Với bề dày 12 năm giảng dạy tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội, người hướng dẫn ôn luyện cho học sinh trong đội tuyển học sinh giỏi Quốc gia và nhiều năm tham gia huấn luyện Olympic Vật lí toàn quốc, thầy Nguyễn Thành Lập - Giảng viên Đại học sư Phạm Hà Nội đã tích lũy rất nhiều kinh nghiệm trong phương pháp học, ôn tập và làm bài thi môn Vật Lý.
Để giúp học sinh chuẩn bị bước vào kỳ thi THPT quốc gia, Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trao đổi với thầy Thành Lập về một số bí quyết giúp các sĩ tử đạt điểm cao môn Vật lý.
Quá trình ôn tập như một sự chuẩn bị về mọi mặt cả về mặt kiến thức và mặt tinh thần cho học sinh, có rất nhiều cách ôn tập nhưng ôn tập như thế nào để có hiệu quả tốt nhất?
Theo Giảng viên Nguyễn Thành Lập: “Không có phương pháp nào chiếm ưu thế tuyệt đối trong mỗi phần kiến thức về mặt thời gian. Hãy thường xuyên trao đổi với giáo viên để xem áp dụng cách nào có ưu thế với từng dạng bài. Nắm rõ ưu điểm từng phương pháp sẽ giúp học sinh tiết kiệm thời gian một cách tối thiểu nhất.
Ví dụ như: trong phần Điện xoay chiều, thông thường sẽ giải bằng ba phương pháp, cách thứ nhất là phương pháp đại số, cách thứ hai là véc-tơ, thứ ba là tính số”.
Thầy cũng cho biết thêm: “Trong môn Vật Lí có rất nhiều công thức, các em không nên học thuộc một cách máy móc, vì khi làm bài rất dễ bị “râu ông nọ cắm cằm bà kia”.
Vì vậy học sinh cần phải hiểu được bản chất của từng công thức, phạm vi áp dụng, gắn nó với các kiểu bài cụ thể. Tránh việc ôn tập kiểu học “tủ”, nên học một cách toàn diện, tìm hiểu kỹ kiến thức trong sách giáo khoa và sách bài tập.
Với mỗi đối tượng học sinh có học lực khác nhau, có các “mẹo” riêng để ôn luyện khoa học và đạt điểm cao nhất.
Đối với học sinh có học lực Trung bình: Để đạt điểm năm hay điểm sáu không quá khó. Các em cần ôn tập thật kỹ kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa và sách bài tập, vì trong đề bài có tới 60% số câu hỏi là phù hợp với năng lực của học sinh, thậm chí không vượt quá sách bài tập.
Đối với học sinh có học lực khá và giỏi: học sinh nên chú trọng ôn kỹ và ôn sâu vào hai chương Dao động cơ và Điện xoay chiều, vì nó chiếm đến 40% dung lượng câu hỏi trong bài thi. Ôn toàn diện, tập giải nhiều các dạng bài, đặc biệt là phân biệt một cách rạch ròi các phương pháp khác nhau.
Bên cạnh đó có các câu hỏi tư duy cao, mang tính chất phân loại. Học sinh cần mở rộng, nâng cao và rèn luyện tư duy tổng hợp kiến thức.
Kỹ năng làm bài thi
Với cấu trúc đề thi trắc nhiệm gồm 50 câu hỏi. Mỗi câu có bốn đáp án để lựa chọn và chỉ có một đáp án đúng nhất. Có 90 phút để làm bài, như vậy trung bình mỗi câu chỉ có 1,8 phút để hoàn thành.
Vậy, làm thế nào để học sinh làm bài thi để đạt điểm cao trong kỳ thi quan trọng mang tính quyết định đến tương lai sau này?
Trong đề thi thường có ba dạng câu hỏi: câu hỏi dạng lý thuyết chiếm khoảng 30% điểm, câu hỏi bài tập chiếm khoảng 60% điểm, còn lại là câu hỏi mang tính thực tế - thực nghiệm chiếm khoảng 10% điểm.
