Từ sáng sớm ngày mùng 4 tết, không khí lễ Hội đã tràn ngập khắp các đường làng ngõ xóm của làng Đồng Kỵ, đây là một làng nghề cổ truyền thuộc xã Đồng Quang – huyện Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh, cứ vào ngày này là nhân dân trong làng lại tổ chức lễ rước pháo đầu năm.
Tương truyền, lễ hội này có từ thời Hùng Vương thứ 6, bắt nguồn từ việc tướng Thiên Cương về làng chiêu quân giúp Vua Hùng đánh giặc.
Khi thắng giặc, Thiên Cương dẫn đoàn quân thắng trận trở về và dân làng mở hội khao quân, tập tục đó vẫn được dân làng Đồng Kỵ duy trì cho đến ngày nay. Đây cũng là lễ Hội sớm nhất mở màn cho mùa lễ Hội vùng Kinh Bắc.
 |
| Quả đại pháo được rước vào Đình làng Đồng Kỵ. Ảnh: Tùng Dương. |
Để có được lễ rước pháo này thì người dân làng Đồng Kỵ đã phải chuẩn bị từ trước đó cả tháng như đội khiêng kiệu, cầm cờ, đánh trống, múa lân...và đặc biệt là chọn các trai tráng trong làng khiêng pháo ra đình.
Đúng 9h sáng thì hai quả pháo mô hình được làm bằng gỗ, có đường kính 60 cm dài 6m được gọi là pháo nhất và một quả được gọi là pháo nhì có kích cỡ nhỏ hơn một chút.
Cả hai quả pháo sơn đen, dán giấy màu và trang trí khá đẹp với hình tứ linh: Long , ly, quy, phượng, dát vàng. Theo ông trưởng ban tổ chức lễ Hội của làng Đồng Kỵ cho biết thì mỗi quả đại pháo này nặng hơn 1 tấn và trị giá hơn 500 triệu đồng.
Chỉ một đoạn đường ngắn khoảng 500m từ nhà văn hóa thôn ra đến Đình làng, nhưng đám rước pháo phải đi mất gần 2 tiếng đồng hồ, đám rước pháo đi đến đâu cũng được nhân dân trong làng và hàng vạn khách thập phương chào đón bằng những tiếng hò reo.
Đám rước pháo đi được khoảng 100 m lại hạ kiệu nghỉ. Đi đầu đám rước là đội múa lân, rồng với tiếng trống chiêng rộn rã, hai kiệu ông và kiệu bà rồi đến các phường bát âm, các cụ ông, cụ bà.
Cuối cùng là hai quả đại pháo khổng lồ được các chàng trai lực lưỡng khiêng trên vai.
 |
| Trai đinh trong làng chuẩn bị kiệu rước pháo ra đình. Ảnh: Tùng Dương. |
Đến gần trưa thì hai quả pháo đại cũng ra đến Đình làng để làm lễ, sau phần nghi lễ của các vị cao niên trong làng thì đến tiết mục xô Quan Đám.
Xô quan đám cũng là một nghi lễ kỳ lạ, bốn giáp trong làng tượng trưng cho 4 tổ dân phố cử ra bốn người đàn ông tròn năm mươi tuổi, có đạo đức tốt và gia đình không có tang trong năm qua để hóa thân làm quan đám.
Làng lại cử thêm năm chục trai tráng lực lưỡng rước quan đi, đám trai cởi trần, đeo khố đỏ, nắm vào chân, vào đùi quan đám để nâng “ngài” trên tay.
Quan đám, tượng trưng cho những người anh hùng của một vùng đất thượng võ có công dẹp giặc, mặc áo khoác vàng, quần đỏ, khăn đỏ, vừa hò hét vừa múa may theo hình vòng tròn.
Những hình ảnh độc đáo trong Hội rước pháo làng Đồng Kỵ:
 |
| Đội múa lân tại sân Đình làng Đồng Kỵ. Ảnh: Tùng Dương. |
 |
| Kiệu ông kiệu bà trong lễ Hội rước pháo làng Đồng Kỵ. Ảnh: Tùng Dương. |
 |
| Mỗi quả pháo nặng hơn 1 tấn và có giá trị khoảng 500 triệu đồng. Ảnh: Tùng Dương. |
 |
| Hai quả đại pháo được rước từ làng ra đình Đồng Kỵ. Ảnh: Tùng Dương. |
 |
| Hai quả đại pháo được hàng nghìn người vây quanh tại lễ Hội làng Đồng Kỵ. Ảnh: Tùng Dương. |
 |
| Hai ông Quan đám tại lễ hội làng Đồng Kỵ. Ảnh: Tùng Dương. |
 |
| Thanh niên khiêng đại pháo chạy vào trong đình làng. Ảnh: Tùng Dương. |
 |
| Ông quan đám được các thanh niên dùng tay khiêng bổng lên. Ảnh: Tùng Dương. |
 |
| Hai quả đại pháo đã an tọa trước cửa đình để đợi làm lễ. Ảnh: Tùng Dương. |
 |
| Rất ít có dịp cả bốn ông quan đám múa tụ vào cùng một chỗ. Ảnh: Tùng Dương. |
Đám rước quan đám đi vòng quanh sân đình trong tiếng tung hô của hàng nghìn dân làng và khách thập phương. Đây cũng là một phần sôi nổi của lễ Hội được rất nhiều người mong đợi.
| 1. Lễ Hội rước pháo của làng Đồng Kỵ diễn ra vào sáng ngày mùng 4 Tết âm lịch hàng năm. 2. Làng Đồng Kỵ thuộc xã Đồng Quang – huyện Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh cách trung tâm Hà Nội khoảng 25 km. Từ Hà Nội qua cầu Chương Dương rồi đi qua cầu Đuống theo hướng Bắc Ninh. Đến thị trấn Từ Sơn rẽ trái vào 3km là đến làng. |
