LTS: Tuần này, Giáo sư Nguyễn Lân Dũng tiếp tục gửi đến độc giả bài viết thứ 60 - Bài giảng cuối cùng.
Đây chính là những điều tâm đắc nhất của Giáo sư khi đọc cuốn sách rất hấp dẫn này.
Tòa soạn trân trọng gửi đến độc giả.
Randy Pausch là giáo sư Tin học ở Đại học Camegie Mellon và Đại học Virginia (Hoa Kỳ), còn Jeffrey Zaslow là phóng viên của báo Wall Street Journal và là một diễn giả đầy nhiệt huyết.
Cả hai tác giả này đều đã qua đời sau lần xuất bản đầu tiên của cuốn sách nổi tiếng Bài giảng cuối cùng.
Di sản của họ vẫn còn tồn tại thông qua hàng triệu người đã đọc cuốn sách này.
Bản tiếng Việt do Nhà xuất bản Lao động và Công ty Hải Đăng phát hành với bản dịch của Vũ Duy Mẫn.
Bài giảng cuối cùng vốn là thông lệ ở nhiều trường đại học. Các giáo sư đều suy nghĩ: Nếu ngày mai phải ra đi thì ta muốn cái gì sẽ là di sản để lại cho đời?
Những bài giảng này bao giờ cũng được ghi hình. Trong lời giới thiệu Giáo sư Randy viết:
Tôi có mười khối u ở gan và chỉ còn sống được thêm vài tháng nữa. Bởi thời gian của tôi mỗi ngày mỗi hạn hẹp, tôi muốn dành nhiều nhất có thể cho các con nên tôi đã cậy nhờ Jeffrey Zaslow giúp đỡ.
 |
| Cuốn sách Bài giảng cuối cùng (Ảnh: tác giả cung cấp). |
- Xin nhắn nhủ với các bậc phụ huynh, nếu con bạn muốn vẽ ở phòng ngủ của chúng thì hãy cho tôi một đặc ân rằng để chúng làm điều đó. Mọi việc sẽ tốt đẹp. Đừng lo lắng là ngôi nhà của bạn sẽ mất giá.
- Bạn phải trau dồi nền tảng trước nhất, bởi nếu không bạn sẽ không bao giờ leo lên được bất kỳ thứ đỉnh cao cá nhân nào.
- Khi bạn thấy bạn làm điều gì đó đáng hổ thẹn mà không ai thèm đả động tới bạn nữa thì khi đó chắc chắn bạn đã bị bỏ mặc. Có thể bạn không muốn nghe nhưng những lời phê bình thiện chí thường cho bạn biết mọi người vẫn còn yêu mến bạn, quan tâm tới bạn và muốn giúp bạn tiến bộ.
- Quyết chí để đạt mục đích hẳn là đáng khích lệ, nhưng không hẳn lúc nào cũng nhận được sự đồng cảm của mọi người trước những nỗ lực không mệt mỏi ấy.
- Các bức tường gạch được dựng lên với một lý do: chúng không ở đó để ngáng đường mà cho ta một cơ hội chứng tỏ bản thân mong muốn một điều gì đó lớn lao hơn nhiều.
- Nếu xe cút-kít của bạn bị một vết sứt, chắc bạn sẽ không mua một cái mới. Có thể bởi vì chúng ta không dùng những thứ này để thể hiện địa vị xã hội hoặc để phân biệt bản thân với người khác. Với Jai và tôi, những chiếc xe sứt sẹo đã trở thành một tuyên ngôn trong cuộc sống gia đình: không phải cái gì sứt sẹo cũng đều cần sửa chữa.
- Bất kể một sự việc đã tồi tệ đến mức nào, bạn vẫn có thể khiến việc ấy tồi tệ hơn. Ở chiều ngược lại, trong khả năng của mình bạn lại thường có thể làm cho nó tốt hơn.
- Qua thử thách lần này tôi nghĩ đừng bao giờ nói câu trách cứ: Thật không công bằng. Chúng tôi biết gắng sức để mọi việc tiến triển theo hướng tích cực hơn… và chúng tôi đã làm như thế. Không cần phải dông dài nhưng thái độ của chúng tôi là: Hãy lên yên ngựa và giật dây cương tiến lên.
|
|
- Suốt đời, tôi luôn ý thức rằng thời gian là hữu hạn. Tôi phải thừa nhận rằng bản thân hơi quá logic về đủ thứ trong đời, nhưng tôi tin chắc rằng một trong những việc làm hợp lý tôi tuân thủ chính là đã quản lý quỹ thời gian sao cho thật hợp lý.
