Trao đổi với báo chí, ngày 7/1, Trung tướng Tô Ân Xô - Chánh văn phòng Bộ Công an cho biết, thực hiện yêu cầu của Ban Chỉ đạo, Đảng ủy Công an Trung ương chỉ đạo Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng có liên quan, tập trung lực lượng, khẩn trương tổ chức các hoạt động điều tra, xác minh, làm rõ toàn bộ bản chất của vụ án với tinh thần thượng tôn pháp luật, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, không chịu sự can thiệp trái pháp luật của bất cứ cá nhân, tổ chức nào.
Theo trung tướng Tô Ân Xô, lời khai ban đầu của bị can Phan Quốc Việt - Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Việt Á, Việt Á đã nâng khống giá kit xét nghiệm cao hơn nhiều so với thực tế và đã chi số tiền “hoa hồng” cho các đối tác gần 800 tỉ đồng. (1)
Đâu là bản chất của vụ án?
Nếu đúng như Phan Quốc Việt khai, “bom tấn” Việt Á dễ dàng xuyên thủng “hệ thống phòng ngự” của các đối tác dù đã được trang bị bằng rất nhiều lá chắn pháp lý, quy định, định chế ràng buộc và đạo đức công vụ.
Càng nghiệm ra rằng, câu nói của một nhà tài phiệt nào đó thật chí lý: “Cái gì không mua được bằng tiền thì sẽ mua được bằng rất nhiều tiền”.
Các đối tác của Việt Á có tầng tầng lớp lớp áo giáp bảo vệ, phòng thủ nhưng ngay lập tức bị vô hiệu hóa bởi những kẻ khoác nó trên mình “buông súng” đầu hàng.
Có thể dùng các thuật ngữ quân sự để ví cho hành động của Việt Á trong vụ án thế kỷ này: Tổng tấn công, tổng công kích thần tốc trên khắp các mặt trận bằng vũ khí siêu nặng.
Nhiều tỉnh thành phố trong cả nước đã mua trực tiếp hoặc gián tiếp kit Việt Á theo hình thức chỉ định thầu.
Trong muôn mối “lương duyên” doanh nghiệp – cơ quan công quyền từ trước tới nay, có lẽ chỉ có Việt Á được ưu đãi “đặc biệt” đến kỳ lạ như vậy.
Thế nhưng, nếu chỉ có “bom tấn” không thôi, Việt Á chưa chắc đã “tập kích” thành công ngoài mong đợi nếu như không có một kế hoạch bài bản, “hợp đồng tác chiến” với những nước cờ cao tay.
Sau khi khởi tố vụ án, truyền thông tìm cách mổ xẻ vấn đề từ nhiều góc nhìn khác nhau, với mong muốn bắt đúng “bệnh” của vụ “buôn” kit siêu lợi nhuận này.
 |
Bộ kit Việt Á được Bộ Khoa học và Công nghệ giới thiệu hồi tháng 3/2020. (Ảnh: Vov.vn) |
Trên tờ Kinh tế Sài Gòn, Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành viết: “Nhìn vào bản chất và rà soát lại diễn biến của vụ việc, chúng ta có thể thấy toàn bộ câu chuyện này có vẻ như được chuẩn bị công phu, có mục tiêu được thiết lập rõ ràng, và được thực hiện qua các công đoạn đầy đủ theo quy trình pháp luật cũng như việc xây dựng tính chính danh qua hệ thống truyền thông chính thống”.(2)
Đây là phân tích rất đáng quan tâm về vụ kit Việt Á. Nó không đơn thuần chỉ là chuyện lừa dối nhân dân và nhà nước để trục lợi giữa lúc đại dịch Covid-19 căng thẳng khiến đất nước lao đao, dân tình khốn khổ.
Dường như Việt Á được chọn (hay đóng thế?) để lãnh “sứ mệnh lịch sử” mà không phải là một ông lớn nào khác trong lĩnh vực cung cấp vật tư, thiết bị y tế?
Người ta tự hỏi, “bom tấn” Việt Á liệu có thể hạ gục hàng loạt đối tác nếu như không có trong tay các thẻ bài đủ sức nặng.
Những thẻ bài Việt Á nắm trong tay là gì?
Đó là thông tin xuất hiện trên trang điện tử của Bộ Khoa học và Công nghệ về việc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công nhận bộ kit xét nghiệm COVID-19 của Việt Nam do Bộ Khoa học và Công nghệ giao cho Học viện Quân y và Công ty Việt Á phối hợp nghiên cứu và sản xuất (Thông tin này đã bị gỡ sau khi Bộ Công an khởi tố vụ án).
Đó là việc cấp phép thần tốc (tạm thời trong thời gian 6 tháng) chỉ một ngày sau khi Bộ Khoa học và Công nghệ nghiệm thu giai đoạn 1 (đánh giá giữa kỳ) đề tài (3).
Đó là văn bản ngày 2/7/2021 do vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và công trình y tế, Bộ Y tế khi đó là ông Nguyễn Minh Tuấn ký gửi các sở y tế, bệnh viện, viện trực thuộc bộ, cập nhật danh sách sinh phẩm, giấy phép, khả năng cung ứng và giá bán kit xét nghiệm, vật tư do các đơn vị cung ứng công bố.
Trong văn bản đó, Bộ Y tế đã giới thiệu bộ kit xét nghiệm Việt Á ở vị trí số 1, với khả năng cung ứng 3 triệu kit test/tháng, đồng thời áp giá sàn 470.000 đồng/kit test.
Liệu đây có phải là văn bản hợp pháp giúp Việt Á chiếm vị thế độc quyền trong việc cung cấp kit xét nghiệm cho cả nước?
