Ở nhiều quốc gia, bác sĩ nội trú được coi là một vị trí việc làm trong bệnh viện và có lương. Trong khi đó, tại Việt Nam, phần lớn vẫn phải đóng học phí, từ vài chục đến hàng trăm triệu đồng mỗi năm.
Điều này khiến không ít ý kiến cho rằng thu học phí với bác sĩ nội trú là chưa hợp lý, cần thay bằng cơ chế đãi ngộ phù hợp, ghi nhận đúng vai trò và cống hiến của lực lượng đặc biệt này.
Đáng chú ý, Nghị quyết 29-NQ/TW (ngày 4/11/2013) của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đã nhấn mạnh yêu cầu "chủ động, tích cực hội nhập quốc tế để phát triển giáo dục và đào tạo".
Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 9/9/2025 của Bộ Chính trị "Về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân", cũng nhấn mạnh nhiệm vụ hợp tác, hội nhập quốc tế trong đào tạo nhân lực y tế.
Chính vì vậy, lãnh đạo nhiều cơ sở đào tạo y khoa nhận định: việc thu học phí đối với bác sĩ nội trú không chỉ đi ngược thông lệ quốc tế mà còn có nguy cơ trở thành rào cản trong quá trình hội nhập của giáo dục y khoa Việt Nam.
Cần đãi ngộ tương xứng để xây dựng đội ngũ tinh hoa
Chia sẻ với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng, Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược, Đại học Thái Nguyên cho biết, đến nay nhà trường đã đào tạo 19 khóa bác sĩ nội trú.
Thầy Dũng nhấn mạnh, bác sĩ nội trú là chương trình đào tạo đặc thù trong hệ sau đại học, có vai trò quan trọng trong phát triển nguồn nhân lực y tế chất lượng cao.
Đây là bậc học tuyển sinh đặc biệt, khi người học chỉ có một cơ hội duy nhất trong đời để dự thi. Suốt ba năm đào tạo, học viên không chỉ học tập lý thuyết mà còn trực tiếp tham gia khám chữa bệnh tại bệnh viện, được rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp thực thụ dưới sự hướng dẫn sát sao của các thầy thuốc.
“Từ đặc thù đó, việc miễn học phí cho bác sĩ nội trú là hợp lý. Thậm chí, cần tính đến phương án bố trí kinh phí hỗ trợ lương cho học viên, tương tự như chính sách dành cho sinh viên sư phạm,” Phó Giáo sư Nguyễn Tiến Dũng nhấn mạnh.
Thầy Dũng cũng đề xuất, ngân sách nhà nước là nguồn bảo đảm chính; song, có thể xem xét huy động thêm từ nguồn thu của bệnh viện, cả công lập lẫn ngoài công lập, cũng như từ xã hội hóa.
“Nếu không có điều chỉnh hợp lý, việc tuyển sinh ngành y sẽ gặp nhiều khó khăn. Năm 2025, bức tranh tuyển sinh đã cho thấy sự dịch chuyển, khi tỷ lệ học sinh đăng ký thi môn Sinh học - vốn là môn truyền thống trong tổ hợp xét tuyển khối ngành sức khỏe rất thấp. (Năm 2025, môn Sinh học có 72.669 em đăng ký dự thi, chiếm tỷ lệ khiêm tốn 6,2%).
Trong bối cảnh thời gian đào tạo ngành y dài (6 năm), chi phí lớn, công việc đặc thù vất vả nhưng thu nhập chưa thực sự tương xứng, nếu không có những điều chỉnh kịp thời, e rằng khó thu hút được nhân lực có chất lượng cao đáp ứng yêu cầu chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân,” thầy Dũng phân tích.
Miễn học phí cho bác sĩ nội trú cần cơ chế phối hợp nhiều nguồn lực
Đồng quan điểm, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Diệp Tuấn - Chủ tịch Hội đồng Trường, Trường Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, cũng nhấn mạnh bác sĩ nội trú là lực lượng học viên đặc biệt: vừa học, vừa làm việc với cường độ cao trong bệnh viện, công việc vô cùng vất vả; đổi lại, khi tốt nghiệp, họ không chỉ có nền tảng tri thức vững vàng mà còn được tôi luyện tay nghề qua thực tế và luôn được các cơ sở y tế săn đón.
“Được trở thành bác sĩ nội trú là một vinh dự, đồng thời cũng là sự khẳng định về trình độ và bản lĩnh nghề nghiệp. Chính vì vậy, việc miễn học phí, thậm chí hỗ trợ trả lương cho bác sĩ nội trú là chính sách cần thiết và công bằng. Bởi lẽ, nếu muốn xây dựng đội ngũ nhân lực y tế giỏi, phải đầu tư và ghi nhận ngay từ khâu đào tạo. Đây cũng là sự trân trọng đối với những đóng góp thầm lặng của họ, những người vừa học vừa gánh vác trách nhiệm khám chữa bệnh ngay trong quá trình đào tạo”, thầy Tuấn khẳng định.
Thầy Tuấn cũng nhấn mạnh, ở hầu hết các nước trên thế giới, bác sĩ nội trú được xem như một vị trí việc làm chính thức trong bệnh viện, họ tham gia công tác lâm sàng như một bác sĩ bình thường và được trả lương trong suốt quá trình đào tạo. Trong khi đó, ở Việt Nam, đối tượng này vẫn phải đóng học phí. Đây là bất cập cần sớm được điều chỉnh bằng chính sách hỗ trợ tài chính tương xứng.
