Lấy quy hoạch để áp chỉ tiêu tuyển sinh, rất nhiều trẻ em Thủ đô sẽ thất học

Tiếp theo bài 3, Bỏ cơ chế chỉ tiêu tuyển sinh trường tư, quá tải trường công mới có lối thoát.

Dân số tăng cơ học và sự chậm chễ, lạc hậu của quy hoạch mạng lưới trường lớp đang làm tăng áp lực lên hệ thống trường phổ thông công lập thủ đô.

Quá tải sĩ số đẻ ra rất nhiều hệ lụy. Phát triển hệ thống trường phổ thông tư thục là giải pháp khả dĩ, hiệu quả nhất hiện nay để khắc phục hạn chế của quy hoạch.

Nhưng trên thực tế các trường tư thục lại đang bị một số cán bộ / chuyên viên trong cơ quan quản lý giáo dục hành lên hành xuống bằng quy hoạch mỗi mùa tuyển sinh.

Sĩ số quá đông lấy đâu ra chất lượng, nếu mỗi thầy cô không phải là một "lò dạy thêm"? Ảnh minh họa: fr.dangcongsan.vn.

Sở dĩ có hiện tượng tiêu cực này vì hiện nay vẫn còn cơ chế xin - cho chỉ tiêu tuyển sinh, mà tuyển sinh là sinh mạng của các trường tư thục.

Nắm được điều này nên người ta không lo thực hiện quy hoạch mạng lưới trường học bằng việc thúc đẩy xây trường mới, mà dùng quy hoạch như cây gậy để buộc các trường phải chạy chọt, lo lót mỗi mùa tuyển sinh.

Trường công vỡ quy hoạch không sao, quy hoạch là cây gậy bắt chẹt các trường tư thục

Báo cáo số 41/BC-HĐND ngày 23/6/2017 về kết quả giám sát thực hiện Nghị quyết số 05/2012/NQ-HĐND của hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội về quy hoạch hệ thống, mạng lưới trường học, cho biết:

Quận Cầu Giấy có 14 trường mầm non công lập bình quân 60,89 trẻ / nhóm lớp, bình quân diện tích đất 5,46 m2/trẻ, diện tích đất còn thiếu 28.421 m2;

11 trường tiểu học công lập sĩ số bình quân 55,95 học sinh / lớp, bình quân diện tích đất 3,45 m2/học sinh, diện tích đất còn thiếu 98.219 m2;

Quận Hoàng Mai có 17 trường tiểu học công lập, bình quân sĩ số 51,6 học sinh/lớp, bình quân 51,6 học sinh/lớp, bình quân diện tích đất 3,3 m2/học sinh.

Quận Đống Đa bậc mầm non diện tích đất bình quân 3,7 m2/học sinh, bậc tiểu học 3 m2/học sinh, bậc trung học cơ sở 4,8 m2/học sinh.

Tình trạng quá tải này đã tăng lên đáng kể vào mùa tuyển sinh năm ngoái, sĩ số ở không ít trường tiểu học các quận Hoàng Mai, Cầu Giấy, Thanh Xuân... lên tới 60 học sinh/lớp.

Cá biệt có trường tiểu học 9 lớp 1 thì 7 lớp sĩ số 69 học sinh, 2 lớp 68 học sinh.

Những trường tiểu học công lập tuyển hàng ngàn học sinh lớp 1 như thế này bất chấp điều kiện cơ sở vật chất đã quá tải, không ai mang quy hoạch ra để xem các trường có làm đúng không.

Nhưng chúng tôi được biết, mùa tuyển sinh năm nay nhiều trường tư thục đang bị hạn chế chỉ tiêu tuyển sinh thấp hơn nhiều so với năng lực nhà trường đáp ứng nhu cầu của dân, xét cả về cơ sở vật chất lẫn đội ngũ giáo viên.

Một trong các công cụ mà cán bộ / chuyên viên phòng giáo dục và đào tạo quận / huyện phụ trách tuyển sinh đưa ra để hành các trường là "quy hoạch".

Rất nhiều trường phải "chạy" mỗi mùa tuyển sinh đầu cấp. "Chạy đủ độ" thì không thấy cán bộ tuyển sinh nhắc gì đến quy hoạch, "chạy chưa tới" thì lại bị đem quy hoạch ra hành.

Cây gậy "quy hoạch" phát tác mùa tuyển sinh

Tìm hiểu thực tế tuyển sinh đầu cấp của các trường tư thục, chúng tôi ghi nhận nhiều chia sẻ từ lãnh đạo các trường tư về những khó khăn khi cán bộ thụ lý hồ sơn vin vào quy hoạch để làm khó các trường.

Họ vặn vẹo đủ thứ, và mỗi lần lên gặp nhân viên / cán bộ phụ trách chỉ chỉ ra một thứ giấy tờ, thủ tục phải hoàn thiện.

Chật vật mãi cũng lo xong đủ thứ giấy tờ theo yêu cầu của phòng giáo dục, vẫn có thể bị vặn mà không thể kêu ai. 

Trường Tiểu học Nam Trung Yên, quận Cầu Giấy, lọt thỏm dưới chân các tòa chung cư. Ảnh: Thái Hiền / Báo Hà Nội Mới.

