Khác với không khí lễ hội náo nhiệt ở Giếng Ngọc - Đền Cùng, theo sự chỉ dẫn của liền anh Nguyễn Xuân Ký (sinh năm 1948, người còn giữ được nhiều bài quan họ cổ nhất tỉnh Bắc Ninh) tôi vào con ngõ nhỏ hun hút, không khí làng quê yên bình tới ngôi nhà nghệ nhân Nguyễn Thị Khu.
Trong căn nhà cổ hay ở đây mọi người còn gọi là nhà chứa các liền anh liền chị làng Diềm và liền anh liền chị thị trấn Lim, đã kết chạ với nhau từ lâu đời. Đến đây, tôi được thưởng thức quan họ khác biệt hoàn toàn so với hát ở lễ hội như hát thuyền, hát trên sân khấu...
 |
| Ngôi nhà cổ của nghệ nhân Nguyễn Thị Khu, hay được gọi là nhà chứa, nơi các liền anh liền chị làng Diềm và liền anh liền chị hát đối đáp |
Hát ở đây, các liền anh liền chị ngồi quây thành vòng tròn, hát đối đáp những làn điệu quan họ cổ tình tứ, mượt mà. Kịch bản có thể diễn ra theo nội dung các câu hát đã được chuẩn bị từ trước hoặc tùy theo khả năng ứng biến của hai bên hát.
Quan họ truyền thống không có nhạc đệm và chủ yếu hát đôi giữa liền anh và liền chị vào dịp lễ hội xuân thu nhị kỳ ở các làng quê. Trong quan họ truyền thống, đôi liền anh đối đáp với đôi liền chị được gọi là hát hội, hát canh; hát cả bọn, cả nhóm liền anh đối đáp cùng cả nhóm liền chị được gọi là hát chúc, mừng, hát thờ. Đó chính là độc đáo nhất của quan họ cổ làng Diềm chính là “nghề chơi” quan họ.
 |
| Các liền anh liền chị hát đối đáp tại nhà chứa của nghệ nhân Nguyễn Thị Khu |
Theo ông Quỳnh, liền anh cao niên nhất trong nhà chứa tâm sự: “Những buổi hát đối đáp tại nhà chứa như vậy chúng tôi rất vui, mỗi câu đối đáp là một sự hăng say và là dịp để tìm tòi những câu hát mới”
Truyền rằng, Vua Bà chính là người đã sáng tác ra các làn điệu dân ca quan họ đầy tình tứ và quyến rũ. Nhưng không chỉ có đền thờ Thủy tổ Quan họ, người dân làng Diềm còn luôn tự hào vì nghệ thuật và phong cách ca hát Quan họ vừa cổ xưa, độc đáo vừa phong phú, điêu luyện. Trong số 49 làng Quan họ của Bắc Ninh hiện nay, hiếm làng nào còn duy trì được đội Quan họ đông tới gần 100 người gồm đủ các thế hệ liền anh liền chị với nhiều lứa tuổi.
Từng nhóm Quan họ, mỗi nhóm liền anh, liền chị, hễ có dịp gặp gỡ là họ có thể cất giọng hát tùy theo nhu cầu, tâm trạng cảm xúc.
 |
| Mọi người trong làng giao lưu quan họ trong đền Cùng với các liền anh liền chị quan họ |
 |
| Hát quan họ tại ao làng Diềm, nay là làng Viêm Xá, xã Hòa Long, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh |
* Mời độc giả đóng góp, cho ý kiến và gửi những bài viết của mình theo địa chỉ: toasoan@giaoduc.net.vn hoặc có thể BẤM VÀO ĐÂY để phản hồi
