Phóng viên: Có ý kiến người dân lo ngại việc chưa minh bạch giá điện nên việc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đề nghị tăng giá điện sẽ khó thuyết phục?
+ Ông Hoàng Trung Hải: Tới đây, sau khi tiến hành hành công khai việc kiểm toán và tính toán giá thành của EVN thì mọi việc sẽ rõ ràng. Từ đó sẽ làm rõ lỗ lãi của EVN, cái gì được tính vào giá thành, cái gì không. Quan điểm xuyên suốt là EVN sẽ phải công khai giá thành. Quyết định 24 của Thủ tướng và các quy định hiện hành sẽ bắt buộc EVN phải công khai những thông tin trên.
- Việc EVN đề xuất 7-8 đợt tăng giá điện cho đến năm 2013 là phù hợp, thưa ông?
+ Tăng giá bao nhiêu lần là đề xuất của doanh nghiệp và căn cứ trên cơ sở cân đối tài chính của EVN. Vì đầu tư cho điện rất lớn và tình trạng cân đối vốn cho các dự án điện đang xây dụng dở là hết sức khó khăn. Đe dọa nguồn cung cấp điện cho những năm tiếp theo.
Việc cân đối giá điện, điều chỉnh thế nào theo Quyết định 24 của Thủ tướng. Từ đó, các bộ ngành liên quan sẽ xem xét quyết định và đặc biệt thì Thủ tướng xem xét. Quyết theo trường hợp cụ thể chứ không phải mong muốn tăng bao nhiêu lần là được. Chính phủ phải lo ổn định kinh tế vĩ mô, lạm phát và an sinh nên việc tăng bao nhiêu 8 hay 10 lần thì phải đảm bảo các mục tiêu trên.
- Nhưng để EVN lỗ quá lâu sẽ khó thu hút vốn cho vay từ các tổ chức tài chính để phát triển nguồn điện?
+ Điều này rất đúng. Trong việc tái cơ cấu đầu tư, tái cơ cấu doanh nghiệp tới đây phải làm rất mạnh trong ngành điện và đặt lên hàng đầu để thu hút đầu tư. Tỉ lệ đầu tư của tư nhân vào ngành điện còn thấp nên phải làm mạnh nữa. EVN hiện chiếm 64% hệ thống trong khi đòi hỏi tăng 4.000 đến 4.800 MW/năm, tính ra 8 tỉ đô la. Mà nếu chỉ nhìn vào khả năng cân đối của doanh nghiệp là không đủ.
Thứ hai phải tái cơ cấu doanh nghiệp mà Thủ tướng giao nhiệm vụ trước mắt đã thành lập 3 tổng công ty phát điện thuộc EVN. Đến khi 3 doanh nghiệp ổn định và khi thị trường phát điện phát triển thì sẽ tiến hành cổ phần hóa để thu hút vốn và tăn sự cạnh tranh để phát triển ngành. Một việc quan trọng nữa là cải cách hệ thống giá điện. Hiện mục tiêu đã đưa ra và phải làm từng bước.
Tuy nhiên, mục tiêu này sẽ dễ dành hơn khi nền kinh tế thuận lợi và khi nền kinh tế khó thì khó khăn hơn, việc vay nợ các tổ chức quốc tế cũng khó.
- Chính phủ đang có lệnh tạm ngừng cổ phần hóa các công ty điện nhưng nếu duy trì lâu quá thì sẽ khó thu hút đầu tư? Trong khi ngay từ khâu lập dự án điện cũng có thể cổ phần hóa?
+ Các dự án mới đã tiến hành cổ phần hóa ngay từ đầu. Còn Chính phủ ngừng cổ phần hóa vì phải chờ tái cơ cấu doanh nghiệp xong. Nếu để lẻ các nhà máy điện mà CPH thì thị trường điện sẽ quá lắt nhắt, quá nhỏ. Như vậy sẽ tạo ra cạnh tranh không lành mạnh. Khi nhà máy tách riêng thì cạnh tranh cũng khó khăn vì mỗi nơi có đặc thù riêng.
Vì thế Thủ tướng mới gom các nhà máy lại thành 3 tổng công ty có quy mô tương đương nhau và có các hình thái nhà máy điện hỗ trợ nhau để đảm bảo tính thành công của thị trường điện. Đầu mối quá lắt nhắt, quy mô quá khác nhau thì cạnh tranh không lành mạnh.
- Quyết định 24 đã có nhưng việc tăng giá chưa có, vậy trong tháng này và tháng tới có tăng giá điện, thưa ông?
