Vừa qua, phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã nhận được phản ánh của độc giả băn khoăn về một câu trong đề thi môn tiếng Anh tốt nghiệp trung học phổ thông 2023 có tới 2 đáp án đúng.
Theo đó, ngày 29/06, sau khi kết thúc môn thi tiếng Anh của kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông 2023, anh Nguyễn Trung Dũng, Trưởng phòng chương trình của một hệ thống giáo dục đã phát hiện ra mã đề 401 của môn thi này được đăng tải trên các mặt báo có một câu có tới 2 đáp án đúng.
Đó là câu 18 của mã đề 401 với nội dung là: "The journalist is talking about having a new ___ published in the local newspaper next week. Yêu cầu đưa ra trong đề là "Mark the letter A, B, C, or D on your answer sheet to indicate the correct answer to each of the following questions" - nghĩa là "Đánh dấu chữ cái A, B, C hoặc D trên phiếu bài làm để thể hiện đáp án đúng cho mỗi câu sau đây".
Và 4 đáp án của câu trắc nghiệm này để thí sinh lựa chọn là: A. Editor; B. Documentary; C. Cartoon; D. article. Theo anh Dũng, với yêu cầu của đề bài cùng nội dung và các đáp án được ra như vậy, câu 18 có 2 đáp án đều đúng là C và D.
 Câu 18 trong Mã đề thi 401 của đề thi môn tiếng Anh - kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông 2023. |
Tuy nhiên, vào chiều 30/6, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Hà - Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ Giáo dục và Đào tạo), Trưởng ban ra đề thi tốt nghiệp trung học phổ thông 2023 đã có phản hồi với báo chí như sau, với câu 18 này, tổ ra đề thi môn Tiếng Anh khẳng định đáp án D - article là đáp án đúng.
Cụ thể, "cartoon" nghĩa là phim hoạt hình (a film that is made by photographing a series of drawings - Từ điển Longman Dictionary of Contemporary English). Với nét nghĩa này, "cartoon" không hợp với văn cảnh của "newspaper". Vì vậy, trong bốn lựa chọn thì D là đáp án đúng.
Anh Dũng bày tỏ quan điểm hoàn toàn không đồng ý với lời giải thích này từ phía tổ ra đề. Lý giải vì sao cả 2 đáp án C và D đề đúng, anh cho biết:
Đáp án A chỉ người, không phải là một thứ gì đó, nên hiểu nôm na là không "publish - xuất bản" được; Đáp án B chỉ có một nghĩa là phim tài liệu, không phù hợp với phần nội dung còn lại của câu là "published in the local newspaper - được xuất bản trên tờ báo địa phương". Nội dung về một phim tài liệu nào đó thì có thể được xuất bản trên tờ báo, nhưng phim tài liệu thì không thể được xuất bản trên tờ báo. Xét theo góc độ ngữ nghĩa chính thống là thế, không xét đến các trường hợp nói tắt, nói lóng.
Đối với Đáp án C - "cartoon" có một nghĩa là tranh biếm hoạ/tranh hài/truyện tranh và nghĩa này phù hợp với phần nội dung còn lại của câu "published in the local newspaper - được xuất bản trên tờ báo địa phương". "Cartoon" là một trong nhiều mục thường xuất hiện trong các tờ báo.
Theo từ điển Oxford Learner's Dictionary (online), "cartoon" có nghĩa là "a humorous drawing in a newspaper or magazine, especially one about politics or events in the news", và "a series of drawings inside boxes that tell a story and are often printed in newspapers".
Còn theo từ điển Cambridge Dictionary (online), “cartoon” có nghĩa là "a drawing making fun of someone or something" (thậm chí được dịch sang Tiếng Việt bởi từ điển này là "truyện tranh").
Ngoài ra, theo từ điển Longman Dictionary of Contemporary English (mà tổ ra đề trích định nghĩa để lập luận cartoon chỉ có nghĩa là phim hoạt hình), “cartoon” có cả nghĩa là "a funny drawing in a newspaper or magazine, especially about politicians or events in the news" và "a set of drawings that tell a funny story, especially in a newspaper or magazine".
 |
Như vậy, có thể thấy, "cartoon" không phải chỉ có nghĩa là phim hoạt hình như lí giải của tổ ra đề.
Mặc dù phần kết hợp giữa "cartoon" và "The journalist" (nhà báo) không thuận lắm nhưng nó hoàn toàn không sai về cả nội dung và ngữ pháp. Câu đưa ra cũng không có bối cảnh nên miễn là nội dung câu không sai thì câu hoàn toàn đúng.
