Để kiểm soát chặt việc sử dụng phụ gia thực phẩm, Bộ Y tế ban hành Thông tư 24/2019/TT-BYT quy định về quản lý và sử dụng phụ gia thực phẩm có hiệu lực thi hành từ ngày 16/10/2019 (thay thế Thông tư 27/2012/TT-BYT ban hành từ năm 2012).
Thực tế, việc sử dụng phụ gia thực phẩm không đúng liều lượng, chủng loại, nhất là các phụ gia nằm ngoài danh mục cho phép sẽ gây những hậu quả lớn đối với sức khỏe.
Phụ gia là chất được bổ sung vào thực phẩm trong quá trình bảo quản hoặc dùng trong chế biến thức ăn để món ăn ngon miệng, hấp dẫn hơn.
Hiện có đến hàng trăm loại phụ gia thực phẩm khác nhau. Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), Việt Nam hiện đang cho phép sử dụng 23 nhóm phụ gia thực phẩm, bao gồm 337 chất.
Trong đó có một số nhóm chính được sử dụng nhiều trong chế biến thực phẩm, như: Nhóm chất phụ gia bảo quản thực phẩm có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn; nhóm phụ gia phẩm màu tạo nên cảm quan hấp dẫn cho thực phẩm và nhóm phụ gia tạo vị cho thực phẩm.
 |
| Tại nhiều chợ đầu mối lớn của các quận, huyện, vẫn sử dụng hàn the trong chả cá ba sa, chả lụa, giò lụa. Ảnh: V.D. |
Nói về vấn đề phụ gia, Phó Giáo sư – Tiến sĩ Nguyễn Duy Thịnh, nguyên cán bộ Viện Công nghệ sinh học - Công nghệ thực phẩm, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, đối với phụ gia thực phẩm được phép sử dụng, trên bao bì bao giờ cũng ghi rõ tên hóa chất, thành phần hóa học, tính năng kỹ thuật và tính chất vật lý (dạng lỏng hay rắn...), liều lượng, cách dùng (vào lúc nóng hay nguội...), tính độc với con người, độc với nồng độ bao nhiêu.
Nếu sử dụng các phụ gia này đúng loại, đúng liều lượng sẽ có rất nhiều tác dụng tích cực, tạo được nhiều sản phẩm phù hợp với sở thích và khẩu vị của người tiêu dùng.
Mặt khác, phụ gia cũng giúp giữ được chất lượng của thực phẩm cho tới khi sử dụng, tạo sự dễ dàng trong sản xuất, chế biến thực phẩm và làm tăng giá trị thương phẩm hấp dẫn trên thị trường.
Trái lại, nếu sử dụng các phụ gia này không đúng liều lượng, không đúng chủng loại, nhất là những phụ gia không cho phép dùng trong thực phẩm sẽ gây những tác hại cho sức khỏe.
Phó Giáo sư – Tiến sĩ Nguyễn Duy Thịnh cũng bày tỏ lo ngại khi trên thị trường vẫn đang tồn tại nhiều loại phụ gia thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ nhưng vẫn được người tiêu dùng sử dụng.
Trong khi đó, việc sử dụng các chất phụ gia không có trong danh mục cho phép và không đúng liều lượng, ngoài việc hoàn toàn không có giá trị dinh dưỡng sẽ gây nên ra ngộ độc thực phẩm cấp tính và mạn tính.
“Hiện chúng ta chưa kiểm soát được hàm lượng cũng như chất lượng các loại hóa chất này. Vì lợi nhuận, người sản xuất, kinh doanh vẫn "vô tư" dùng các hóa chất trong công nghiệp làm các chất phụ gia thực phẩm. Đây chính nguyên nhân gây nên các bệnh nguy hiểm cho con người”, Phó Giáo sư Thịnh nói.
Dẫn chứng về những ảnh hưởng của phụ gia thực phẩm ngoài danh mục cho phép đối với sức khỏe con người, theo bác sĩ Trần Văn Ký, Hội Khoa học kỹ thuật an toàn vệ sinh thực phẩm Việt Nam, Bộ Y tế đã cấm sử dụng hàn the làm chất phụ gia trong thực phẩm nhưng vì lợi nhuận, nhiều người vẫn sử dụng nhằm làm chậm lại quá trình phân hủy thực phẩm khiến thịt, cá giữ được vẻ tươi lâu hơn.
Việc sử dụng hàn the còn làm cho thực phẩm, như: Bún, bánh phở, bánh cuốn, bánh đa, giò, chả và nhiều thức ăn khác trở nên giòn, dai. Hàn the có thể gây ngộ độc cấp tính (nôn ói, đau bụng, tiêu chảy...) và nhiễm độc mạn tính.
Nhiễm độc hàn the mạn tính sẽ tác hại lên hệ thần kinh, làm giảm trí nhớ, ảnh hưởng lên hệ tiêu hóa, đường tiết niệu, gây bệnh thận, làm rối loạn kinh nguyệt, khiến rụng tóc và đáng sợ nhất là gây ung thư. Còn với đường hóa học trôi nổi, ở một số nghiên cứu cũng cho thấy, nó gây hội chứng down (chậm phát triển trí tuệ) ở trẻ em, ảnh hưởng trên bà mẹ mang thai...
