Vừa qua, việc Ngân hàng TMCP Lộc Phát Việt Nam (LPBank) gửi công văn đến một số cơ quan Trung ương và Báo Cựu Chiến binh Việt Nam có nội dung yêu cầu gỡ bài sau khi báo này đăng bài “LPBank Đà Nẵng bị thanh tra, xướng tên “lỗ hổng tín dụng” và những cảnh báo nghiêm trọng”, hiện đang được dư luận quan tâm và đặt ra câu “Đâu là giới hạn giữa quyền phản hồi và can thiệp vào báo chí?. [1]
Lo ngại tạo ra những tiền lệ không tốt hạn chế quyền thông tin của báo chí
Qua sự việc này, dư luận dấy lên nhiều ý kiến băn khoăn rằng, cách làm của LPBank liệu có đúng quy trình và phù hợp với các quyền của báo chí?
Bày tỏ một số quan điểm về vấn đề này với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Nguyễn Bá Thuyền – Đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII cho rằng, đây là cách làm "khó hiểu" của doanh nghiệp.
"Nếu tờ báo đăng tải nội dung kết luận thanh tra thì đúng sai của sự việc được đề cập trong kết luận trước hết phải từ chính cơ quan ban hành ra văn bản đó chứ đâu phải do cơ quan báo chí.
Hơn nữa các quy định của pháp luật cũng đã có các hướng dẫn cụ thể về việc yêu cầu báo chí cải chính, xin lỗi, gỡ bài viết đã được đăng tải. Trong sự việc này, đáng lẽ ra phía ngân hàng nên có các bước yêu cầu pháp lý theo đúng trình tự. Cách làm này dễ tạo ra những tiền lệ không tốt dẫn đến việc hạn chế quyền thông tin của báo chí.
Khi chưa có cơ quan chức năng đủ thẩm quyền khẳng định bài viết đó có nội dung sai sự thật và yêu cầu gỡ bài viết thì việc doanh nghiệp gửi văn bản đến cơ quan quản lý báo chí yêu cầu một tờ báo nào đó gỡ bài cũng là đang "làm khó" chính doanh nghiệp này", ông Nguyễn Bá Thuyền nhận định.
Ngoài ra, ông Nguyễn Bá Thuyền cho rằng, ngày nay khá nhiều cơ quan báo chí rất ngại đăng tải các thông tin phản ánh sự thật vì bị giới hạn trong khuôn khổ "tôn chỉ, mục đích". Điều này một phần nào đó làm giảm sức chiến đấu của báo chí cách mạng.
"Nếu cơ quan báo chí bị khống chế trong một phạm vi cứng nhắc, rập khuôn thì rõ ràng các thông tin về cùng một sự việc sẽ không được nhiều cơ quan báo chí khai thác theo các góc độ khác nhau để phản ánh. Khi đó quyền tiếp cận thông tin của người dân cũng sẽ bị hạn chế.
Chủ trương hiện nay khi khoanh vùng báo chí theo tôn chỉ báo chí với mục đích là dễ quản lý. Tuy nhiên như vậy nó cũng có mặt bất cập là hạn chế quyền thông tin", ông Nguyễn Bá Thuyền cho hay.
Cùng trao đổi về vấn đề này, ông Trần Ngọc Vinh - nguyên Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng cho rằng, doanh nghiệp có quyền khiếu nại đối với thông tin báo chí đăng tải, tuy nhiên cần theo đúng trình tự của pháp luật.
Ông Trần Ngọc Vinh chia sẻ: "Các quy định hiện nay liên quan đến việc thông tin trên báo chí và khiếu nại với các thông tin báo chí đăng tải đã được thể hiện rõ bằng các quy định cụ thể, trong đó có Luật Báo chí 2016.
Vì thế, khi cơ quan báo chí đăng tải bài viết thì phải đảm bảo khách quan.
Song hành với đó, cơ quan, tổ chức nào muốn yêu cầu gỡ bài viết đã được đăng trên báo chí thì cần tuân thủ đúng các quy định liên quan. Trong đó có việc cần nhờ cơ quan chức năng làm rõ thông tin đăng tải đó là đúng hay sai sự thật.
Nếu tuân thủ theo đúng quy trình này, trong trường hợp cơ quan báo chí đó đăng tải thông tin sai sự thật thì cơ quan quản lý hoàn toàn có thể yêu cầu tòa soạn đó gỡ bài và thực hiện công tác đính chính, xin lỗi, thậm chí là xử phạt.
Nhưng trong trường hợp các thông tin được đăng tải chưa được cơ quan chức năng kết luận là đúng hay sai thì doanh nghiệp có gửi hàng loạt đơn đến cơ quan quản lý báo chí, họ cũng làm sao được yêu cầu tòa soạn báo gỡ bài".
Cũng theo quan điểm của nguyên Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng, việc một cơ quan báo chí đăng tải kết luận thanh tra, nếu kết luận đó không phải tài liệu mật, không thuộc phạm vi tài liệu hạn chế thông tin thì đối tượng được nêu trong bài viết cần có bước xử lý thận trọng, nếu không sẽ có tác dụng ngược lại.