+ Quyết định 24 của Thủ tướng đã nói rõ và từng bước đưa giá điện tiệm cận với giá thị trường, trước tiên là thị trường phát điện Để đạt được tính hiệu quả chung của hệ thống, việc điều chỉnh giá phải có sự kiểm soát của các bộ ngành – kiểm soát của Nhà nước. Bình thường EVN có thể quyết định tăng giá điện.
Nhưng nền kinh tế năm nay đặt mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và đảm bảo an sinh xã hội nên thời gian vừa qua chưa điều chỉnh được. Thủ tướng đã quyết định trong tháng 11 này chưa có điều chỉnh giá điện.
Trước mắt Bộ Công thương phải công khai hóa giá thành và kết quả kiểm toán của EVN. Đó là việc làm cần đầu tiên theo để toàn xã hội và khách hàng được biết là giá điện đã được cơ quan kiểm toán độc lập và bộ ngành nắm rõ và giá thành là chuẩn. Chưa tiến hành việc này thì việc điều chỉnh là chưa hợp lý.
- Cải cách hệ thống giá điện như thế nào?
+ Người ta thường nói giá điện nào là giá đúng hợp lý, giá điện hợp lý. Đó là giá minh bạch, kiểm soát được mới là giá người ta mong muốn và có cạnh trạnh. Cạnh tranh sẽ đi từng bước vì thị trường điện quá phức tạp từ bán buôn, đến bán lẻ. Thực hiện trên cơ sở ổn định hệ thống và tác động tới an sinh xã hội là tối thiểu. Nếu đi cho bằng được thì không ổn.
- Nếu căn cứ theo Quyết định 24 là 3 tháng có thể tăng hoặc giảm giá điện một lần nhưng người dân chỉ có tăng mà không giảm?
+ Quyết đinh 24 được ban hành đến nay chưa áp dụng được lần nào. Nếu tăng thì phải chịu kiểm soát. Nếu giảm EVN tự động giảm theo cơ cấu thị trường mà không phải xin phép.
- Lần nay tăng giá điện mới nói đến kiểm toán và làm rõ giá thành sẽ gây nghi ngại trong dân trong những lần tăng giá trước đây?
+ Từ trước đến nay, mỗi lần tăng giá điện đều có kiểm tra của các bộ ngành và năm nào cũng thực hiện kể cả có tăng hay không. Nay giao quyền cho doanh nghiệp nhiều hơn và yêu cầu phải công khai cho xã hội biết. Cơ chế cho phép doanh nghiệp được quyết định một phần thì phải công khai toàn bộ.
+ Ông Hoàng Trung Hải: Tới đây, sau khi tiến hành hành công khai việc kiểm toán và tính toán giá thành của EVN thì mọi việc sẽ rõ ràng. Từ đó sẽ làm rõ lỗ lãi của EVN, cái gì được tính vào giá thành, cái gì không. Quan điểm xuyên suốt là EVN sẽ phải công khai giá thành. Quyết định 24 của Thủ tướng và các quy định hiện hành sẽ bắt buộc EVN phải công khai những thông tin trên.
 |
| Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải |
- Việc EVN đề xuất 7-8 đợt tăng giá điện cho đến năm 2013 là phù hợp, thưa ông?
+ Tăng giá bao nhiêu lần là đề xuất của doanh nghiệp và căn cứ trên cơ sở cân đối tài chính của EVN. Vì đầu tư cho điện rất lớn và tình trạng cân đối vốn cho các dự án điện đang xây dụng dở là hết sức khó khăn. Đe dọa nguồn cung cấp điện cho những năm tiếp theo.
Việc cân đối giá điện, điều chỉnh thế nào theo Quyết định 24 của Thủ tướng. Từ đó, các bộ ngành liên quan sẽ xem xét quyết định và đặc biệt thì Thủ tướng xem xét. Quyết theo trường hợp cụ thể chứ không phải mong muốn tăng bao nhiêu lần là được. Chính phủ phải lo ổn định kinh tế vĩ mô, lạm phát và an sinh nên việc tăng bao nhiêu 8 hay 10 lần thì phải đảm bảo các mục tiêu trên.
- Nhưng để EVN lỗ quá lâu sẽ khó thu hút vốn cho vay từ các tổ chức tài chính để phát triển nguồn điện?
+ Điều này rất đúng. Trong việc tái cơ cấu đầu tư, tái cơ cấu doanh nghiệp tới đây phải làm rất mạnh trong ngành điện và đặt lên hàng đầu để thu hút đầu tư. Tỉ lệ đầu tư của tư nhân vào ngành điện còn thấp nên phải làm mạnh nữa. EVN hiện chiếm 64% hệ thống trong khi đòi hỏi tăng 4.000 đến 4.800 MW/năm, tính ra 8 tỉ đô la. Mà nếu chỉ nhìn vào khả năng cân đối của doanh nghiệp là không đủ.