Khi chúng tôi đề nghị nhà trường cung cấp thông tin về sự gây khó dễ của cấp phòng, vị hiệu trưởng này từ chối với giải thích:

"Họ cắt chỉ tiêu trường tư nào là trường ấy loạn ngay lập tức em ạ. Hàng tỷ đồng đổ vào trường là mồ hôi, nước mắt của nhiều người, nên bọn mình phải im lặng.

Cấp trung học phổ thông trực thuộc Sở đỡ hơn rất nhiều, càng xuống dưới càng nhũng nhiễu, biết vậy nhưng không dám kêu vì chỉ tiêu tuyển sinh hiện nay như là sinh mạng của trường tư. 

Bọn mình làm giáo dục ở cơ sở chỉ ước bỏ những cấp quản lý trung gian như phòng giáo dục, để sở quản lý sẽ đỡ hơn rất nhiều. 

Nói gì thì lãnh đạo sở cũng vẫn tạo điều kiện cho các trường phát triển, chứ không o ép như ở dưới phòng, một chuyên viên mới vào cũng có thể hành lên hành xuống các trường."

Tìm hiểu thực trạng tuyển sinh tại một số trường tư thục khác, cho dù năng lực cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên còn rất lớn, nhu cầu của dân muốn gửi con em theo học rất cao, nhưng chỉ tiêu tuyển sinh phòng cấp lại rất hạn chế.

Phòng giáo dục cấp chỉ tiêu tuyển sinh cho trường này dựa trên quy hoạch thửa đất xây dựng trường từ hàng chục năm về trước, khi khu vực này còn rất thưa dân.

Hiện nay các tòa chung cư mọc lên san sát, nhiều khu đô thị mới được quy hoạch đất xây trường nhưng đến khi dân về ở, đất xây trường vẫn là những bãi đất trống.

Dân không cho con em học ở các trường tư thục lân cận, chẳng lẽ để chúng thất học?

Trong khi năng lực tuyển sinh của nhà trường tốt, nhu cầu gửi con theo học của dân cao, nhưng chỉ tiêu phòng cấp thì vẫn phải theo "quy hoạch".

Ví dụ như tại quận Bắc Từ Liêm, khu đô thị Thành phố giao lưu có quy hoạch xây dựng 3 ngôi trường. Đến nay dân đã về ở khá đông, 2700 căn hộ, nhưng trường học quy hoạch vẫn chưa thấy đâu.

Tình trạng tương tự cũng xảy ra với khu đô thị Đoàn ngoại giao, khu đô thị mới Cổ Nhuế - Xuân Đỉnh...

Trường Tiểu học Xuân Đỉnh được xây dựng trên diện tích 15.070 m2, các năm trước đã phải gánh khoảng 500 học sinh mỗi khối, nhưng năm ngoái đã phải tuyển gần 1 ngàn học sinh lớp 1. 

Mục tiêu và vai trò đầu tiên của quy hoạch mạng lưới trường lớp là phải đáp ứng nhu cầu của dân. 

Khu vực nào đông dân mà ít / không có trường công, phải giải phóng năng lực tuyển sinh cho các trường tư thục để giải quyết chỗ học cho con em.

Hơn nữa, các trường tư thục tuyển sinh không theo tuyến hay địa bàn, mà có thể tuyển sinh trên toàn thành phố, thậm chí cả nước.

Về mặt quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục, các cơ quan chức năng quản lý giáo dục chỉ nên tập trung vào sĩ số bình quân, cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên thông qua thanh kiểm tra định kỳ cũng như đột xuất.

Một vị hiệu trưởng trường tư thục chia sẻ:

"Trường tư có đặc thù khác hẳn trường công, là dựa trên sự thỏa thuận giữa cha mẹ học sinh với nhà trường, cho nên mọi thứ đều phải công khai, minh bạch.

Chúng tôi không có bất kỳ công cụ nào để kéo học sinh vào, ngoài chất lượng giáo dục và dịch vụ, uy tín cũng như sự minh bạch. Cho nên mỗi một cha mẹ học sinh là một người giám sát, đặc biệt là cấp tiểu học và trung học cơ sở.

Hàng năm sau mỗi mùa tuyển sinh là lại rộ lên câu chuyện trường này lạm thu, trường kia tiêu cực, nhưng nếu để ý các bạn sẽ thấy không có trường tư thục nào lạm thu hay mập mờ tài chính.

Cho nên chúng tôi rất mong mỏi, hy vọng lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội xem xét bãi bỏ cơ chế cấp chỉ tiêu tuyển sinh cho các trường tư, mà tập trung vào thanh tra hậu kiểm sĩ số, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên của các trường.

Được như thế áp lực mỗi mùa tuyển sinh đầu cấp với các trường, với cha mẹ học sinh và với cả cơ quan quản lý sẽ giảm rất nhiều, mọi thứ sẽ dần đi vào nề nếp, đặc biệt là tiêu cực, lạm quyền của các cán bộ / chuyên viên ở cơ sở, các phòng giáo dục mới được hạn chế."