Trong sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, yếu tố khoa học và công nghệ giữ vai trò vô cùng quan trọng, đặc biệt, hiện nay, thế giới đã và đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano được xác định là một trong ba trụ cột chính của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Sự xuất hiện của những công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo, chế tạo robot, internet vạn vật, kỹ thuật vi điện tử, công nghệ nano,… đã tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực trong đời sống kinh tế - xã hội, trong đó có thị trường lao động.
Do đó, một đòi hỏi cấp thiết trong bối cảnh hiện nay là cần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Tuy nhiên, Việt Nam đang thiếu hụt đội ngũ lao động có trình độ chuyên môn, tay nghề cao cả về số lượng lẫn chất lượng. Chính vì vậy, rất cần tăng cường xây dựng và phát triển các chương trình đào tạo để gia tăng số lượng và chất lượng nguồn nhân lực nhằm cung ứng cho các ngành, các khu công nghệ cao.
Đáp ứng nhu cầu nhân lực đối với lĩnh vực này, năm 2024, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 (HPU2) mở ngành Khoa học vật liệu, thực hiện chương trình Kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano.
Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Hoàng Văn Quyết - Phó Trưởng khoa Khoa Vật lý (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2) cho biết: “Kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano là một lĩnh vực công nghệ cao dựa trên nền tảng khoa học về điện tử và công nghệ nano. Các thành tựu của kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực đã đem lại nguồn doanh thu lớn cho nhiều quốc gia góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, nâng cao đời sống xã hội.
Những năm gần đây, số lượng các đơn vị nghiên cứu, doanh nghiệp liên quan đến kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano đã có sự phát triển nhanh chóng với quy mô ứng dụng và trình độ công nghệ ngày càng cao. Thị trường lao động ở các lĩnh vực vật liệu nano, chíp điện tử, thiết kế vi mạch... luôn đòi hỏi nhân lực kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano có chất lượng.
Kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano được xác định là một trong những ngành “mũi nhọn” hàng đầu mà Việt Nam phải đạt vào năm 2030. Hiện nay, trên cả nước có trên 500 trung tâm, đơn vị hoạt động liên quan đến ngành kỹ thuật vi điện tử, công nghệ nano. Bên cạnh đó, nhiều tập đoàn công nghệ nổi tiếng trên thế giới (Tập đoàn Apple, Tập đoàn Meta, Tập đoàn Toshiba, Tập đoàn Fujitsu,...) và Việt Nam (Tập đoàn FPT, Tập đoàn VinGroup,...) cũng bắt đầu triển khai các dự án đầu tư liên quan đến ngành này.
Chính vì vậy, nhu cầu nhân lực ngành kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano đang và sẽ tăng cao trong thời gian tới.
Trong khi đó, thời gian qua, chương trình Kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano mới chỉ được đào tạo ở Đại học Bách khoa Hà Nội. Vì vậy, nhân lực chất lượng cao cho nghiên cứu, phát triển công nghệ, quản lý và sản xuất, kinh doanh liên quan đến lĩnh vực này còn nhiều hạn chế.
Nhận thấy tiềm năng lớn đối với nhân lực ngành này, đồng thời đáp ứng nhu cầu “khát” nhân lực, năm 2024, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã mở ngành Khoa học vật liệu, thực hiện chương trình Kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano, nhằm bổ sung đội ngũ nhân lực trong tương lai”.
Tiến sĩ Hoàng Văn Quyết cũng phân tích thêm: “Lĩnh vực kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano trên thế giới được dự báo trong thời gian tới sẽ có mức tăng trưởng cao, trong đó khu vực châu Á - Thái Bình Dương đóng vai trò dẫn đầu quốc tế với mức tăng cao nhất. Thị trường lao động trong lĩnh vực này được nhận định là có tiềm năng phát triển rất lớn cả trong nước và quốc tế.
Ưu thế lớn nhất đối với nhân lực ngành này chính là mức lương cạnh tranh, khi kỹ sư và chuyên gia trong lĩnh vực bán dẫn thường được hưởng mức lương hấp dẫn.
Bên cạnh đó, người học có cơ hội tham gia vào các dự án nghiên cứu, phát triển và sản xuất các sản phẩm công nghệ cao, được tiếp xúc với các công nghệ mới nhất trong lĩnh vực bán dẫn; có cơ hội học tập, nghiên cứu nâng cao, tham gia các chương trình thực tập quốc tế, các khóa đào tạo chuyên sâu tại các tập đoàn công nghệ hàng đầu, hoặc nhận học bổng để tiếp tục học lên cao học tại các trường đại học uy tín trên thế giới.
Đặc biệt, ngành công nghiệp bán dẫn là một ngành “mũi nhọn”, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế và công nghệ của Việt Nam; sinh viên tốt nghiệp có thể tham gia vào quá trình xây dựng và phát triển ngành này, đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước…”.
Năm 2024 là năm đầu tiên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 tuyển sinh ngành Khoa học vật liệu, nhà trường chưa tuyển sinh với quy mô lớn về số lượng.