Theo thầy Tuấn, về nguyên tắc, bệnh viện - nơi bác sĩ nội trú trực tiếp tham gia khám chữa bệnh, cần có trách nhiệm chi trả một phần. Song song đó, Nhà nước cũng phải tham gia hỗ trợ, bởi đây là chiến lược đào tạo nhân lực y tế chất lượng cao cho hệ thống y tế công, vốn chiếm tỷ trọng lớn trong cung cấp dịch vụ hiện nay. Thực tế, nếu có chính sách quan tâm phù hợp của hệ thống chính trị và phối hợp tốt Viện - Trường thì chúng ta hoàn toàn có thể thực hiện được chính sách đúng đắn này.
“Chủ trương miễn học phí và trả lương cho bác sĩ nội trú tôi hoàn toàn đồng thuận. Nhưng để đi vào thực tế, cần có sự bàn thảo kỹ lưỡng, thống nhất cơ chế phân bổ nguồn lực giữa bệnh viện và ngân sách nhà nước, đảm bảo chính sách được triển khai khả thi và bền vững,” Giáo sư Trần Diệp Tuấn khẳng định.
Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Vũ Quốc Huy, Hiệu trưởng Trường Đại học Y - Dược, Đại học Huế cũng cho rằng, cần có sự phối hợp giữa nhiều nguồn để thực hiện chính sách miễn học phí cho bác sĩ nội trú.
Chia sẻ với phóng viên, Hiệu trưởng Trường Đại học Y - Dược, Đại học Huế cho biết nhà trường bắt đầu đào tạo bác sĩ nội trú từ năm 1991, đến nay đã có 34 khóa, với quy mô trung bình mỗi năm từ 160-180 học viên, đào tạo ở 18 chuyên ngành.
Điểm đặc biệt, Trường Đại học Y - Dược, Đại học Huế không thu học phí đối với bác sĩ nội trú. “Bởi đây là lực lượng vừa học, vừa làm, trực tiếp tham gia chăm sóc sức khỏe dưới sự bảo trợ và giám sát của các giảng viên - bác sĩ điều trị, nên nhà trường chủ động cân đối nguồn lực để không thu học phí. Thậm chí, các học viên còn có thêm một số hỗ trợ từ trường và bệnh viện thực hành,” thầy Huy chia sẻ.
Giáo sư Nguyễn Vũ Quốc Huy cũng nhấn mạnh, việc miễn học phí, thậm chí hỗ trợ thu nhập cho bác sĩ nội trú, vốn là thông lệ ở nhiều nước trên thế giới.
Từ thực tiễn trong nước và kinh nghiệm quốc tế, thầy Huy khẳng định: “Đề xuất miễn học phí cho bác sĩ nội trú ở Việt Nam là hoàn toàn hợp lý. Vấn đề còn lại là phải có hành lang pháp lý rõ ràng và cơ chế bố trí nguồn lực hợp lý cho các cơ sở đào tạo và bệnh viện thực hành để đảm bảo tính khả thi và bền vững trong triển khai.”
Theo thầy Huy, ngân sách để thực hiện không thể chỉ dựa vào một bên. Trong điều kiện hệ thống y tế đang vận hành theo cơ chế tự chủ, nguồn kinh phí cần được chia sẻ từ nhiều phía, trong đó bao gồm một phần từ ngân sách nhà nước, một phần từ chính các cơ sở y tế. Vị lãnh đạo dẫn chứng, tại Hoa Kỳ, khoảng 80% kinh phí cho đào tạo bác sĩ nội trú đến từ hệ thống bảo hiểm y tế.
Giáo sư Nguyễn Vũ Quốc Huy nhấn mạnh thêm, chính sách miễn học phí cho bác sĩ nội trú cũng là một biện pháp giữ chân nhân lực y tế chất lượng cao trong hệ thống công lập, tránh tình trạng người học nản lòng vì gánh nặng tài chính mà rẽ sang hướng khác.
“Bác sĩ nội trú gần như dành 100% thời gian trong bệnh viện. Chính sự gắn bó ấy mới giúp họ có tay nghề vững vàng, được thầy cô vừa dạy lý thuyết, vừa “cầm tay chỉ việc” trong thực hành, gần như theo tỷ lệ 1:1. Đầu tư cho họ không chỉ là đầu tư cho một cá nhân, mà là đầu tư cho cả hệ thống y tế và sức khỏe cộng đồng trong tương lai,” thầy Huy nhấn mạnh.
Theo Quyết định 19/2006/QĐ-BYT, điều kiện dự thi bác sĩ nội trú bao gồm:
- Tốt nghiệp đại học y khoa chính quy, đạt loại khá trở lên, với ngành học tương ứng chuyên ngành dự thi.
Không bị kỷ luật từ mức cảnh cáo trở lên trong các năm học đại học, không bị dừng học tập (trừ lý do sức khỏe).
- Tuổi đời không quá 27.
- Đủ sức khỏe để phục vụ lâu dài trong ngành y tế theo quy định.
- Một số ngành có yêu cầu riêng về sức khỏe, do cơ sở đào tạo quyết định.
Đặc biệt, sinh viên tốt nghiệp loại xuất sắc, đáp ứng các điều kiện trên, có thể được xét miễn thi tuyển.
Đào tạo bác sĩ nội trú chỉ có một hình thức đào tạo chính quy tập trung, thời gian đào tạo là 3 năm, học viên phải thường trú tại bệnh viện hoặc cơ sở thực hành khác phù hợp với yêu cầu của từng chuyên ngành để học tập, làm việc thường xuyên (trừ những buổi học tại trường do nhà trường quy định).
