Bịt kẽ hở đầu tư BOT giao thông, doanh nghiệp yếu kém phải "tháo chạy"

Một số doanh nghiệp xin rút khỏi dự án BOT giao thông

Chỉ trong thời gian ngắn nhiều doanh nghiệp tuyên bố hoặc có hành động rút khỏi dự án giao thông theo hình thức BOT (hình thức đầu tư – kinh doanh – chuyển giao). 

Tại buổi gặp mặt nhà đầu tư phía nam vào chiều 17/3/2017, lãnh đạo Công ty cổ phần Tasco cho biết, có thể sẽ tìm kiếm các cơ hội đầu tư khác tốt hơn thay vì đầu tư vào lĩnh vực BOT giao thông.

Theo doanh nghiệp này lợi nhuận sinh lời trên vốn chủ sở hữu mỗi năm khoảng 11,5%, mức lợi nhuận này không cao trong khi thời gian vốn đầu tư kéo dài.

Trước đó, ngày 9/3, Liên danh Nhà đầu tư dự án BOT Bắc Giang – Lạng Sơn do Công ty cổ phần Đầu tư UDIC đứng đầu đã cùng ký vào văn bản với Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Tổng hợp Hà Nội (Geleximco) gửi Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải đề xuất việc chuyển nhượng dự án lại cho Geleximco thực hiện. 

Điều này đồng nghĩa với việc các nhà đầu tư cũ đã chính thức thừa nhận không đủ năng lực triển khai dự án, trong khi đó Geleximco cũng mới chỉ thu xếp được khoảng 5.800 tỷ đồng/11.765 tỷ đồng tổng vốn đầu tư dự án.

Siết chặt đầu tư các dự án BOT giao thông sẽ chống được thất thoát - ảnh H.Lực.

Tương tự các nhà đầu tư tại dự án như cầu Hạc Trì - Phú Thọ, cao tốc Hà Nội - Hải Phòng cũng muốn rút ra khỏi dự án.

Việc hàng loạt nhà đầu tư muốn rút không đầu tư các dự án BOT giao thông đang khiến nhiều người lo ngại nguy cơ thiếu vốn không thể triển khai dự án.

Trước lo lắng này, trao đổi với phóng viên Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Nguyễn Văn Thanh – Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam cho biết: “Việc doanh nghiệp xin rút không đầu tư tại các dự án BOT giao thông là hiện tượng hết sức bình thường, khi cơ chế chính sách siết lại doanh nghiệp cảm thấy không đủ năng lực sẽ xin rút. Doanh nghiệp này xin rút sẽ có doanh nghiệp khác thay thế”.

Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô - ông Nguyễn Văn Thanh cho rằng hiện tượng doanh nghiệp xin rút đầu tư dự án BOT giao thông là điều bình thường - ảnh nguồn Tiền Phong.

Theo Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam, hình thức đầu tư BOT trong giao thông những năm quan đã mang lại bộ mặt mới cho hạ tầng giao thông cả nước.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện nhiều dự án BOT giao thông nảy sinh nhiều vấn đề bất cập do năng lực chủ đầu tư kém. 

“Nhiều doanh nghiệp ngoài ngành nhưng thấy người ta làm BOT tưởng dễ cũng nhảy vào, đến khi thực hiện thì năng lực tài chính kém, thiếu kinh nghiệm dẫn đến dự án kéo dài gây bức xúc trong dư luận”, ông Thanh cho biết.

Ông Thanh khẳng định: Đầu tư BOT giao thông cũng giống như lĩnh vực khác đều có cạnh tranh, ở đó đòi hỏi doanh nghiệp phải có năng lực về vốn, về kinh nghiệm triển khai dự án. Do vậy hoàn toàn không lo ngại thiếu vốn dù một vài doanh nghiệp xin rút không đầu tư BOT giao thông.

Cùng chung quan điểm, ông Bùi Danh Liên – Chủ tịch Hiệp hội vận tải Hà Nội cho biết, sau 5 năm triển khai đầu tư theo hình thức BOT, hạ tầng giao thông cả nước đã thay đổi rõ rệt, đóng góp vào phát triển kinh tế đất nước.

Tuy nhiên trong quá trình triển khai do BOT là hình thức đầu tư mới, cơ quan quản lý nhà nước chưa lường trước được những phát sinh tiêu cực gây bức xúc trong nhân dân.

“Mặc dù vậy chúng ta cũng mừng khi những bức xúc của người dân, những méo mó trong đầu tư BOT giao thông đã được cơ quan nhà nước lắng nghe, từ lắng nghe đó đã thành lập các đoàn kiểm tra, thanh tra, giám sát từ đó có những điều chỉnh về chính sách”, ông Liên cho biết.