Sức mạnh của truyền thông đã bị lợi dụng tối đa giữa lúc tình hình dịch bệnh diễn biến căng thẳng từng ngày từng giờ để quảng bá, đánh bóng tên tuổi, tạo vỏ bọc tốt nhất nhằm thu hút sự chú ý và tạo niềm tin cho dư luận về một sản phẩm khoa học công nghệ “nổi tiếng” của người Việt, do người Việt sản xuất.
“Với tính chất quy mô và bài bản như vậy, có thể nói một vài góc độ trong sự việc làm nhiều người liên tưởng đến sự manh nha xuất hiện bóng dáng một loại tham nhũng “cao cấp” mà nhiều nước gọi là lũng đoạn nhà nước (state capture)”, Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành viết. (4)]
Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành giải thích thêm: “Lũng đoạn nhà nước” là một bước tiến về chất của những kẻ muốn trục lợi từ tài sản của Nhà nước và công chúng. Điểm khác biệt chủ chốt là họ chủ động tác động vào quá trình hình thành nên các quy định pháp luật.
Trên cơ sở đó, hệ thống quy định ấy được thực thi một cách chính danh và hợp pháp, đem lại quyền lợi cho những kẻ lũng đoạn ở quy mô lớn. Nhóm lũng đoạn ở đây chính là các công ty tư nhân hoặc cá nhân, tập thể trong khu vực tư, cùng nhóm hợp tác là các quan chức hành chính hoặc chính trị gia. Tất cả hình thành một mạng lưới phối hợp chặt chẽ, phân chia nhiệm vụ một cách tỷ mỉ và chính xác, để trục lợi cho toàn bộ mạng lưới một cách hợp pháp.” (5)
Còn những ai chưa bị lộ?
Sau khi cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an khởi tố, bắt giữ Phan Quốc Việt, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Việt Á; Phạm Duy Tuyến, giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Hải Dương và một loạt đồng phạm, nhiều cái tên khác lộ sáng, đặc biệt là sau lời khai rúng động của Phan Tôn Noel Thảo – người chịu trách nhiệm chi tiền “lại quả” của Công ty Việt Á: “Công ty Việt Á đã chi tiền cho các đơn vị, như CDC Nghệ An, Hải Dương, nhiều đơn vị y tế, bệnh viện… Các đơn hàng mua bán kit test COVID, thiết bị y tế với số tiền rất nhiều, tùy vào lượng hàng, ít thì khoảng 500 triệu, nhiều thì cả trăm tỷ, trên phạm vi toàn quốc.”.
Nhưng lời khai thì vẫn chỉ là lời khai, phải chăng vì nghĩ đơn giản như thế nên giám đốc CDC Nghệ An Nguyễn Văn Định từng quả quyết: “Tôi khẳng định chưa bao giờ nhận khoản tiền nào từ Việt Á cả. Phía CDC đang rà soát lại nội bộ xem có chỗ nào có vấn đề không để điều tra”. "Hoàn toàn tôi không nhận bất kỳ quà nào, khoản hoa hồng nào từ công ty Việt Á, hay là bất kỳ ai. Tôi cũng chưa liên lạc với bất kỳ ai trong công ty Việt Á về việc mua sắm đầu thầu cả. Chưa từng làm việc, chưa gặp và người tên Thảo kia lại càng không biết".
Sự thực như thế nào, dư luận đã rõ.
Có một vị giám đốc CDC khác cũng thu hút sự chú ý của truyền thông và dư luận mấy ngày qua. Đó là ông Nguyễn Văn Sáu, Giám đốc CDC tỉnh Bình Phước với câu chuyện “trả quà” Việt Á tặng. Có điều, ông này chỉ lên tiếng “trả quà” sau khi vụ án đã bị khởi tố và các đồng liêu như giám đốc CDC Hải Dương, Nghệ An, Bình Dương,… bị bắt.
Không biết rồi đây chuyện “trả quà” của ông Sáu có tạo nên hiệu ứng đô mi nô thành ngày hội “trả quà” trước thềm năm mới Nhâm Dần hay không, nhưng điều dư luận thấy rất rõ là người dân hoan nghênh và tin tưởng ở sự quyết liệt của Ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Theo đó, Ban Chỉ đạo yêu cầu Đảng ủy Công an Trung ương chỉ đạo Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng có liên quan, tập trung lực lượng, khẩn trương tổ chức các hoạt động điều tra, xác minh, làm rõ toàn bộ bản chất của vụ án với tinh thần thượng tôn pháp luật, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, không chịu sự can thiệp trái pháp luật của bất cứ cá nhân, tổ chức nào.(6)
Nếu đúng Việt Á đã chi 800 tỷ đồng "hoa hồng" cho các đối tác, còn ai nữa đã dính “đạn” của Việt Á đang run rẩy?
Tài liệu tham khảo:
(1): https://thanhnien.vn/tong-giam-doc-viet-a-khai-chi-gan-800-ti-dong-hoa-hong-cho-doi-tac-post1419015.html
(2, 4, 5) https://thesaigontimes.vn/nhan-vu-kit-xet-nghiem-nghi-ve-hinh-thuc-tham-nhung-cao-cap/
(3) https://tuoitre.vn/kit-xet-nghiem-viet-a-nghiem-thu-san-pham-sau-khi-vu-an-bi-khoi-to-20211228225826839.htm
(6) https://tuoitre.vn/bo-cong-an-thong-tin-nhung-loi-khai-ban-dau-cua-tong-giam-doc-cong-ty-viet-a-20220107140501713.htm