Thực hiện điều đó khá tốt, tôi thật sự cảm thấy mình có thể hoàn thành khá nhiều việc trong quãng đời hữu hạn. Thời gian cần phải được quản lý một cách rõ ràng như tiền bạc vậy. Bạn luôn có thể thay đổi kế hoạch nhưng chỉ khi bạn đã có một kế hoạch cụ thể.
- Tôi là người rất mực ủng hộ những ai lên danh sách việc cần làm. Nó giúp ta chia cuộc đời thành những bước nhỏ.
- Thực ra khi nói điện thoại, đứng thì tốt hơn, bạn sẽ có xu hướng nói nhanh gọn hơn. Tôi luôn dùng loa ngoài, như vậy tay tôi vẫn hoàn toàn tự do để làm những việc khác.
- Thời gian là tất cả những gì bạn có. Một ngày nào đó bạn sẽ nhận ra bạn có ít hơn là bạn nghĩ.
- Các nhà giáo sẽ phục vụ sinh viên tốt nhất bằng cách giúp họ nhận ra chân giá trị về bản thân. Cách duy nhất để mỗi người có thể tiến bộ là phát triển được khả năng thật sự để tự đánh giá mình. Nhiệm vụ của giáo sư là dạy cho sinh viên cách xem xét tâm thức họ phát triển như thế nào.
- Thật vui sướng khi bạn hoàn tất những ước mơ tuổi thơ, nhưng khi có tuổi bạn sẽ thấy việc chắp cánh cho những ước mơ của người khác còn khiến mình vui sướng hơn.
- Típ người tôi muốn có trong nhóm nghiên cứu của tôi phải là đối tượng giúp người khác cảm thấy vui sướng và hạnh phúc khi cùng nhau làm việc ở đây.
- Cái tôi ưa thích hơn cả là tinh thần đồng đội - thứ đóng vai trò cốt lõi cho thành công. Câu trả lời chắc chắn của tôi là: Trong lớp học này bạn không thể làm việc một mình.
- Con người lần đầu tiên đặt chân lên mặt trăng vào mùa hè năm 1969. Với sự kiện đó tôi ngộ ra hầu như mọi thứ đều có thể. Tất cả chúng ta trên khắp toàn cầu được khêu gợi để mơ những ước mơ lớn.
- Khi bạn ủng hộ đưa người lên mặt trăng, điều đó gây cảm hứng cho tất cả những ai hướng tới cái tối đa của tiềm năng con người. Đó là cách để cuối cùng chúng ta sẽ tìm được lời giải cho những vấn đề trọng đại gấp bội.
- Hãy tự khai phóng mơ ước. Hãy khích lệ những ước mơ của con cái các bạn. Điều đó có nghĩa là, thỉnh thoảng cũng phải để cho chúng thức khuya hơn giờ đi ngủ của chúng.
- Tôi luôn coi trọng một người chân thành hơn là một người hợp thời, bởi hợp thời chỉ có ý nghĩa ngắn hạn, còn chân thành là thứ bền lâu. Sự chân thành thường không được nhìn nhận đúng mức ở buổi đầu tiếp xúc, bởi nó xuất phát từ tận đáy lòng, đôi khi khó nhận ra, trong khi hợp thời lại dễ thấy bởi đấy là sự phô bày hòng gây ấn tượng với vẻ bề ngoài. Tôi tôn trọng những người chân thành, bởi họ làm được những thứ có thể trường tồn theo thời gian.
- Bố mẹ tôi đã dạy: Con chỉ nên mặc quần áo mới khi cái cũ đã hỏng. Những ai thấy đồ tôi mặc tới buổi thuyết trình cuối cùng thì hiểu tôi đã sống với lời răn dạy này thế nào. Quần áo của tôi còn lâu mới là hợp mốt. Đó là một kiểu chân thành. Chúng đi cùng tôi theo năm tháng, hoàn toàn không có vấn đề gì.
|
|
- Ở đời có nhiều người hay than vãn về đủ mọi vấn đề. Tôi luôn tin rằng nếu bạn lấy một phần mười năng lượng cho việc than vãn để dùng vào việc giải quyết vấn đề thì bạn sẽ ngạc nhiên thấy công việc trôi chảy thế nào.