“Qua một năm đào tạo tại trường, sinh viên đã được trang bị nền tảng vững chắc về Toán, Vật lý, Ngoại ngữ - đây là cơ sở cho học tập các môn chuyên ngành ở năm thứ hai. Để tạo điều kiện bước đầu làm quen với môi trường doanh nghiệp, vào tháng 7/2025, tất cả các sinh viên sẽ được tham gia kiến tập tại Tập đoàn Khoa học kỹ thuật Hồng Hải - Foxconn” - thầy Quyết chia sẻ.
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 có vị trí thuận lợi, chỉ cách trung tâm Hà Nội khoảng 40km, thuận tiện cho sinh viên di chuyển, với giá cả sinh hoạt thấp. Trường có đội ngũ giảng viên có trình độ cao giàu kinh nghiệm gồm nhiều phó giáo sư, tiến sĩ, cùng hệ thống các phòng thí nghiệm được đầu tư mới, nâng cấp hằng năm, với hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, sẽ mang đến môi trường học tập chuyên nghiệp, năng động cho sinh viên.
Đặc biệt, chương trình đào tạo ngành Khoa học vật liệu của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 có sự hợp tác với các môi trường đào tạo khác trong khu vực như Đại học Bách khoa Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam, cùng các doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Chương trình đào tạo được xây dựng linh hoạt, đáp ứng được các nhu cầu về nhân sự của các doanh nghiệp. Ngoại ngữ trong chương trình đào tạo được thiết kế linh hoạt, trong đó người học có thể lựa chọn tiếng Anh hoặc tiếng Trung Quốc, điều này tạo thuận lợi cho người học trong việc tiếp cận, làm việc cho các công ty nước ngoài, khi có rất nhiều doanh nghiệp Đài Loan, Trung Quốc trên địa bàn các tỉnh lân cận (Bắc Ninh, Bắc Giang, Vĩnh Phúc…).
Theo Tiến sĩ Hoàng Văn Quyết, việc gắn đào tạo với thực tiễn đối với ngành này cũng đã được Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đưa vào kế hoạch hàng năm.
“Nhà trường có một mạng lưới doanh nghiệp rộng như Tập đoàn Khoa học kỹ thuật Hồng Hải - Foxconn, Công ty TNHH Luxshare ICT Việt Nam, Tập đoàn Goertek, Công ty TNHH Điện tử BYD (Việt Nam)… là các đối tác trong đào tạo và tiếp nhận sinh viên sau khi tốt nghiệp.
Đồng thời, sinh viên ngành Khoa học vật liệu sau khi tốt nghiệp có thể làm việc tại các nhà máy liên quan tới sản xuất vi mạch bán dẫn như: Tập đoàn Intel, Công ty TNHH On Semiconductor Việt Nam, Công ty TNHH Hana Mircron Việt Nam, Công ty TNHH Amkor Technology Việt Nam, Tập đoàn Samsung. Ngoài ra cũng có thể tham gia vào các công việc của các Công ty sản xuất thiết bị điện, điện tử như Foxconn, Luxshare, Goertek…
Các doanh nghiệp được mời tham gia hội thảo xây dựng, điều chỉnh chương trình đào tạo. Các nội dung kiến tập, thực tập, thực hiện chuyên đề sẽ được khuyến khích được thực hiện tại doanh nghiệp. Nội dung khóa luận/đồ án sẽ phải thực hiện nghiên cứu, giải quyết các vấn đề liên quan đến một trong các công đoạn chính trong chuỗi giá trị của ngành công nghiệp bán dẫn.
Vì công tác đào tạo luôn được gắn với thực tiễn, hợp tác với doanh nghiệp được đẩy mạnh, nên sinh viên ra trường sẽ có thể tham gia làm việc được ngay, doanh nghiệp sẽ không mất thời gian đào tạo lại” - thầy Quyết thông tin thêm.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Đình Dương - Giám đốc Trung tâm Đào tạo công nghệ (Công ty TNHH Goertek Vina, thuộc Tập đoàn Goertek) cho biết, cơ hội việc làm đối với sinh viên tốt nghiệp ngành Khoa học vật liệu, cụ thể là lĩnh vực Kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano hiện đang rất rộng mở và giàu tiềm năng trong tương lai. Đặc biệt, Goertek cũng có nhiều vị trí việc làm phù hợp với ngành học này, bởi đây là công ty chuyên sản xuất, nghiên cứu về các sản phẩm công nghệ kỹ thuật và thiết bị điện tử. Thông qua các kỳ đánh giá, phỏng vấn, công ty sẽ có thể tuyển dụng những nhân sự phù hợp nhất.
Ông Nguyễn Đình Dương cũng chia sẻ thêm: “Đối với khối ngành kỹ thuật, giữa việc đào tạo và sử dụng lao động trên thực tế vẫn còn khoảng cách. Ở góc độ doanh nghiệp, chúng tôi luôn mong muốn đồng hành, phối hợp cùng các trường đại học để rút ngắn khoảng cách về chuyên môn.
