Cội nguồn gian lận điểm thi năm 2018 là công tác cán bộ của ngành giáo dục

Sự thay đổi, bổ nhiệm nhân sự ở các Sở Giáo dục và Đào tạo thường chỉ diễn ra đối với các chức danh Giám đốc, Phó Giám đốc Sở.

Các Trưởng, Phó phòng, đặc biệt là các chuyên viên thì gần như không thay đổi, họ không nằm trong diện cán bộ luân chuyển theo nhiệm kỳ nên họ cứ mãi đảm nhận một vị trí, một công việc cho đến khi về hưu.

Chính vì thế, nếu những vị này tài năng, đức độ, vì sự nghiệp chung của ngành giáo dục thì không nói làm gì, nhưng nếu những vị này là những người tham lam, cơ hội, kém chuyên môn thì ảnh hưởng đến giáo dục của cả một tỉnh.  

Câu chuyện ở Hòa Bình, Sơn La, Hà Giang đang minh chứng rõ nhất cho vấn đề này.

Đại diện Cơ quan an ninh điều tra Công an tỉnh Sơn La đọc lệnhh khởi tố bị can Trần Xuân Yến. Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Sơn La Trần Xuân Yến đã bị khởi tố về tội "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ". Ảnh: VTV.vn.

Thực tế, dù cán bộ giỏi đến bao nhiêu đi chăng nữa nhưng cứ ngồi yên vị mãi một chỗ, một công việc sẽ sinh ra nhàm chán và tạo được những mối quan hệ đặc biệt với những ban ngành liên quan.

Nhiều khi tạo nên một sức ỳ lớn, thậm chí là tìm cách để kiếm lợi cho bản thân mình nhờ vào vị trí công tác và trách nhiệm được phân công.

Việc luân chuyển cán bộ sẽ tạo cho bản thân mỗi cán bộ giáo dục thay đổi và giảm được những tiêu cực có thể xảy ra.

Nếu chúng ta nhìn vào vụ việc tiêu cực ở Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình sẽ thấy rất rõ điều này. Chẳng hạn như Sơn La không chỉ đơn thuần là một cá nhân dính líu đến việc sửa điểm mà có rất nhiều cán bộ của Sở Giáo dục.

Từ ông Trần Xuân Yến, Phó Giám đốc Sở Giáo dục; bà Nguyễn Thị Hồng Nga, chuyên viên phòng Khảo thí và Quản lý chất lượng; bà Cầm Thị Bun Sọn, Phó trưởng phòng Chính trị Tư tưởng; ông Lò Văn Huynh, Phó trưởng phòng Khảo thí...

Như vậy, tiêu cực đã được nảy nở, sinh sôi từ Phòng này sang Phòng khác. Nếu họ không thân thiết, không đảm nhận những vị trí này quá lâu một chỗ thì liệu có hình thành đường dây chạy điểm lớn đến như vậy không?

Khi họ nắm trong tay quyền lực, khi mà công việc, lợi ích có thể rích rắc kề cận nhau thì hình thành một chân rết là điều khó tránh khỏi.

 Trong môi trường ấy, một người trong sáng quá sẽ trở nên lẻ loi, cá biệt.

Tư tưởng “buôn có bạn, bán có phường” đã hình thành trong suy nghĩ của người Việt từ rất xa xưa.

Tiêu cực trong ngành giáo dục các địa phương không chỉ xảy ra trong thi cử như ở Hòa Bình, Sơn La, Hà Giang mà chúng ta đã và đang phải chứng kiến.

Tiêu cực còn xảy ra rất lớn hiện nay ở một số Sở Giáo dục là trong mỗi đợt tuyển dụng nhân sự và thuyên chuyển giáo viên hàng năm.

Không phải ngẫu nhiên mà từ lâu trên các phương tiện thông tin đại chúng nhắc đến chuyện chạy mỗi suất biên chế, hợp đồng không thời hạn hàng trăm triệu đồng. Không phải ngẫu nhiên mà giáo viên thường rỉ tai nhau khi thuyên chuyển phải mất bao nhiêu tiền.

Tiền ấy sẽ đi về đâu nếu điểm đến không phải là một số cá nhân có vai trò, tiếng nói trong việc xét duyệt hồ sơ, chấm thi?

Chính sự thân quen, gặp gỡ nhau hàng ngày dẫn đến chuyện một số chuyên viên, lãnh đạo ở Sở gửi gắm, nhờ vả nhau và phát sinh tiêu cực, nhũng nhiễu giáo viên.

Tuy nhiên, tìm được bằng chứng cho việc này cực kỳ khó bởi nó có nhiều khâu trung gian, nhiều nấc thang khác nhau mà họ làm rất kín đáo, chỉ có những người trong cuộc mới hiểu được bản chất vấn đề.

Nếu người có tiếng nói quyết định, người có thể tham mưu, ký duyệt cho một nhân sự nào đó không phải vì năng lực hay không đúng quy định pháp luật hiện hành được thuyên chuyển thì dĩ nhiên phải là…tiền.

Một đầu mối liên quan trực tiếp đến công tác chuyên môn, đến sự phát triển chất lượng giáo dục, đến giáo viên và học sinh đó là các phòng chuyên môn cũng đang bộc lộ những hạn chế.

Ở Sở thì có các phòng, đó là Phòng Trung học phổ thông và Giáo dục Thường xuyên; Phòng giáo dục Tiểu học; Phòng Giáo dục Mầm non…

Đặc biệt là Phòng Trung học phổ thông và Giáo dục Thường xuyên được cơ cấu nhân sự nhiều nhất. Mỗi môn học phổ thông có 1 vị phụ trách chuyên môn.

Thế nhưng, mỗi năm chuyên viên Sở chỉ ra một vài cái đề kiểm tra học kỳ cho khối học cuối cấp, cùng với đề tuyển sinh lớp 10, nhưng những sai sót vẫn thường xảy ra.

Nhiều đề kiểm tra học kỳ được khui ra là giáo phát hiện ra lỗi. Rồi, trường điện về Sở và Sở lại phải gửi email đính chính cho học trò.

Vì sao vậy, vì đa phần các vị chuyên viên này là những Hiệu trưởng của các trường phổ thông, sau đó họ được điều về Sở đảm nhận việc phụ trách chuyên môn.

Dù họ có thể là người quản lý giỏi nhưng đối với chuyên môn chưa hẳn là người giỏi, vì đa phần họ đã bỏ công việc giảng dạy để làm quản lý quá lâu năm.

Nhưng, khi đã là chuyên viên rồi thì cứ thế họ làm cho đến khi về hưu. Chất lượng mỗi môn học trong mỗi tỉnh vì thế cũng phụ thuộc rất nhiều trong khâu chỉ đạo, tập huấn của các vị chuyên viên này.

Chính vì thế, ngành giáo dục thay đổi không chỉ áp dụng với giáo viên, suy cho cùng một giáo viên sai phạm, yếu kém cũng chỉ ảnh hưởng trong một phạm vi rất nhỏ của một nhà trường.

Nhưng, lãnh đạo sai phạm, lãnh đạo yếu chuyên môn, lãnh đạo cơ hội, tham lam thì ảnh hưởng đến rất nhiều người.

Thậm chí là cả một tỉnh hay cả ngành giáo dục như chúng ta đang thấy ở vụ tiêu cực trong kỳ thi Trung học phổ thông quốc gia năm 2018.

Chính vì thế, lãnh đạo ngành giáo dục, lãnh đạo địa phương các tỉnh nên đưa ra các giải pháp luân chuyển cán bộ của mình để khắc phục những hạn chế này càng nhanh càng tốt.