Phân bổ thời gian như thế nào để tiết kiệm thời gian là những kỹ năng mà học sinh cần rèn luyện kỹ càng.
Thầy Lập chia sẻ: cần đọc toàn bộ đề một lượt khi nhận đề thi. Trong khoảng thời gian 15 phút đầu tiên chưa tính giờ bắt đầu làm bài, các em không nên làm bài ngay mà nên đọc toàn bộ bài một lượt. Làm như vậy giúp các em kiểm tra được những lỗi sai trong in đề hay có thể tranh thủ dùng bút chì đánh dấu được những câu dễ giúp tiết kiệm thời gian.
Đọc lại toàn bộ bài kiểm tra lần thứ hai và trả lời những câu hỏi khó hơn. Điều đó giúp em có thể thu thập được một số gợi ý từ lần đọc trước, cảm thấy thoải mái hơn trong phòng thi.
Làm những câu dễ trước, câu khó sau. Các em nên làm những câu dễ trước vì đó là những câu dễ “ăn” nhất. Không nên để mất điểm ở những câu dễ vì không dễ gỡ điểm ở các câu khó hơn.
Nếu có thời gian, hãy đọc lại toàn bộ câu hỏi và phương án chọn: các em rất có thể đã hiểu sai ý của đề bài từ lần đọc trước. Hãy sửa các câu đó bằng cách sử dụng tẩy đồng thời kiểm tra xem các ô trả lời câu hỏi có đủ đậm và lấp đầy diện tích được tô hay không. Nếu quá mờ thì khi chấm máy sẽ báo lỗi. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả bài thi. Cần thực sự chú ý và cẩn thận.
Nên đọc đề từ đầu đến cuối và làm ngay những câu mà mình cho là chắc chắn sẽ làm đúng. Đánh dấu (trong đề) những câu chưa làm được, sau đó lặp lại lượt thứ hai, rồi lượt thứ ba. Các em không nên dừng lại quá lâu ở một câu trắc nghiệm mà em chưa chắc chắn, sẽ mất cơ hội ở những câu dễ hơn, mà điểm số thì được chia đều.
Nên chọn luôn những câu mình đã chắc chắn, làm những câu khó sau như vậy sẽ thuận với đà tâm lí hơn.
Tránh mắc “bẫy” ở những câu hỏi dễ. Đôi khi học sinh lại mắc phải những “bẫy chữ” của câu hỏi diễn đạt. Không nên chủ quan với bất cứ câu hỏi nào.
Sử dụng phương pháp loại trừ trên cơ sở suy luận có lý, chắc chắn. Có thể các em sẽ gặp một vài câu mà bản thân còn phân vân. Khi đó, có thể sử dụng phương pháp loại trừ để có được đáp án trả lời phù hợp với yêu cầu của đề. Trong nhiều trường hợp, các em tính một đại lượng nào đó thì có thể loại trừ 50:50 hoặc loại chỉ còn 01 phương án đúng.
Loại trừ những phương án mà các em chắc chắn là sai. Chọn câu hỏi mà các em thấy đúng nhất trên cơ sở suy luận có lý.
Trả lời tất cả các câu “tô” may mắn: Mỗi câu đều có điểm, bỏ qua câu nào là mất điểm câu đó. Khi đã gần hết thời gian làm bài, nếu còn một số câu chưa tìm được phương án trả lời đúng, các em không nên bỏ trống, mà nên lựa chọn ngẫu nhiên câu trả lời (cái này nếu nói bình dân là “tô bừa” nhưng có “cơ sở khoa học” hay tô theo “linh cảm”).
Cách làm này sẽ giúp học sinh tăng được cơ hội có thêm điểm số, nếu may mắn phương án trả lời là đúng, còn nếu sai cũng không bị trừ điểm (ngoại trừ trường hợp bị trừ điểm âm, mà ở Việt Nam ta, chưa áp dụng). Song, đừng quá lạm dụng cách làm này, vì tỉ lệ may mắn là rất thấp.
