Chương trình giáo dục phổ thông 2018, mục tiêu là phát triển năng lực và phẩm chất học sinh, giáo dục các em thành con người toàn diện.
Vì thế, đòi hỏi giáo viên không chỉ thay đổi phương pháp và hình thức dạy học theo lối mòn mà còn phải đổi mới cả việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của các em theo hướng tích cực.
 |
Đề cương các môn học của học sinh lớp 6 (Ảnh tác giả) |
Sẽ không còn việc đánh giá học sinh học được cái gì mà chuyển dần sang việc các em đã vận dụng được những gì sau khi đã học.
Tuy nhiên, trong thực tế giảng dạy hiện nay, kiểm tra đánh giá năng lực học tập của các em vẫn đang theo vết mòn cũ. Đó là việc, đa phần học sinh đều trông chờ vào đề cương thầy cô giáo soạn sẵn rồi học thuộc, hoặc luyện giải một cách nhuần nhuyễn các dạng bài cho trước để khi vào kiểm tra chỉ cần tái hiện lại là xong.
Quyền năng của đề cương ôn tập
Đề cương đã trở thành bảo bối, là “phao cứu sinh” không chỉ cho nhiều học sinh mà còn cho rất nhiều thầy cô giáo.
Vì thế, cứ vào mùa kiểm tra cuối học kỳ, cuối năm học, giáo viên đều phải xây dựng đề cương ôn tập, nhiều thầy cô còn giải sẵn đề cương để học sinh chỉ mỗi việc học thuộc. Có thể nói, đề cương ôn tập đã mang đến khá nhiều điều lợi cho cả học sinh và cho chính giáo viên.
a/ Đề cương giúp giáo viên đạt chỉ tiêu chất lượng
Vào đầu năm học, nhiều trường học đã giao chỉ tiêu chất lượng môn học đến từng giáo viên.
Bậc tiểu học thì tỉ lệ học sinh hoàn thành môn học gần như luôn ở mức 99% trở lên.
Bậc trung học cơ sở thì tuỳ từng môn để áp chỉ tiêu. Với những môn học thuộc bài như Sử, Địa, Giáo dục công dân…chỉ tiêu đạt được cũng luôn ở mức 90% trở lên.
Một số môn học khó hơn như Anh văn, Toán, Lý Hoá…chỉ tiêu môn học cũng phải đạt từ 85% trở lên.
Nhiều thầy cô giáo chia sẻ, để đánh giá chất lượng thẳng tay sẽ rất khó đạt được chỉ tiêu đã giao. Bởi, không ít học sinh hiện rất lười học.
Để các em tự xâu chuỗi các kiến thức đã học, tự ôn luyện thì vô cùng khó. Vì thế, giáo viên luôn phải làm thay điều này, với mục đích đạt được chỉ tiêu chất lượng đã giao.
Dù cả học kỳ các em có học lơ là kiểu nào đến lúc thi kiểm tra học kỳ, chỉ cần học thuộc đề cương, làm các dạng bài trong đề cương, thậm chí là quay copy từ đề cương trót lọt thì những bài kiểm tra cũng sẽ đạt được kết quả như mong đợi.
b/ Đề cương giúp giáo viên lùa học sinh về lớp học thêm
Có giáo viên xây dựng đề cương và giao cho học sinh tự luyện. Cũng có những giáo viên đã giải sẵn đề cương để học sinh chỉ việc học thuộc.
Với một số môn học, việc giải đề cương còn dễ nên nhiều em có thể tự làm, những học sinh khác sẽ mượn đề cương bạn làm rồi photo làm tài liệu cho mình.
Riêng những môn làm bài tập như Anh, văn, Toán, Lý, Hóa…buộc nhiều học sinh phải cần đến sự giúp đỡ của giáo viên.
Trên lớp học chính khoá, do phải hoàn thành kiến thức học tập để kịp thời gian kiểm tra nên hầu như không còn thời gian để giải đề. Giáo viên vẫn thường giải đề cương và ôn luyện các dạng bài sẽ có trong đề kiểm tra cuối học kỳ, cuối năm ở lớp học thêm.
Thế là, để có được một đề cương ôn tập hoàn chỉnh, học sinh sẽ nô nức kéo đến những lớp học thêm của thầy cô giáo mình. Những học sinh này được gọi bằng cái tên “học sinh học thêm thời vụ”.
Đề cương một môn học, ít nhất cũng có vài chục bài tập, giáo viên sẽ hướng dẫn luôn cách giải chi tiết. Học sinh chỉ việc học thuộc cách làm một cách nhuần nhuyễn. Khi vào kiểm tra, sẽ có những bài tập cũng y chang những dạng ấy, các em sẽ chẳng mất công suy nghĩ mà chỉ cần thay số liệu vào là xong.
Không ít giáo viên từng khẳng định: “Không có đề cương, sẽ có nhiều học sinh không thể hoàn thành nội dung môn học theo quy định và sẽ có nhiều giáo viên không thể hoàn thành chỉ tiêu môn học đã giao”.
Chương trình mới, mục tiêu giáo dục mới nhưng cách kiểm tra đánh giá vẫn cũ?
Việc giáo viên soạn sẵn và giải sẵn đề cương ôn tập cho học sinh đang tạo ra tính ỉ lại, lười học cho các em.
Vì có sẵn đề cương, nhiều em không cần học, không cần ghi nhớ bài cũng như không cần ôn luyện hằng ngày. Chỉ đến khi gần thời điểm kiểm tra và chờ đề cương của thầy cô mới bắt đầu căn cứ vào đó để học.
Nhưng không phải em nào cũng học thuộc đề cương. Không ít em, đã lợi dụng thầy cô canh kiểm tra dễ dãi để photo nhỏ đề cương mang vào phòng để quay bài.
Một giáo viên dạy Sử trường trung học cơ sở chia sẻ với người viết: “Chấm bài thi phát hiện khá nhiều em đạt điểm tuyệt đối nhưng những học sinh này ngày thường gần như chẳng bao giờ thuộc bài.
Tôi lên lớp đã gọi vài em lên kiểm tra thử thì các em khai rằng mình mang đề cương vào phòng gặp giáo viên coi thi dễ nên quay y chang bản chính”.
Nói rồi giáo viên này cho biết: “Do thầy cô cũng vì chỉ tiêu môn học được giao nên dù biết thế cũng chẳng làm lớn chuyện ra làm gì”.
Chương trình mới đề cao cách dạy học, giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức, giúp các em thực hiện tốt kỹ năng phân tích, tổng hợp, khái quát hóa… để dần hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất của các em.
Tuy nhiên, người giáo viên vẫn đang bị áp lực khá lớn từ những chỉ tiêu và thành tích nên việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh vẫn chưa được thay đổi theo hướng tích cực.
Thầy cô vẫn đang là người mải miết làm hết mọi việc từ “gieo hạt, gặt hái, nấu ăn và dọn sẵn ra bàn” mà học sinh chỉ mỗi một việc ngồi xuống bàn để ăn.
Do đó, dù chương trình mới với mục tiêu mới thì vẫn sẽ khó tiếp cận được việc đánh giá học sinh đã vận dụng được những gì sau khi học như giáo dục vẫn đang kỳ vọng.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
