Đi tìm nguyên nhân nền giáo dục... tụt hậu

"Tổng điều tra tìm nguyên nhân giáo dục tụt hậu"

Cải cách giáo dục là một vấn đề quá lớn và cũng đã được nhiều người quan tâm, nhiều hội thảo đã đề cập. Về vấn đề này, GS.TSKH Phạm Thị Trân Châu – Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam cho rằng giáo dục quốc dân là một sự nghiệp lớn của cả dân tộc, nếu để nói về thực trạng của nền giáo dục bây giờ đã có quá nhiều ý kiến đánh giá khác nhau, nhiều ý kiến cho là bất cập, yếu kém, lạc hậu, hay có người còn cho là đi lạc hướng, thậm chí là đã góp phần làm suy yếu thêm nền tảng văn hóa, đạo đức xã hội.

Theo GS Châu, những người có trách nhiệm ở tất cả các cấp, kể cả thành viên của Hội đồng tư vấn cần làm đủ chức năng nhiệm vụ và phải có cơ chế quy định về việc chịu trách nhiệm cá nhân đối với công việc được giao. Ảnh: Xuân Trung

Cũng theo GS Châu thì để có được cơ sở vững chắc cho một đánh giá khách quan, toàn diện về thực trạng nền giáo dục nước ta hiện nay, có lẽ cần có một cuộc tổng điều tra toàn diện, khoa học với quy mô thích hợp.

“Trong một môi trường xã hội mà văn hóa, đạo đức của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên bị suy thoái như Nghị quyết 4 đã nêu, thì không thể không ảnh hưởng đến toàn xã hội trong đó có giáo dục, không thể đơn thuần quy là do lỗi của giáo dục trong việc làm băng hoại đạo đức, văn hóa, xã hội. Hiện tượng nhà trường nào đó và các thầy nào đó "bán bằng", một bộ phận học trò học chỉ để có "bằng" có phần lỗi của hệ thống quản lý giáo dục, nhưng lỗi này chỉ có thể phát sinh, nẩy nở và phát triển trong một môi trường xã hội mà có sự hiện diện của việc mua quan bán chức quyền, kiếm được việc làm...”, GS Châu chỉ rõ nguyên nhân không chỉ của giáo dục xuống cấp.

Đồng ý với ý kiến của GS.TSKH Phạm Thị Trân Châu, GS Chu Hảo cho rằng, để đi đến đồng thuận xã hội và nhất trí trong các cấp lãnh đạo về thực trạng giáo dục chúng ta cần phải tiến hành một cuộc tổng điều tra giáo dục ở quy mô Quốc gia với các phương pháp và công cụ hiện đại, công cuộc điều tra này thậm chí rất tốn công, tốn của, tốn thời gian nhưng sẽ có được giữ liệu khách quan trọng một bức tranh toàn cảnh chân thực nhất.

GS Chu Hảo: Hội nghị Trung ương 6 sắp tới cần căn cứ vào thực tế, nên ngắn gọn, không kể lể dài dòng thành tích và tồn tại theo kiểu “ba sôi hai lạnh”, về nguyên nhân thành công và yếu kém, thời cơ và thách thức v.v… mà đi thẳng những vấn đề cần quyết và cần chỉ đạo. Ảnh: Xuân Trung

Theo GS Chu Hảo, nhất thiết phải có một cuộc điều tra quy mô về giáo dục để có được các dữ liệu khách quan trong một bức tranh toàn cảnh chân thực, không thể căn cứ vào các bản báo cáo chính thức của ngành giáo dục và các kết quả của đề tài nghiên cứu khoa học ở từng mảng vấn đề hẹp. Các hội thảo khoa học từ trước tới nay chúng ta tổ chức ra cũng chỉ có tính gợi mở theo cảm tính mà thôi. 

“Trên cơ sở kết quả của cuộc tổng điều tra này chúng ta mới có thể biết thực sự nền giáo dục của chúng ta yếu kém nhất ở những khâu nào? Yếu kém đến mức độ nào để đề xuất phương án cải cách? Thiếu kết quả của một cuộc tổng điều tra như thế mọi kiến nghị cải cách giáo dục chỉ mang tính gợi ý chứ không thể là các chương trình hành động khả thi”, GS Chu Hảo khẳng định.

Nghị quyết Trung ương 6 nên cụ thể từng vấn đề

Nghị quyết cần khẳng định nền giáo dục đang khủng hoảng và cần tiến hành một cuộc cải cách triệt để, chỉ nêu rõ những mục tiêu và phương hướng cải cách chứ không đề ra các nguyên tắc cụ thể vì việc đề ra các nguyên tắc là việc của các chuyên gia.

“Hội nghị cũng cần thành lập UBQG về cải cách giáo dục độc lập đối với Bộ GD&ĐT để thực hiện các nhiệm vụ: Tổ chức tiến hành cuộc Tổng điều tra giáo dục trong năm 2013. Tổ chức soạn thảo Đề án tổng thể về cải cách giáo dục trong năm 2014 để Chính phủ trình Quốc hội thông qua và tổ chức thực hiện bắt đầu từ 2015. Nếu Dự thảo Nghị quyết Trung ương lần 6 về giáo dục không đáp ứng được những yêu cầu tối thiểu ấy thì quyết không nên ra Nghị quyết, bởi nếu không nền giáo dục của chúng ta sẽ không có đường ra khỏi khủng hoảng trong nhiều năm nữa”, GS Chu Hảo cảnh báo.

Trên cương vị là Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam, GS.TSKH Phạm Thị Trân Châu cũng cho rằng, cần rà soát lại yêu cầu, mục tiêu đào tạo về kiến thức lý thuyết và thực hành, nhân cách, kỹ năng sống cho người học của từng bậc học, từng lọai hình đào tạo, thật rõ ràng cụ thể thiết thực phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của nước ta đáp ứng yêu cầu của nước ta về hội nhập quốc tế. 

Hiện nay  giáo dục chúng ta chủ yếu coi trọng đầu vào mà không sàng lọc học sinh ở khâu đầu ra, về vấn đề này GS Châu đề nghị cần quan tâm đến chất lượng đầu ra, quan tâm nhiều và đặc biệt có biện pháp, hình thức kiểm tra thích hợp để bảo đảm chuẩn chất lượng sản phẩm của mỗi bậc học trong suốt quá trình đào tạo. 

“Có cần quá chú trọng mất nhiều công sức, tiền bạc như hiện nay để chỉ sàng lọc đầu vào không? Sau đó lại không sàng lọc, do đó không khuyến khích được người học phải cố gắng trong quá trình học. Chất lượng đầu ra không bảo đảm dẫn đến một thực tế có sự quá khác nhau về trình độ giữa những người có cùng một "tầm bằng" xác nhận trình độ. Điều này còn dẫn đến sự bất công về cơ hội việc làm, nhất là trong điều kiện có nhiều tiêu cực mà không phải dễ khắc phục và có thể giải quyết trong thời gian ngắn”, GS Châu khẳng định.

Theo GS Châu, những người có trách nhiệm ở tất cả các cấp, kể cả thành viên của hội đồng tư vấn cần làm đủ chức năng nhiệm vụ và phải có cơ chế quy định về việc chịu trách nhiệm cá nhân đối với công việc được giao.

Xuân Trung