Câu chuyện 40 năm lên non dậy chữ của một người thầy

Đi bộ đến mòn cả dép

Thầy giáo Nguyễn Sỹ Hà (sinh năm 1959, quê ở xã Phúc Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình) là giáo viên có thâm niên gần 40 năm cắm bản nơi vùng cao. Năm 1979, thầy tốt nghiệp Trường Trung cấp sư phạm 10+2 Quảng Bình (nay là khoa sư phạm Trường Đại học Quảng Bình).

Thầy Hà cùng học sinh vệ sinh trường lớp đầu năm.

Mang theo hoài bão lớn lao của tuổi trẻ, thầy Hà là một trong những người tiên phong “cõng” con chữ lên vùng cao xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình, địa bàn sinh sống của đồng bào người dân tộc Ma - Coong. Hiện thầy đang phụ trách dạy lớp ở bản Troi, xã Thượng Trạch.

Với mâm cơm đảm bạc mời chúng tôi, thầy Hà nói: “Các bạn cứ ở lại đây một thời gian thì sẽ hiểu được phần nào giáo dục ở nơi vùng sâu này. Tôi công tác ở đây đã mấy chục năm rồi, nên giờ hiểu khá rõ về vùng đất này.

Trên này, ngoài công tác chuyên môn, giáo viên còn phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ khác như vận động học sinh đến trường, chăm lo chuyện quần áo, sách vở cho các em. Ngoài ra, chúng tôi còn phải học sinh của đồng bào người Ma - Coong thì mới có thể dạy tiếng phổ thông cho học sinh, vì phần lớn khi vào lớp 1, các em đều chưa biết tiếng phổ thông”.

Sau gần 40 năm từ dưới xuôi lền vùng cao công tác, thầy Hà đã rất thân thuộc với nếp sống của bà con nơi đây. Những khó khăn, vất vả và thiếu thốn thầy đều đã trải qua.

Với gần 40 năm cắm bản nơi vùng cao, thầy Nguyễn Sỹ Hà đã thân thuộc con người, tập tục nơi đây.

Nhớ lại cách đây gần 40 năm trước, đang là một giáo viên trẻ, việc lên xã vùng cao công tác đối với thầy Nguyễn Sỹ Hà là cả một thử thách đầy gian nan.

Có những lúc, cơm không có để ăn, nhớ nhà nhưng không thể về, thầy giáo trẻ Nguyễn Sỹ Hà đã cảm thấy tủi thân đến bật khóc.

Ngày trước, muốn về xuôi các thầy phải đi bộ ròng rã mấy ngày liền. Hành trình băng rừng, lội suối với biết bao hiểm nguy rình rập nhiều lúc đã khiến đôi chân những người thầy miền xuôi chùn bước.

Trường Phổ thông cơ sở Tân - Thượng Trạch là ngôi trường đầu tiên trong sự nghiệp “trồng người” của thầy Hà. Tại ngôi trường này, thầy được giao nhiệm vụ xây dựng và cắm bản tại điểm trường tại bản Ban, (xã Thượng Trạch), một bản làng hẻo lánh của đồng bào dân tộc Ma -Coong.

Lên với bản làng này, các thầy phải xin ở nhà dân, mượn nhà dân làm lớp học, rồi phải đến từng nhà, thậm chí vào tận trong rừng để tìm và vận động học sinh đến lớp.

Bất đồng ngôn ngữ cũng chính là trở ngại rất lớn mà những người thầy cắm bản như thầy Hà luôn gặp phải. Phải mất gần 1 năm trời, thầy mới nghe, hiểu được tiếng của đồng.

Việc khó khăn trong giao tiếp cũng là rào cản trong việc truyền tải  bài giảng đến học trò. Những lúc như vậy, thầy vừa là thầy giáo, vừa là người phiên dịch, học trò vừa là người học chữ, vừa là người dịch chữ.

Người con của núi rừng

Cũng có nhiều năm, thầy Hà được luân chuyển về dạy tại Trường Tiểu học xã Lâm Trạch và Trường tiểu học xã Xuân Trạch, hai xã miền núi của huyện Bố Trạch.

Ngoài việc dạy, thầy Hà cũng luôn xắn tay, xắn quần dọn vệ sinh trường lớp.

Thế nhưng với thầy Hà, ngôi Trường Phổ thông cơ sở Tân - Thượng Trạch, sau này được tách ra thành Trường tiểu học số 2 Thượng Trạch chính là nơi gắn bó nhiều kỷ niệm nhất.

Thầy Hà tâm sự: "Thời điểm mình chọn lên vùng cao, gia đình phản đối lắm. Thời đó ở đây xa xôi, hẻo lánh, phải đi bộ mấy ngày rừng mới lên đến nơi chứ không được như bây giờ đâu.

Đã lội bộ đến mòn dép, lên đến vùng cao lại gặp phải bất đồng ngôn ngữ. Nói thật lúc đó cả bản thân mình cũng ngán ngẩm và nhiều lúc muốn bỏ cuộc”.

Theo thầy Hà, đồng bào dân tộc ở đây không giống như người miền xuôi. Các giáo viên cắm bản ở đây chỉ có mong muốn lớn nhất là các em được học cái chữ. Từ cái gốc đó mới có thể học lên, học nhiều kiến thức xây dựng quê hương thoát nghèo.

Niềm hạnh phúc nhất đối với những người thầy là thấy học sinh của mình thành công. Đối với thầy Hà, nhiều học sinh của thầy giờ đang là những người giữ vị trí quan trọng trong bộ máy chính quyền. Điều đó khiến thầy rất tự hào, tiêu biểu nhất là ông Đinh Hợp, giờ đang là Chủ tịch UBND xã Thượng Trạch.

Chỉ còn hai năm nữa, thầy giáo Nguyễn Sỹ Hà sẽ về nghỉ hưu. Thời gian 40 năm trời gieo chữ nơi vùng biên ải, với biết bao khó khăn, thử thách sẽ là những ký ức khắc sâu trong tâm trí thầy.

Sau bao nhiều năm trời công tác nơi vùng biên ải, thầy Hà được bà con bản làng xem như người nhà. Thầy như là một người con của núi rừng, là người cha, người thầy của học sinh vùng cao.