Một trong những nội dung nhận được sự quan tâm trong dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT quy định về dạy thêm, học thêm của Bộ Giáo dục và Đào tạo chính là sửa đổi điểm c khoản 4 Điều 5 như sau: “Mỗi môn học được tổ chức dạy thêm không quá 2 tiết/tuần. Trừ trường hợp đặc biệt do Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo xem xét, quyết định theo đề nghị của Hiệu trưởng hoặc Giám đốc hoặc người đứng đầu nhà trường".
Linh hoạt thời lượng dạy thêm để nâng cao chất lượng ôn tập, bồi dưỡng
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Hứa Văn Thành - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Lê Đình Chinh (tỉnh Đắk Lắk) bày tỏ sự đồng tình và đánh giá cao việc điều chỉnh theo hướng linh hoạt về thời lượng dạy thêm trong nhà trường. Theo thầy, quy định này vừa đảm bảo yêu cầu hỗ trợ học sinh củng cố kiến thức, nhất là với những em còn hạn chế về năng lực học tập, vừa tránh gây áp lực quá lớn cho học sinh và giáo viên.
Trên thực tế, với quy định này, nhà trường có thể chủ động xây dựng kế hoạch dạy thêm phù hợp với thực tế dạy học, tập trung vào các nội dung trọng tâm, thiết thực, giúp học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản ngay trong chương trình chính khóa. Đồng thời, quy định rõ ràng về thời lượng cũng góp phần hạn chế tình trạng lạm dụng dạy thêm, bảo đảm tính minh bạch, công bằng và đúng tinh thần đổi mới giáo dục, hướng tới việc nâng cao chất lượng dạy học một cách bền vững.
Trước đề xuất giao quyền quyết định thời lượng dạy thêm trong nhà trường cho Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo trên cơ sở đề nghị của Hiệu trưởng, thầy Hứa Văn Thành cho rằng cách làm này có ưu điểm là tăng cường tính khách quan, bảo đảm sự giám sát của cơ quan quản lý. Tuy nhiên, ở góc độ thực tiễn, thầy cũng bày tỏ băn khoăn khi cho rằng quy trình này có thể làm phát sinh thêm thủ tục hành chính, kéo dài thời gian phê duyệt, trong khi nhu cầu hỗ trợ học sinh ở từng trường, từng thời điểm là khác nhau và thường mang tính cấp thiết.
Theo thầy Thành, các trường là đơn vị trực tiếp nắm rõ điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, đối tượng học sinh cũng như nhu cầu học tập thực tế của phụ huynh và học sinh. Vì vậy, việc quyết định tổ chức, thời lượng dạy thêm trong nhà trường nên được giao quyền chủ động cho các cơ sở giáo dục, kèm theo yêu cầu chịu trách nhiệm đầy đủ về nội dung, đối tượng, thời lượng và việc thu – chi theo đúng quy định.
Sau khi triển khai, nhà trường có trách nhiệm báo cáo, công khai kế hoạch và kết quả thực hiện với Sở Giáo dục và Đào tạo cũng như chính quyền địa phương để phục vụ công tác quản lý, kiểm tra, giám sát.
Thầy Hứa Văn Thành nhấn mạnh rằng, cách làm này vừa bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời trong tổ chức dạy thêm, vừa không buông lỏng quản lý. Khi trách nhiệm được giao rõ cho nhà trường, đi kèm với cơ chế báo cáo và kiểm tra hậu kiểm, cơ quan quản lý vẫn có thể kiểm soát chặt chẽ, ngăn ngừa tình trạng dạy thêm tràn lan hoặc sai quy định. Đồng thời giảm áp lực thủ tục cho các cơ sở giáo dục, giúp hoạt động dạy thêm thực sự phục vụ nhu cầu chính đáng của học sinh.
Cùng bày tỏ quan điểm về các đề xuất trong dự thảo, cô Nguyễn Thị Phúc Nga – Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Vĩnh Kim (xã Long Định, tỉnh Đồng Tháp) cũng cho rằng việc điều chỉnh theo hướng linh hoạt hơn về thời lượng dạy thêm trong nhà trường là phù hợp và cần thiết. Theo cô, quy định cho phép Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo quyết định đối với những trường hợp đặc biệt trên cơ sở đề nghị của hiệu trưởng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các trường trong quá trình tổ chức dạy học.
Cụ thể, với cơ chế này, nhà trường sẽ chủ động hơn trong việc sắp xếp, điều chỉnh số tiết dạy thêm phù hợp với từng giai đoạn của năm học, qua đó nâng cao hiệu quả tổ chức ôn tập, bồi dưỡng kiến thức cho học sinh. Việc linh hoạt hóa thời lượng dạy thêm không chỉ giúp giáo viên có thêm dư địa để triển khai kế hoạch giảng dạy sát với thực tiễn, mà còn đáp ứng tốt hơn nhu cầu học tập ngày càng đa dạng của học sinh.
