Quản lý chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội là một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong công tác quản lý Bảo hiểm xã hội.
Làm tốt công tác chi trả và quản lý người hưởng các chế độ Bảo hiểm xã hội sẽ góp phần củng cố niềm tin của người thụ hưởng đối với đường lối chính sách của Đảng, Nhà nước và cơ quan Bảo hiểm xã hội.
Thông tin từ Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, năm 2019, tổng số người hưởng Bảo hiểm xã hội hàng tháng là trên 3,2 triệu người được nhân lương hưu hoặc trợ cấp Bảo hiểm xã hội hàng tháng theo các hình thức: chi bằng tiền mặt, chi qua tài khoản cá nhân.
Để bảo đảm việc chi trả kịp thời, đến tay người thụ hưởng, cũng như quản lý chặt chẽ quỹ Bảo hiểm xã hội, quỹ Bảo hiểm thất nghiệp, ngành Bảo hiểm xã hội đã tăng cường triển khai nhiều biện pháp như ứng dụng công nghệ thông tin; phối hợp đồng bộ, hiệu quả của cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành.
Các quy trình, thủ tục chi trả, quản lý người hưởng được đơn giản hóa theo hướng tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, góp phần bảo đảm an sinh xã hội.
Tuy nhiên, thời gian gần đây xuất hiện tình trạng một số đối tượng lợi dụng tình hình dịch bệnh Covid-19, công nhân mất việc làm để thu gom, mua bán sổ Bảo hiểm xã hội nhằm trục lợi chính sách. Đặc biệt có đối tượng còn mạo danh cơ quan Bảo hiểm xã hội để rao mua bán sổ Bảo hiểm xã hội.
Theo Bộ Lao động Thương binh Xã hội, khoản 6, Điều 18 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định người lao động người lao động có quyền “ủy quyền cho người khác nhận lương hưu, trợ cấp Bảo hiểm xã hội”.
Quy định này nhằm tạo thuận lợi cho người lao động trong tham gia và thụ hưởng các chế độ Bảo hiểm xã hội và hoàn toàn phù hợp với các quy định của pháp luật về quyền công dân.
Tuy nhiên, xuất phát từ việc nhận thức của người lao động còn chưa đầy đủ, các đối tượng xấu đã lợi dụng quy định trên để tiếp cận, dụ dỗ, lôi kéo người lao động để thực hiện việc mua bán sổ Bảo hiểm xã hội của người lao động với giá rẻ kèm theo giấy ủy quyền nhận trợ cấp Bảo hiểm xã hội, sau đó làm thủ tục thanh toán với cơ quan Bảo hiểm xã hội về quyền của người lao động “được tham gia và hưởng các chế độ Bảo hiểm xã hội”, “được cấp và quản lý sổ Bảo hiểm xã hội”, quyền được “nhận lương hưu và trợ cấp Bảo hiểm xã hội”.
 |
Làm tốt công tác chi trả sẽ củng cố niềm tin của người thụ hưởng bảo hiểm xã hội. |
Ở góc độ quản lý chi trả các chế độ Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và quản lý người hưởng các chế độ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm thất nghiệp hiện còn những hạn chế, bất cập.
Trong đó, theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, rào cản chính là cơ sở dữ liệu người hưởng các chế độ Bảo hiểm xã hội hàng tháng đã hình thành quản lý tập trung toàn quốc nhưng thông tin cá nhân người hưởng trên danh sách chi trả (tức trong cơ sở dữ liệu) với hồ sơ hưởng Bảo hiểm xã hội đang lưu trữ tại Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố chưa trùng khớp.
Một bộ phận người hưởng Bảo hiểm xã hội có thông tin cá nhân trên các giấy tờ tùy thân như: chứng minh nhân dân, thẻ căn cước, sổ hộ khẩu, giấy khai sinh… không khớp với sổ Bảo hiểm xã hội, hồ sơ hưởng Bảo hiểm xã hội đang lưu trữ tại cơ quan Bảo hiểm xã hội.
