Trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Lê Viết Khuyến - Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam cho biết, từ khi các chương trình cao đẳng nghề được ra đời theo Luật Dạy nghề, được Bộ Lao động Thương binh và Xã hội chỉ đạo thiết kế, các trường cao đẳng (chuyên nghiệp) và cao đẳng nghề đều phải chuyển sang mô hình “cao đẳng mới hợp nhất” theo Luật Giáo dục nghề nghiệp thì công tác đào tạo cao đẳng ở Việt Nam đã và đang phạm phải ít nhất hai sai lầm rất nghiêm trọng.
 |
Theo Tiến sĩ Lê Viết Khuyến, thời gian qua có sự nhầm lẫn nghiêm trọng giữa Cao đẳng nghề với Cao đẳng chuyên nghiệp về mục tiêu đào tạo. (Ảnh minh họa: TTXVN) |
Thứ nhất, trong khi trình độ người lao động đa số chỉ cần đạt trung học nghề là đủ (do công nghiệp chế tạo còn chưa giữ vai trò chủ chốt trong nền kinh tế của đất nước) thì cơ quan quản lý lại nâng cấp ồ ạt các trường trung cấp nghề lên thành cao đẳng.
Điều đáng nói là nâng cấp trường nhưng chương trình đào tạo không có thay đổi đáng kể theo chuẩn, dẫn tới tình trạng đào tạo “siêu tốc”, chất lượng không đảm bảo.
Thực tế thời gian qua đã có hình thức đào tạo đang được quảng bá rầm rộ trên các phương tiện truyền thông: “tốt nghiệp trung học cơ sở, học 3 năm có bằng cao đẳng, nhận danh hiệu kỹ sư thực hành”.
Đây là hiện tượng chạy đua theo "hư danh" để rồi tạo ra nguồn lực không tương xứng với trình độ đào tạo. Rõ ràng có thể thấy sự lệch lạc trong hướng đào tạo này, chúng ta không thể có chất lượng nguồn nhân lực tốt.
Hơn nữa, những hình thức đào tạo “siêu tốc” kiểu này không phù hợp với thông lệ chung của thế giới. Hậu quả là nguồn nhân lực của chúng ta sẽ không được thế giới công nhận.
Điều quan trọng cần làm là khi nâng trình độ học vấn của chương trình đào tạo thì cần song song thực hiện nâng đẳng cấp của trường, cấp độ đào tạo lên để bằng tốt nghiệp phù hợp với trình độ đào tạo.
Hiện nay, chúng ta chỉ đang cố gắng chạy theo phong trào, chạy đua lên cao đẳng để “câu kéo” người học nhưng không đảm bảo thời gian học và nội dung học cần thiết. Hậu quả là sẽ đào tạo ra nhân lực không đúng trình độ, gây tổn hại đến chất lượng cũng như uy tín trong đào tạo nguồn nhân lực.
Thứ hai, thời gian qua có sự nhầm lẫn nghiêm trọng giữa Cao đẳng nghề với Cao đẳng chuyên nghiệp về mục tiêu đào tạo.
Cao đẳng nghề đào tạo nguồn lao động trực tiếp sản xuất nên chương trình có thể có tỷ lệ thời gian học lý thuyết – thực hành khoảng 30:70 là phù hợp, nhưng cao đẳng chuyên nghiệp đào tạo ra các kỹ thuật viên thì không thể giống cao đẳng nghề, điều này có nghĩa là cần phải điều chỉnh về tỷ lệ giữa thời gian học lý thuyết và thực hành của người học sao cho phù hợp.
Theo thông lệ chung (cả Việt Nam và thế giới), Giáo dục nghề đào tạo nhân lực trực tiếp tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, tức là đào tạo thợ và nhân viên, trong khi Giáo dục chuyên nghiệp đào tạo chuyên gia các kỹ thuật viên, cán sự, giáo viên, kỹ sư, chuyên viên, bác sĩ, luật sư,...
Việc nhầm lẫn trong mục tiêu đào tạo dẫn tới quy định hợp nhất giữa Giáo dục nghề với Giáo dục chuyên nghiệp để thành “Giáo dục nghề nghiệp” theo kiểu “đào tạo nghề” dẫn tới thủ tiêu nguồn nhân lực “kỹ thuật viên”, làm méo mó cơ cấu nguồn nhân lực đang rất cần cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Bàn về nguyên nhân của các sai lầm nghiêm trọng đó, Tiến sĩ Lê viết Khuyến cho rằng, đầu tiên là do đào tạo cao đẳng đã bị tách ra khỏi bậc giáo dục đại học để quy về một bậc học không có trong thực tế là bậc giáo dục nghề nghiệp. Điều này hoàn toàn trái ngược với thông lệ quốc tế.
Nguyên nhân thứ hai, trình độ cao đẳng rõ ràng thuộc bậc giáo dục đại học, nhưng quản lý Nhà nước về đào tạo cao đẳng đã được trao cho Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội - một đơn vị chưa từng được giao trách nhiệm và chưa từng có kinh nghiệm quản lý giáo dục đại học.
Theo tinh thần Nghị quyết XIII, những vấn đề kể trên đang là “điểm nghẽn” gây khó khăn cho công tác hướng nghiệp, phân luồng và liên thông; khó khăn trong việc xây dựng và thực hiện quy hoạch tổng thể về giáo dục đào tạo; hạn chế trong tuyển sinh đào tạo, kiểm định chất lượng; chồng chéo trong quản lý.
Điều đáng nói, những sai lầm trên còn làm "biến dạng" cơ cấu nguồn nhân lực và cản trở “phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao” như kỳ vọng của Đảng, của Nhân dân.