"Với doanh nghiệp hay tổ chức nào cũng vậy, nếu nhận thấy thông tin được nêu trong các bản kết luận thanh tra là đúng thì không việc gì phải e ngại các thông tin được đăng tải. Đã làm đúng thì sao phải lo sợ", ông Trần Ngọc Vinh chia sẻ thêm.
Cách làm dễ bị coi là gây sức ép hành chính
Còn theo nhận định của ông Bùi Văn Phương - Đại biểu Quốc hội khóa XIII, XIV, ngân hàng LPBank có quyền gửi công văn khiếu nại đến các cơ quan chức năng liên quan đến bài viết đề cập về doanh nghiệp mình. Thế nhưng, muốn cơ quan báo chí gỡ bỏ bài viết đã được đăng tải thì trước hết doanh nghiệp này phải chứng minh được các thông tin được đăng tải là sai và có văn bản của cơ quan chức năng.
Chia sẻ một số quan điểm dưới góc độ pháp lý về vấn đề này, Luật sư Hoàng Tùng - Văn phòng Luật sư Trung Hòa, thuộc Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội cho rằng, việc LPBank gửi công văn tới cơ quan quản lý báo chí… về mặt pháp lý là quyền của doanh nghiệp (có thể gửi phản hồi, khiếu nại), là một trong những cách hành xử được pháp luật cho phép khi doanh nghiệp cảm thấy quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm bởi thông tin báo chí.
Tuy nhiên, theo đánh giá của Luật sư Hoàng Tùng, theo đúng trình tự thì doanh nghiệp nên giải trình trực tiếp và cung cấp bằng chứng cho tòa soạn báo và cơ quan chức năng trước khi gửi tới cơ quan quản lý, nếu không, hành động đó dễ bị coi là gây sức ép hành chính.
"Quy trình hợp lý và văn minh thường được coi là: yêu cầu phản hồi hoặc đính chính trực tiếp tới cơ quan báo chí viết bài (kèm bằng chứng, yêu cầu cụ thể), nếu không được giải quyết thỏa đáng thì khiếu nại lên cơ quan chủ quản báo chí hoặc cơ quan quản lý nhà nước, hoặc khởi kiện dân sự hoặc trình cơ quan chức năng xử lý. Luồng hành động này thể hiện sự tôn trọng nguyên tắc minh bạch, trao đổi trực tiếp trước khi nhờ tới cơ quan quản lý.
Nếu LPBank bỏ qua bước cung cấp dữ liệu, hồ sơ, giải trình công khai cho báo chí nhưng lại gửi công văn lên các cơ quan quản lý, cơ quan báo chí để yêu cầu gỡ bài, hành vi đó không phải là bất hợp pháp nhưng có thể bị coi là chèn ép, thúc đẩy can thiệp hành chính vào hoạt động báo chí nếu mục tiêu chính là buộc gỡ mà không có căn cứ thuyết phục. Nghị định xử phạt cũng cho phép buộc gỡ khi nội dung là sai; nhưng cơ quan quản lý phải tiến hành theo thủ tục, có cơ sở chứng minh là sai", Luật sư Hoàng Tùng bày tỏ.
Ngoài ra, theo phân tích của Luật sư Hoàng Tùng, về mặt pháp lý, cơ quan quản lý báo chí có thẩm quyền xử lý vi phạm, yêu cầu tờ báo cải chính hoặc gỡ bỏ bài viết theo Nghị định 119/2020 (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 14/2022/NĐ-CP) nếu có căn cứ xác định thông tin sai phạm.
Tuy nhiên, nếu trong trường hợp cơ quan quản lý chấp thuận gỡ bài chỉ vì một công văn yêu cầu mà không kiểm chứng bằng chứng do bên bị phản ánh cung cấp, hoặc không cho báo chí cơ hội giải trình, thì sẽ phát sinh rủi ro lạm dụng thẩm quyền và tiền lệ xấu.
"Điều này sẽ hạn chế quyền thông tin của báo chí. Bởi lẽ báo chí có vai trò giám sát, phản biện xã hội. Nếu doanh nghiệp có thể dễ dàng gây sức ép để gỡ bài (kể cả khi thông tin là đúng sự thật, dựa trên kết luận thanh tra), điều này sẽ cản trở quyền được thông tin và quyền giám sát của công chúng.
Bên cạnh đó nó sẽ dẫn đến việc thiếu trách nhiệm giải trình của doanh nghiệp. Trên thực tế, doanh nghiệp có thể lợi dụng kênh này để né tránh trách nhiệm giải trình, dẫn chứng, thay vào đó tìm cách can thiệp vào báo chí", Luật sư Hoàng Tùng nhấn mạnh.
Tư liệu tham khảo:
[1]https://cuuchienbinh.vn/lpbank-va-yeu-cau-go-bai-khi-doanh-nghiep-doi-mat-voi-su-that-d39543.html