Ông Điều Bá Được, nguyên Trưởng Ban Thực hiện chính sách Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho hay, cơ sở dữ liệu chưa được “khóa” chặt nên tính bảo mật, bảo toàn dữ liệu chưa cao rất khó khăn trong quản lý, phụ thuộc mức độ trung thực của con người được phân công sử dụng phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu, theo dõi tăng, giảm người hưởng Bảo hiểm xã hội hàng tháng, tiềm ẩn nguy cơ thất thoát quỹ Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm thất nghiệp do người sử dụng có thể tự tẩy xóa, sửa chữa, thay đổi điều kiện hưởng…
Bên cạnh đó, một số người nhận lương hưu, trợ cấp Bảo hiểm xã hội hàng tháng nhận lương hưu qua thẻ ATM nhưng không có đầy đủ thông tin cá nhân cần thiết hoặc chưa cung cấp thông tin cá nhân cần thiết cho cơ quan chi trả Bảo hiểm xã hội.
Cơ quan chi trả Bảo hiểm xã hội gặp khó khăn trong công tác nắm bắt tình hình người hưởng, đặc biệt người hưởng ở nước ngoài hay là người ủy quyền cho người khác nhận lương hưu, trợ cấp Bảo hiểm xã hội trong khi thời hạn ủy quyền không có thời hạn…
Hiện ngành Bảo hiểm xã hội đang nỗ lực phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu mà Thủ tướng Chính phủ giao trong năm 2020.
Trong đó, chỉ tiêu chi là 340.700 tỷ đồng, trong đó chi chế độ Bảo hiểm xã hội từ quỹ Bảo hiểm xã hội 207.073 tỷ đồng; chi chế độ BH thất nghiệp16.093 tỷ đồng; chi khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế 103.063 tỷ đồng…
Để đạt được các chỉ tiêu, cũng như hóa giải những tồn tại đối với công tác chi trả và quản lý người hưởng các chế độ Bảo hiểm xã hội, theo ông Được, cần tiếp tục rà soát hoàn thiện cơ sở dữ liệu người hưởng Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm thất nghiệp, ban hành quy chế sử dụng, khai thác, liên thông, cung cấp, chia sẻ dữ liệu, phân cấp, phân quyền truy cập cơ sở dữ liệu, “khóa” cơ sở dữ liệu việc sửa chữa, tẩy xóa, điều chỉnh… đều được lưu vết và chuyển về cơ sở dữ liệu tập trung toàn quốc theo quy định.
“Cần tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện công tác quản lý người hưởng các chế độ BHXH hàng tháng kịp thời phát hiện, xử lý các trường hợp vi phạm. Tập trung kiểm tra công tác báo tăng, giả kịp thời phát hiện các trường hợp chủ động báo tăng, báo giảm trái với quy định để xử lý nghiêm khắc theo quy định pháp luật”, ông Được cho biết.
 |
Ông Điều Bá Được – Nguyên Trưởng ban, Ban Thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam. |
Còn để tránh việc lạm dụng, mua bán sổ Bảo hiểm xã hội, bảo đảm quyền lợi cho người lao động, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, cơ quan này đã đề nghị Bộ Lao động Thương binh Xã hội thống nhất cho phép cơ quan Bảo hiểm xã hội các cấp tạm thời không nhận hồ sơ của người lao động ủy quyền cho người khác nộp hồ sơ và nhận hộ tiền hưởng trợ cấp Bảo hiểm xã hội một lần, trừ trường hợp người lao động bị ốm đau, tai nạn lao động không thể đến cơ quan Bảo hiểm xã hội (có Giấy xác nhận của cơ sở y tế về tình trạng sức khỏe của người ủy quyền) để tránh lạm dụng và việc mua bán lửa đảo đang diễn ra.
Thời gian tới, Bảo hiểm xã hội đã yêu cầu toàn ngành phối hợp chặt chẽ với các sở, ban ngành ở địa phương đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến pháp luật về Bảo hiểm xã hội để nâng cao nhận thức của người lao động, hướng đến mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội lâu dài cho người lao động.
Cùng với đó, tăng cường công tác chi trả các chế độ Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo đảm chi trả đầy đủ, kịp thời, đúng chế độ người hưởng. Nhất là, đẩy mạnh chi qua tài khoản cá nhân và thông qua tổ chức thực hiện dịch vụ công nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp, an toàn tiền mặt trong chỉ trả, tránh rủi ro, an toàn cho các quỹ.
Ngành Bảo hiểm xã hội cũng tiếp tục phối hợp với hệ thống Bưu điện đầu tư trang thiết bị để kiểm tra, xác thực các thông tin và ảnh của người hưởng; giảm thao tác trong quá trình chi trả, đẩy nhanh tốc độ xử lý, giảm thời gian chờ đợi của người hưởng.
