Những ngày qua, sự việc Giáo sư, Tiến sĩ Võ Xuân Vinh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh doanh, Đại học Kinh tế Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) vừa có bài báo khoa học bị gỡ trên Tạp chí Environmental Science and Pollution Research (thuộc Nhà xuất bản Springer) nhận được nhiều sự quan tâm của dư luận.
Về vấn đề này, thông tin với báo chí, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh cho biết nhà trường đã họp, làm rõ và có biên bản kết luận đối với vụ việc từ tháng 3/2024.
Bài báo của nhóm nghiên cứu chính thức xuất bản trực tuyến vào ngày 13/4/2021 và tạp chí khoa học này gỡ bài vào 14/3/2024 vì lý do chứa một số cụm từ bị xuyên tạc (tortured phrases), bao gồm cả trong tiêu đề. Bài báo này thuộc nhóm các bài báo được bình duyệt bởi biên tập viên khách mời được tạp chí tổng điều tra, rà soát. Giáo sư Võ Xuân Vinh, trực thuộc Viện Nghiên cứu Kinh doanh UEH là tác giả thứ 5 trong số 9 tác giả của công trình.
UEH đã xử lý vụ việc vào tháng 3/2024
Liên quan đến vấn đề trên, UEH cho biết đã làm việc và lập biên bản ghi nhận, xử lý vụ việc với Giáo sư Vinh vào ngày 27/3/2024. Tại buổi làm việc, ông Vinh đã tường trình và cung cấp các minh chứng cần thiết.
UEH thông tin, ngay sau khi phát hiện bị lạm danh, ông Vinh đã chủ động liên hệ Tổng biên tập tạp chí từ ngày 15/2/2024, một tháng trước khi bài báo bị gỡ bỏ. Trong nội dung thư gửi, ông Vinh khẳng định không liên quan đến bài báo, quy trình nộp bài báo, không đồng ý và không cho phép việc tên mình ở mục tác giả của bài báo. Ông Vinh đã đề nghị tạp chí xóa tên mình ra khỏi bài báo.
Ngày 21/3/2023, ông Vinh nhận được email hồi đáp từ Tổng biên tập tạp chí cho biết tác giả Mohammed Musah đã gửi thư cho Tổng biên tập xác nhận về việc tự ý đưa tên Giáo sư Võ Xuân Vinh vào bài báo mà không có sự đồng thuận từ phía ông Vinh, đồng thời, xin lỗi về sự việc này. Tạp chí cũng đã chuyển tiếp thư này đến bộ phận Liêm chính học thuật của Nhà xuất bản để xử lý các bước tiếp theo.
Giải trình thêm với nhà trường, trong số tác giả của bài báo này, ông Vinh đã từng làm việc với tác giả thứ nhất Mohammed Musah và tác giả thứ hai Yusheng Kong trong một dự án Nature Fund về phát triển bền vững. Hai tác giả này ở Đại học Giang Tô, Trung Quốc.
Bài báo bị rút liên quan đến quy trình xử lý của biên tập viên khách mời và hoạt động bình duyệt của tạp chí
Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh quan điểm: “Với quy trình làm việc chặt chẽ, định hướng nhìn nhận thẳng thắn các sai phạm (nếu có) của cá nhân nhà nghiên cứu, đồng thời, không quy kết thành tựu của cả quá trình, UEH đã cân nhắc kỹ càng các luận cứ, bằng chứng và kết luận: bài báo bị rút liên quan đến quy trình xử lý của biên tập viên khách mời và hoạt động bình duyệt của tạp chí. Cá nhân Giáo sư Vinh không nhận tài trợ/thưởng từ nhà trường cho bài báo này. Ông Vinh cũng đã đưa được các minh chứng về việc bị lạm danh. Đây là trường hợp rút bài báo nghiên cứu có liên quan đến quyền tác giả”.
Trên cơ sở kết luận trên, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh cho biết nhà trường đã đề nghị ông Vinh nghiêm túc rút kinh nghiệm trong hoạt động hợp tác công bố quốc tế của cá nhân. Bên cạnh đó, với vai trò Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh, ông Vinh cần có chính sách quản lý và cơ chế kiểm soát chặt chẽ mạng lưới các chuyên gia nghiên cứu cộng tác rộng khắp của đơn vị trên cơ sở bộ quy tắc của Hội đồng liêm chính học thuật để tránh xảy ra vụ việc tương tự.
Liên quan đến vấn đề quản lý liêm chính học thuật, UEH cho biết nhà trường đã thành lập Hội đồng Liêm chính học thuật từ năm 2020. Đây là đơn vị thực hiện vai trò thẩm định các khía cạnh đạo đức, khoa học của nghiên cứu, từ đó, phê duyệt, nghiệm thu; hỗ trợ các công trình nghiên cứu hàn lâm; cảnh báo thường xuyên những danh mục tạp chí bị loại khỏi Scopus, danh mục nhà xuất bản săn mồi, giả mạo; "bẫy nghiên cứu" có thể mắc phải. Đơn vị này cũng có trách nhiệm ban hành và chuẩn hóa "Bộ quy tắc liêm chính trong nghiên cứu khoa học" được áp dụng đối với cộng đồng nhà nghiên cứu trực thuộc UEH và hơn 100 nhà khoa học nước ngoài cộng tác.