Sàng lọc loại bỏ doanh nghiệp yếu kém

Theo ông Liên những vấn đề nổi cộm trong đầu tư BOT giao thông thời gian qua đã được các cơ quan thanh tra, kiểm tra làm rõ. 

Cụ thể, sau kết quả kiểm toán 27 dự án đầu tư, khai thác các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng BOT giai đoạn 2011- 2016, Kiểm toán Nhà nước kết luận nhiều trạm thu phí hiện nay không đảm bảo quy định về khoảng cách tối thiểu 70 km, gây bức xúc cho người dân.

Bên cạnh đó là việc "khai vống" vốn đầu tư thêm hàng ngàn tỷ tại một số dự án BOT đã được Kiểm toán Nhà nước chỉ rõ đồng thời cơ quan này cũng kiến nghị giảm thời hạn thu phí hoàn vốn của các dự án từ 10 tháng đến 13 năm so với phương án tài chính ban đầu.

Mới đây nhất, Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành quyết định 07/2017/QĐ-TTg về việc thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử tự động không dừng.

Cụ thể, chậm nhất đến 31/12/2018 nhà đầu tư phải bàn giao toàn bộ các trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ đang vận hành cho nhà cung cấp dịch vụ thu giá để thực hiện việc thu giá theo hình thức điện tử tự động.

Theo quyết định mới của Chính phủ nhà đầu tư phải bỏ chi phí đầu tư thêm hệ thống điện tử để minh bạch số lượt phương tiện qua trạm, minh bạch khoản phí, tổng số phí.

Ông Bùi Danh Liên - Chủ tịch Hiệp hội vận tải Hà Nội, ảnh: H.Lực.

Ông Bùi Danh Liên cho biết: “Sau thời gian đầu tư BOT giao thông thả lỏng dẫn đến nhiều tiêu cực như chỉ định nhà đầu tư không thông qua đấu thầu, nhà đầu tư được tự lập đề án, việc phê duyệt mang tính chất gọi là có chứ chưa thẩm định nghiêm túc nên dẫn đến sơ hở, dự án đầu tư có lợi cho doanh nghiệp. 

Chính vì vậy doanh nghiệp đầu tư BOT lợi lớn. Điều này dẫn đến hàng loạt doanh nghiệp nhảy vào xin đầu tư BOT”.

Trước tồn tại trên theo ông Liên cơ quan nhà nước đang hướng đến siết chặt, bổ sung văn bản để điều chỉnh quy định phê duyệt, cấp phép dự án BOT giao thông.

Ông Liên cho rằng việc siết chặt đầu tư dự án BOT giao thông lý giải vì sao từ đầu năm 2017 đến nay Bộ Giao thông vận tải chưa triển khai dự án BOT giao thông nào.

Các dự án BOT giao thông được công bố khởi công gần đây như dự án tuyến đường nối Quốc lộ 10 đến đường Thái Bình - Hà Nam, dự án nối cao tốc Hà Nội - Ninh Bình với Thái Bình đều là dự án do địa phương quản lý.

Ông Liên cho biết, trước đây nhà đầu tư tự lo giải phóng mặt bằng tại các dự án BOT giao thông. Điều này dẫn đến giải phóng mặt bằng chậm, do giá đất bồi thường của địa phương có sự thay đổi theo từng năm. Vì vậy để tránh bị thiệt doanh nghiệp đầu tư BOT phải khai khống lên.

“Tuy nhiên hiện nay quy định đã chặt chẽ hơn, đó là với dự án BOT giao thông chính quyền địa phương phải bàn giao mặt bằng sạch cho chủ đầu tư thực hiện dự án.

Ngoài ra trước khi tính toán chi phí đầu tư đường BOT đang có phương án làm thử một km đường trên diện tích đất đã giải phóng mặt bằng sau đó mới đưa ra dự toán đầu tư. Điều này tránh việc nâng giá, khai khống trong đầu tư”, ông Liên cho biết thêm.

Theo Chủ tịch Hiệp hội vận tải Hà Nội khi kẽ hở đầu tư BOT giao thông bị bịt lại, đòi hỏi nhà đầu tư phải có vốn, có thực lực vì thế nhà đầu tư không mặn mà với BOT nữa là điều dễ hiểu.

Đồng quan điểm ông Nguyễn Văn Thanh cho biết, quản lý đầu tư BOT giao thông đang hướng đến minh bạch. Càng minh bạch sẽ càng loại bỏ được những doanh nghiệp đầu tư “chụp giật”, loại bỏ doanh nghiệp lợi dụng lỗ hổng của chính sách để làm lợi cho mình.

“Có thể nói quy định đầu tư BOT giao thông càng siết chặt sẽ giúp loại bỏ doanh nghiệp yếu kém. Khi minh bạch thì sớm hay muộn những doanh nghiệp này cũng bị loại bỏ”, ông Thanh cho biết.