- Than vãn chẳng ích gì, hãy làm việc tích cực. Tất cả chúng ta đều chỉ có thời gian và năng lượng hữu hạn. Thời gian chúng ta dành để than vãn chẳng hề giúp ta đạt được các mục đích trong đời và hẳn nó không làm cho ta thấy hạnh phúc hơn.
- Tôi thấy với nhiều người, phần khá quan trọng trong ngày là bận tâm những gì mọi người nghĩ về họ. Nếu không ai phải lo lắng về những gì ở trong đầu người khác thì tất cả chúng ta đã có 33% năng suất hiệu quả hơn trong cuộc sống và công việc. Tôi thích những con số chính xác, ngay cả khi tôi không thể chứng minh được chúng.
- Khi tôi không hài lòng về một điều gì đó, tôi sẽ nói ra, thường là thẳng thắn và không phải lúc nào cũng giữ được tế nhị. Nhưng mặt tích cực mà tôi đảm bảo với mọi người là: Nếu tôi không nói thì các bạn không có điều gì phải lo lắng cả.
- Những lời khuyên của tôi với sinh viên là: Làm quen với mọi người một cách đúng mực. Hãy tìm những điểm chung giữa các bạn. Cố gắng tạo điều kiện tối ưu cho việc làm quen, gặp gỡ làm quen nhau qua bữa ăn nếu có thể được. Để mọi người đều phát ngôn, không ngắt lời người khác.
Hãy kiềm chế cái tôi. Hãy biểu dương lẫn nhau, những ý tưởng tồi tệ nhất vẫn có thể có những nét hay nếu bạn thử cố gắng xem xét. Hãy phát biểu các lựa chọn như những câu hỏi, như vậy sẽ cho phép mọi người đưa ra ý kiến thay vì khư khư bảo vệ chủ kiến của mình.
- Nếu bạn đợi đủ lâu, mọi người sẽ gây bất ngờ và ấn tượng cho bạn. Nếu bạn thấy thất vọng với mọi người, nếu họ làm bạn tức giận có thể chỉ bởi bạn chưa cho họ đủ thời gian. Mọi người sẽ cho bạn thấy mặt tốt của họ. Hầu như mỗi người đều có một mặt tốt. Chỉ cần chờ đợi, cái tốt sẽ biểu lộ.
- Hãy xem những gì họ làm, đừng nghe những gì họ nói. Hãy bỏ qua mọi thứ họ nói và chỉ chú ý tới những gì họ làm.
- Không nên tập trung vào các tiểu tiết trong khi lại bỏ qua những vấn đề chính yếu.
- Kinh nghiệm là thứ bạn thu được khi bạn không đạt được điều mình mong muốn. Thất bại không những có thể chấp nhận được mà thường còn là thiết yếu. Người đã từng thất bại thường biết cách tránh được vết xe đổ trong tương lai. Người chỉ biết tới thành công cũng có thể không chú ý tới những chông gai, cạm bẫy.
- Thể hiện sự biết ơn là một trong những thứ đơn giản nhất nhưng cũng sâu sắc nhất mà con người có thể trao cho nhau. Sự tôn trọng và chu đáo có thể được thực hiện qua những việc tưởng chừng bé mọn trong cuộc sống, nhưng chúng làm cho người nhận cảm kích và mang lại những kết quả tốt đẹp.
- Tạo cơ hội cho người khác cũng là cho chính mình.
- Rất nhiều người muốn đi đường tắt. Tôi thấy con đường tắt tốt nhất là con đường chiến lược cơ bản gói gọn trong mấy chữ: làm việc tích cực.
- Nếu bạn làm việc nhiều giờ hơn người khác, trong thời gian đó bạn sẽ học hỏi được nhiều hơn về nghề nghiệp bạn theo đuổi. Điều đó giúp bạn hoàn thành mục tiêu hiệu quả hơn, khả dụng hơn, thậm chí sung sướng hơn với kết quả mỹ mãn đạt được. Làm việc tích cực cũng giống như lãi suất tích luỹ ở ngân hàng. Phần thưởng tăng nhanh hơn.
|
|
- Tôi thấy thật thú vị khi hỏi những cặp vợ chồng đã kết hôn lâu năm xem họ làm thế nào để duy trì cuộc sống hôn nhân bền lâu như vậy. Tất cả họ đều nói: Chúng tôi đã làm việc tích cực cho điều đó.
- Tôi luôn bảo với sinh viên rằng: Hãy đáp đền người khác vì những gì họ từng làm cho bạn.
- Tôi luôn thấy cần thiết phải chuẩn bị cho mọi tình huống có thể gặp phải.
