, xã) uống thuốc điều trị dự phòng, giúp ngăn ngừa được biến chứng, lây lan.

Bên cạnh đó, Giáo sư Nguyễn Thanh Long nêu yêu cầu, muốn thành công, phải huy động cấp uỷ chính quyền, tất cả ban ngành đoàn thể, giao trách nhiệm cho chính quyền địa phương vào cuộc.

Giáo sư Nguyễn Thanh Long phát biểu tại lễ phát động. ảnh: TD.

Phát động chiến dịch tiêm vắc xin phòng chống bệnh bạch hầu

Ngay trong chiều 9/7/2020, tại Trường phổ thông Trung học Nguyễn Huệ, thị trấn Đăk Đoa, huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai, Giáo sư Nguyễn Thanh Long cùng đoàn công tác đã tham gia lễ phát động chống dịch bạch hầu tại 4 tỉnh thuộc khu vực Tây Nguyên, bao gồm: Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum và Đắk Nông.

Đây là chiến dịch tiêm vắc xin phòng chống bệnh bạch hầu, trước hết thực hiện ở 4 tỉnh Tây Nguyên bao gồm Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum và Đắk Nông với đối tượng là tất cả những người từ 2 tháng tuổi trở lên.

Theo đó, trẻ từ 2 tháng tuổi đến 18 tháng tuổi tiêm 01 mũi vắc xin 5 trong 1; trẻ từ 19 tháng tuổi đến 48 tháng tuổi: tiêm 01 mũi vắc xin DPT và người từ 48 tháng tuổi trở lên: tiêm 02 mũi vắc xin Td (mũi thứ hai cách mũi thứ nhất 01 tháng).

Phát biểu tại lễ phát động, Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế khẳng định: “Trong giai đoạn vừa qua, cùng với sự vào cuộc của các cấp chính quyền, sự đồng lòng của toàn thể nhân dân, sự chỉ đạo quyết liệt của Ban chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch COVID 19, Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng tự hào trong công cuộc phòng, chống dịch COVID-19, đến nay đã 83 ngày Việt Nam không ghi nhận trường hợp lây nhiễm trong cộng đồng.

Với diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 trên toàn thế giới, Ban chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch COVID-19 vẫn quyết liệt chỉ đạo các biện pháp phòng chống dịch. Bên cạnh các kết quả đó, chúng ta cũng không lơ là trong phòng, chống các dịch bệnh truyền nhiễm khác.

Để khẩn trương kiểm soát dịch bệnh bạch hầu tại khu vực Tây Nguyên, Bộ Y tế đã triển khai quyết liệt các biện pháp đáp ứng phòng chống dịch như: cử đội cơ động chống dịch xuống hỗ trợ địa phương, tăng cường giám sát, phát hiện các trường hợp bệnh, các trường hợp tiếp xúc, tổ chức cách ly, điều trị các trường hợp mắc và điều trị dự phòng cho người dân trong khu vực có nguy cơ.

​Một trong biện pháp phòng chống dịch bạch hầu hiệu quả nhất và căn cơ nhất đó là tiêm vắc xin bạch hầu để phòng chống dịch toàn diện và mang tính bền vững. Trên cơ sở đó, Bộ Y tế đã ban hành Kế hoạch tiêm vắc xin phòng chống dịch bạch hầu tại 04 tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum và Đắk Nông. Đây là kế hoạch chống dịch bạch hầu có quy mô lớn từ trước đến nay tại Việt Nam.

Mục tiêu chung của kế hoạch là đảm bảo ít nhất 90% các đối tượng từ 02 tháng tuổi trở lên đến 40 tuổi tại 04 tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum và Đắk Nông được sử dụng vắc xin chứa thành phần bạch hầu đảm bảo an toàn”.

Đoàn công tác kiểm tra tuyến y tế cơ sở thực hiện tiêm phòng bệnh bạch hầu. ảnh: TD.

Theo thống kê của Cục Y tế dự phòng Bộ Y tế, tính tới ngày 8/7/2020, tại khu vực Tây Nguyên ghi nhận 68 ca dương tính với bạch hầu. Đắk Lắk là tỉnh mới nhất ghi nhận ca mắc đầu tiên, Đắk Nông có 27 ca; tỉnh Gia Lai có 16 ca; Kon Tum có 24 ca; Đăk Lăk 1 ca.

Đã ghi nhận 3 trường hợp tử vong. Đây là những người sống ở vùng sâu, vùng xa và là những ca bệnh mới xuất hiện lần đầu tại địa bàn (16 năm không xuất hiện ca bệnh bạch hầu) và được phát hiện muộn.

Về độ tuổi của người mắc bạch hầu: dưới 1 tuổi có 3 trường hợp; từ 1-7 tuổi có 8 trường hợp; trên 7 tuổi đến 40 tuổi là 37 trường hợp, trên 40 tuổi có 5 trường hợp. Xem xét tiền sử tiêm chủng của người mắc bệnh cho thấy: đa số các trường hợp đều không được tiêm vắc xin có chứa thành phần phòng bệnh bạch hầu đủ mũi, đúng lịch.

Báo cáo của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương về tình hình sử dụng vắc xin phối hợp DPT-VGB-Hib do SII (Ấn Độ) sản xuất và báo cáo kết quả tiêm chủng 5 tháng đầu năm 2020 cho thấy tỷ lệ tiêm chủng các vắc xin trong tiêm chủng mở rộng thấp chưa đạt tiến độ theo kế hoạch, trong đó tỷ lệ vắc xin DPT-VGB-Hib cho trẻ dưới 1 tuổi (34,6%), tỷ lệ tiêm vắc xin DPT mũi 4 cho trẻ 18 tháng tuổi (28,4 %). Số liệu trên cho thấy, tỷ lệ tiêm chủng các vắc xin chứa thành phần bạch hầu cho trẻ thấp.

Do vậy, để khống chế dịch bệnh bạch hầu, đảm bảo duy trì miễn dịch cộng đồng, việc triển khai chiến dịch tiêm các vắc xin phòng chống dịch bạch hầu tại khu vực Tây Nguyên là cần thiết. Đây là bước đi quan trọng để chủ động phòng chống dịch bạch hầu tại khu vực Tây Nguyên, giảm tỷ lệ mắc, tử vong do bệnh bạch hầu tại đây. Chiến dịch tiêm chủng bắt đầu được triển khai từ tháng 7 năm 2020.