Một trong những giải pháp hiệu quả nhất chính là tham gia vào quá trình đào tạo sinh viên ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, thay vì phải đợi các em tốt nghiệp rồi, nhà tuyển dụng mới đào tạo thêm, đào tạo lại. Do đó, Công ty TNHH Goertek Vina đã thành lập Trung tâm Đào tạo công nghệ - một mô hình đào tạo thu nhỏ trong doanh nghiệp, phối hợp với các đơn vị trường để tuyển sinh viên có chuyên ngành phù hợp với các vị trí việc làm cũng như có mong muốn, nguyện vọng sẽ làm việc tại doanh nghiệp sau khi tốt nghiệp.
Song song với đó, phía công ty sẽ cùng nhà trường xây dựng chương trình đào tạo mang tính chất đặc thù để phù hợp với các vị trí việc làm tại doanh nghiệp. Phía công ty cùng nhà trường sẽ đưa ra những mô hình liên kết đào tạo để hai bên tận dụng thế mạnh của nhau. Doanh nghiệp cũng có thể thông qua đánh giá chất lượng đào tạo có sát với nhu cầu phía nhà tuyển dụng hay không, để đưa ra các ý kiến kiến nghị, cùng xây dựng chương trình đào tạo phù hợp hơn, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Ngoài ra, hằng năm, công ty sẽ tổ chức những buổi hội thảo và tham quan trải nghiệm, tư vấn về vị trí việc làm mà người học có thể đảm nhận sau khi tốt nghiệp. Như vậy, có thể giúp người học định hướng rõ hơn về các mục tiêu nghề nghiệp sau này”.
Bên cạnh đó, đối với sinh viên tốt nghiệp ngành Khoa học vật liệu muốn học tập ở trình độ cao hơn, có thể học tập nâng cao trình độ ngay tại trường hoặc du học tại các trường quốc tế. Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã có chương trình liên kết đào tạo với một số cơ sở giáo dục đại học tại Trung Quốc trong chương trình trao đổi sinh viên, thực tập. Nhờ vậy, sinh viên theo học ngành Khoa học vật liệu tại nhà trường cũng sẽ có nhiều cơ hội được cấp học bổng học tập ở nước ngoài.
Chia sẻ với phóng viên, nữ sinh Nguyễn Thị Thúy Hiền - sinh viên lớp K50 Khoa học vật liệu, chương trình Kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2) cho biết, lý do lựa chọn ngành học này tại nhà trường là vì có một môi trường phù hợp với bản thân.
Thúy Hiền bộc bạch: “Qua sự tư vấn tận tình của các thầy cô Khoa Vật lý, em thấy ngành Khoa học vật liệu của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 có chương trình đào tạo rõ ràng, đặc biệt lại có ưu thế khi đã ký hợp tác với Trường Vật liệu (Đại học Bách khoa Hà Nội) - một trong những cơ sở đào tạo hàng đầu về công nghệ bán dẫn.
Sau một năm học tập, em càng thấy sự lựa chọn của mình là đúng đắn. Các thầy cô Khoa Vật lý luôn khơi gợi rất nhiều điểm hấp dẫn của ngành Khoa học vật liệu, khiến chúng em thực sự yêu thích. Điểm hấp dẫn nhất chính là ngành Khoa học vật liệu giống như một “giao điểm” của nhiều lĩnh vực - vật lý, toán học, hoá học và công nghệ… luôn tạo được sự mới mẻ, muốn khám phá vật chất xung quanh”.
“Trong thời gian tới, em sẽ cố gắng cải thiện hơn về ngoại ngữ (tiếng Anh và tiếng Trung) để giao tiếp làm việc. Bên cạnh đó, trang bị các kiến thức, kỹ thuật về vật liệu và sử dụng thành thạo một vài phần mềm cần thiết, trau dồi thêm về lập trình để ứng dụng trong việc nghiên cứu và phân tích vật liệu… Sau khi ra trường, em hy vọng có thể học nâng cao trình độ và làm việc đúng chuyên ngành của mình trong các doanh nghiệp sản xuất vi điện tử” - nữ sinh bày tỏ.
Theo Tiến sĩ Hoàng Văn Quyết, mặc dù có nhiều ưu thế, song, công tác tuyển sinh, đào tạo ngành Khoa học vật liệu tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 vẫn gặp phải những khó khăn nhất định.
Theo đó: “Công tác tuyển sinh còn khó khăn, một phần do nhiều học sinh, phụ huynh chưa biết đến chương trình đào tạo của nhà trường; phần khác do phụ huynh và học sinh cũng chưa biết đến cơ hội việc làm của ngành này ở các doanh nghiệp là rất lớn.
Đối với công tác đào tạo, do ở Việt Nam, việc đào tạo về sản xuất vi mạch bán dẫn còn rất mới, nên các trường đại học (nói chung) và Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 (nói riêng) chưa có nhiều kinh nghiệm trong đào tạo lĩnh vực này”.
“Chính vì vậy, để thu hút tuyển sinh và nâng cao chất lượng đào tạo đối với ngành sản xuất vi mạch bán dẫn, rất mong Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo có thêm những chính sách để thu hút học sinh giỏi tham gia ngành học này” - thầy Quyết nhấn mạnh.