- Một lời xin lỗi miễn cưỡng hoặc thiếu chân thành còn tệ hơn là hoàn toàn không xin lỗi, bởi khi đó người nhận sẽ cảm thấy mình bị xúc phạm. Một lời xin lỗi tốt sẽ giống như liều thuốc kháng sinh, còn một lời xin lỗi tệ sẽ giống như xát muối vào vết thương.
- Nếu chỉ có ba từ để khuyên thì đó sẽ là: Nói sự thật. Nếu được thêm ba từ nữa tôi sẽ bổ sung: trong mọi lúc. Trung thực không những chỉ đúng về mặt đạo đức mà nó còn có hiệu quả. Trong một nền văn hoá mà ai cũng nói sự thực thì bạn sẽ tiết kiệm được khối thời gian phí phạm cho việc kiểm chứng.
- Người ta nói dối vì rất nhiều nguyên nhân. Thông thường vì đó là cách để đạt được điều họ mong muốn với ít công sức hơn. Nhưng cũng giống như nhiều chiến lược ngắn hạn, nó không có hiệu lực về lâu dài. Sau này, bạn run rủi gặp lại mọi người và họ nhớ là bạn đã nói dối họ. Tất nhiên họ sẽ nói với rất nhiều người khác về việc ấy.
- Có nhiều hơn một cách để đo lường lợi nhuận và thua lỗ. Ở mọi mức độ các doanh nghiệp có thể và cần phải có một trái tim.
- Lời khuyên của tôi là: Đáng lẽ bạn phải vui mừng vì bạn được nhận một công việc ở phòng sắp xếp các lá thư. Nếu bạn không thể hoặc không muốn sắp xếp thư thì lấy gì để chứng minh bạn có thể làm được bất kỳ công việc nào khác.
- Nếu bạn tìm được cách bước đi giữa hai môi trường văn hoá, đôi khi bạn có thể có được thứ tốt nhất của cả hai môi trường ấy.
- Trong đời mỗi người chỉ loé lên vài khoảnh khắc then chốt. Người ta may mắn nếu có thể nhận thức và nắm bắt được khoảnh khắc ấy.
- Nếu bạn thực sự mong muốn điều gì thì đừng bao giờ bỏ cuộc.
- Chúng ta đã ra rả trên đất nước này về các quyền con người. Đó là điều hiển nhiên phải thế, song sẽ hoàn toàn vô nghĩa khi chăm chăm nói tới các quyền lợi mà không màng đến các trách nhiệm. Tất cả chúng ta phải có trách nhiệm với cộng đồng.
- Đôi khi tất cả những gì bạn cần làm là mở miệng hỏi và nó có thể đưa đến một thứ khải huyền rằng tất cả ước mơ của bạn đến một lúc sẽ thành hiện thực.
|
|
- Lạc quan là một trạng thái tinh thần, nó có thể giúp bạn làm những việc cụ thể để cải thiện tình trạng của bạn.
- Tôi đã thấy nhiều sinh viên năm đầu thật bất hạnh khi phải chọn những chuyên ngành hoàn toàn không phù hợp với họ. Bố mẹ đã ép đặt họ lên một chuyến tàu và thường thì chuyến tàu ấy bị nghiêng đổ. Tôi đã chứng kiến nhiều giọt nước mắt mang vị mặn của sự thất vọng.
- Thiên chức của bố mẹ là động viên con cái kiến tạo một cuộc sống tràn ngập niềm vui và thôi thúc con mình theo đuổi những ước mơ riêng.
- Căn bệnh ung thư đã cho tôi thời gian để có những trao đổi sống còn với Jai, điều không thể có được nếu bị một cơn đau tim hoặc gặp tai nạn xe cộ.
Chúng tôi vừa mừng sinh nhật lần thứ bốn mươi bảy của tôi và Jai lại phải đánh vật với câu hỏi: Phải tặng gì cho người bạn đời của mình vào sinh nhật cuối cùng của anh ấy? nàng đã chọn một chiếc đồng hồ và một chiếc tivi màn ảnh rộng.
Mặc dù tôi không phải là người hâm mộ vô tuyến truyền hình - thứ làm lãng phí thời gian nhất của nhân loại - nhưng món quà là hoàn toàn thích hợp. Tôi sẽ phải nằm trên giường rất nhiều vào thời kỳ cuối. Tivi sẽ là một trong những liên kết cuối cùng của tôi với thế giới bên ngoài.