Thứ hai phải tái cơ cấu doanh nghiệp mà Thủ tướng giao nhiệm vụ trước mắt đã thành lập 3 tổng công ty phát điện thuộc EVN. Đến khi 3 doanh nghiệp ổn định và khi thị trường phát điện phát triển thì sẽ tiến hành cổ phần hóa để thu hút vốn và tăn sự cạnh tranh để phát triển ngành. Một việc quan trọng nữa là cải cách hệ thống giá điện. Hiện mục tiêu đã đưa ra và phải làm từng bước.
Tuy nhiên, mục tiêu này sẽ dễ dành hơn khi nền kinh tế thuận lợi và khi nền kinh tế khó thì khó khăn hơn, việc vay nợ các tổ chức quốc tế cũng khó.
- Chính phủ đang có lệnh tạm ngừng cổ phần hóa các công ty điện nhưng nếu duy trì lâu quá thì sẽ khó thu hút đầu tư? Trong khi ngay từ khâu lập dự án điện cũng có thể cổ phần hóa?
+ Các dự án mới đã tiến hành cổ phần hóa ngay từ đầu. Còn Chính phủ ngừng cổ phần hóa vì phải chờ tái cơ cấu doanh nghiệp xong. Nếu để lẻ các nhà máy điện mà CPH thì thị trường điện sẽ quá lắt nhắt, quá nhỏ. Như vậy sẽ tạo ra cạnh tranh không lành mạnh. Khi nhà máy tách riêng thì cạnh tranh cũng khó khăn vì mỗi nơi có đặc thù riêng.
Vì thế Thủ tướng mới gom các nhà máy lại thành 3 tổng công ty có quy mô tương đương nhau và có các hình thái nhà máy điện hỗ trợ nhau để đảm bảo tính thành công của thị trường điện. Đầu mối quá lắt nhắt, quy mô quá khác nhau thì cạnh tranh không lành mạnh.
- Quyết định 24 đã có nhưng việc tăng giá chưa có, vậy trong tháng này và tháng tới có tăng giá điện, thưa ông?
+ Quyết định 24 của Thủ tướng đã nói rõ và từng bước đưa giá điện tiệm cận với giá thị trường, trước tiên là thị trường phát điện Để đạt được tính hiệu quả chung của hệ thống, việc điều chỉnh giá phải có sự kiểm soát của các bộ ngành – kiểm soát của Nhà nước. Bình thường EVN có thể quyết định tăng giá điện.
Nhưng nền kinh tế năm nay đặt mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và đảm bảo an sinh xã hội nên thời gian vừa qua chưa điều chỉnh được. Thủ tướng đã quyết định trong tháng 11 này chưa có điều chỉnh giá điện.
Trước mắt Bộ Công thương phải công khai hóa giá thành và kết quả kiểm toán của EVN. Đó là việc làm cần đầu tiên theo để toàn xã hội và khách hàng được biết là giá điện đã được cơ quan kiểm toán độc lập và bộ ngành nắm rõ và giá thành là chuẩn. Chưa tiến hành việc này thì việc điều chỉnh là chưa hợp lý.
- Cải cách hệ thống giá điện như thế nào?
+ Người ta thường nói giá điện nào là giá đúng hợp lý, giá điện hợp lý. Đó là giá minh bạch, kiểm soát được mới là giá người ta mong muốn và có cạnh trạnh. Cạnh tranh sẽ đi từng bước vì thị trường điện quá phức tạp từ bán buôn, đến bán lẻ. Thực hiện trên cơ sở ổn định hệ thống và tác động tới an sinh xã hội là tối thiểu. Nếu đi cho bằng được thì không ổn.
- Nếu căn cứ theo Quyết định 24 là 3 tháng có thể tăng hoặc giảm giá điện một lần nhưng người dân chỉ có tăng mà không giảm?
+ Quyết đinh 24 được ban hành đến nay chưa áp dụng được lần nào. Nếu tăng thì phải chịu kiểm soát. Nếu giảm EVN tự động giảm theo cơ cấu thị trường mà không phải xin phép.
- Lần nay tăng giá điện mới nói đến kiểm toán và làm rõ giá thành sẽ gây nghi ngại trong dân trong những lần tăng giá trước đây?
+ Từ trước đến nay, mỗi lần tăng giá điện đều có kiểm tra của các bộ ngành và năm nào cũng thực hiện kể cả có tăng hay không. Nay giao quyền cho doanh nghiệp nhiều hơn và yêu cầu phải công khai cho xã hội biết. Cơ chế cho phép doanh nghiệp được quyết định một phần thì phải công khai toàn bộ.
Thế Anh