"Tôi sẽ thử đặt câu vào một bối cảnh như sau. Một journalist - nhà báo nào đó, mặc dù nghề nghiệp chuyên nghiệp là một journalist - nhà báo, vẫn muốn thử sức với việc vẽ cartoon - tranh hài/biếm hoạ và may mắn là đã có một "cartoon mới được xuất bản trong tờ báo địa phương vào tuần tới". Khi đó, câu diễn đạt là "Nhà báo đang nói về việc có một tranh hài/biếm hoạ mới được đăng trên tờ báo địa phương tuần tới".
Vậy nên, câu này vẫn hoàn toàn hợp lí và không sai. Không thể trong câu có "the journalist - nhà báo" thì buộc nội dung còn lại của câu phải là "article - bài báo", anh Dũng phân tích.
Còn Đáp án D chắc chắn không có nhiều tranh cãi, nó sẽ phải đúng. Vì "article - bài báo" phù hợp cả với chủ thể "the journalist - nhà báo" và phần nội dung còn lại của câu.
Chính vì vậy, cả đáp án C và D đều là đáp án đúng bởi cả từ "cartoon" và "article" đều kết hợp được với động từ "publish - xuất bản", phù hợp với cả chủ ngữ "the journalist - nhà báo" và phần nội dung còn lại của câu.
Và thí sinh đưa ra lựa chọn 1 trong 2 hai đáp án C hoặc D đều phải được tính điểm cho các em. Bởi, đề bài đưa ra không có bất cứ một quy ước nào để "bắt ép" từ "cartoon" nghĩa là phim hoạt hình. Theo anh Dũng, việc tổ ra đề lấy một trong nhiều nghĩa của từ để khẳng định từ chỉ có một nghĩa không phù hợp về mặt chuyên môn.
“Tất cả những người học tiếng Anh và sử dụng tiếng Anh chắc chắn sẽ hiểu nguyên tắc này. Mỗi từ tiếng Anh đều có thể có nhiều nghĩa khác nhau, và trong từ điển (kể cả từ điển mà tổ ra đề trích định nghĩa), trong các bài viết học thuật, báo chí, truyền thông, cả trong văn nói và văn viết, từ cartoon hoặc có nghĩa "phim hoạt hình" hoặc có nghĩa "tranh hài/tranh biếm hoạ/truyện tranh".
Tổ ra đề không thể "chọn" một nghĩa của từ rồi lí luận "với nét nghĩa này" thì nó không phù hợp với đề bài”, anh Dũng nhấn mạnh.
Cũng nêu ý kiến về vấn đề trên, cô Nguyễn Quỳnh Trang - nguyên Phó Trưởng bộ môn chất lượng cao Khoa Sư Phạm Tiếng Anh - Trường Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho hay, nhìn qua, đáp án D “article” là đáp án phù hợp nhất với từ nhà báo “the journalist”.
Tuy nhiên, với ý kiến cho rằng với riêng câu hỏi này cả đáp án C và D đều đúng không phải là không có cơ sở vì đáp án C “cartoon” ngoài nghĩa là phim hoạt hình, theo định nghĩa của từ điển Cambridge còn có nghĩa là tranh biếm hoạ/tranh hài thường được đăng ở trên báo hoặc tạp chí.
 |
Hình chụp định nghĩa ở trên từ điển Cambridge. |
Do vậy, xét về mặt ngữ pháp, ngữ nghĩa và ngữ cảnh thì từ “cartoon” cũng đều có thể đáp ứng. Tuy nhiên, khi đi sâu vào ngôn ngữ, 1 câu hay 1 từ đều cần có mức độ phủ sóng, hay tần suất dùng nhất định.
"Theo tôi, nếu nói về tính ứng dụng cho câu này thì thấy câu này rất ít hoặc không được dùng mấy. Có nghĩa là dù từ "cartoon" ở đây đúng cả về ngữ pháp, ngữ nghĩa, ngữ cảnh nhưng trên thực tế không có ai nói, hoặc viết “The journalist is talking about having a new cartoon published in the local newspaper next week.
Hơn nữa, “cartoon” ở trên báo hoặc trên tạp chí thường được phân loại và đi kèm với những cụm từ như là “editorial cartoon” (là loại tranh hoạt hình xuất hiện trên báo chí hoặc tạp chí) hoặc tranh châm biếm về chính trị thì có cụm “political cartoon” chứ “cartoon” ít khi đi 1 mình trên một tờ báo hay tạp chí nào", cô Quỳnh Trang chia sẻ.
 Mục cartoon của tờ báo nước ngoài The Dallas Morning và mục này có từ “editorial” đi cùng. |
Vậy nên, cô Quỳnh Trang nghĩ rằng câu trả lời tốt nhất cho câu này là đáp án D “article”. Tuy nhiên, cô Quỳnh Trang cũng đưa ra khuyến nghị, nếu năm sau có câu nào tương tự như vậy, nên rút kinh nghiệm đưa ra đề bài cho câu này nên là “choose the best answer” thay vì để là “choose the correct answer” sẽ đỡ gây tranh cãi hơn.