Tuy nhiên, theo cô Nga, mức giới hạn 2 tiết/môn/tuần như quy định hiện nay vẫn chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu học tập, nhất là đối với học sinh cuối cấp hoặc những môn học mà học sinh có nhu cầu ôn luyện, học chuyên sâu. Trên thực tế, để bảo đảm chất lượng dạy học và tiến độ chương trình, nhiều giáo viên buộc phải dạy vượt quá số tiết quy định.
Từ đó, cô kiến nghị cần mở rộng và áp dụng linh hoạt hơn quy định về số tiết dạy thêm, cho phép tăng thời lượng trong những giai đoạn cần thiết, nhưng vẫn bảo đảm công tác quản lý chặt chẽ và tránh tình trạng dạy thêm tràn lan.
Yêu cầu trách nhiệm người đứng đầu cơ sở giáo dục cao hơn
Đánh giá cao vai trò của Sở Giáo dục và Đào tạo trong quản lý hoạt động dạy thêm, học thêm, thầy Đàm Thanh Lạc - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Giồng Riềng (An Giang) cho rằng, việc dự thảo giao quyền cho Giám đốc Sở quyết định thời lượng dạy thêm trong nhà trường là phù hợp và có cơ sở thực tiễn.
Theo thầy, Sở là cơ quan quản lý trực tiếp, am hiểu rõ điều kiện, đặc thù của từng cơ sở giáo dục trên địa bàn. Trong bối cảnh còn tồn tại sự chênh lệch khá lớn về chất lượng giáo dục giữa các khu vực như đô thị, nông thôn, thành phố, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, việc trao quyền chủ động cho Sở sẽ giúp công tác điều hành linh hoạt, sát thực tế hơn.
Thông qua việc điều chỉnh thời lượng dạy thêm phù hợp, các địa phương có thể từng bước thu hẹp khoảng cách chất lượng giáo dục giữa các vùng, miền, xã, phường, đặc khu.
Bên cạnh đó, quy định này cũng tạo điều kiện để hiệu trưởng các trường chủ động hơn trong việc cân đối đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính của đơn vị. Tuy nhiên, theo thầy Lạc, trong bối cảnh sau sáp nhập, quy mô trường lớp của nhiều tỉnh, thành ngày càng lớn, địa bàn quản lý rộng, việc giao quyền tự chủ cho Sở đòi hỏi mỗi cơ sở giáo dục phải xây dựng kế hoạch tổ chức dạy thêm khoa học, chặt chẽ, bảo đảm tính minh bạch, khách quan, đặt lợi ích của học sinh và chất lượng giáo dục nhà trường lên hàng đầu.
Trước băn khoăn cho rằng việc trao quyền cho Sở có thể làm gia tăng sự chênh lệch giữa các địa phương trong việc cho phép tăng thời lượng dạy thêm, thầy Đàm Thanh Lạc nhìn nhận, thực tế chất lượng giáo dục giữa các vùng, miền – thậm chí giữa các địa phương trong cùng một tỉnh, thành vốn đã tồn tại độ lệch nhất định. Sự khác biệt này thể hiện rõ giữa những khu vực có điều kiện kinh tế – xã hội thuận lợi như đô thị với các vùng sâu, vùng xa, vùng đông đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, hải đảo.
Theo thầy Lạc, chính vì thực trạng đó, việc trao quyền cho Sở quyết định thời lượng dạy thêm lại là một thuận lợi. Nếu được triển khai đúng hướng, cơ chế này có thể góp phần thu hẹp khoảng cách chất lượng giáo dục, giúp học sinh ở những địa bàn khó khăn, những “vùng trũng” về giáo dục có thêm cơ hội được thụ hưởng điều kiện học tập tốt hơn.
Bởi lẽ, khi Sở cho phép tăng thời lượng dạy thêm tại các khu vực khó khăn thì đồng thời phải đi kèm với việc tăng cường đầu tư về cơ sở vật chất, biên chế và nguồn kinh phí.
Để việc phê duyệt hoạt động dạy thêm được triển khai một cách minh bạch, hiệu quả và thực sự đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh, thầy Lạc nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của người đứng đầu cơ sở giáo dục. Theo đó, hiệu trưởng không chỉ là người tổ chức thực hiện mà còn phải chịu trách nhiệm chính trong việc tham mưu, đề xuất và bảo đảm tính hợp lý của kế hoạch dạy thêm. Mỗi nhà trường cần xây dựng phương án tổ chức dạy thêm một cách khoa học, chặt chẽ, có căn cứ từ thực tiễn chất lượng học tập của học sinh, điều kiện đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính.
Bên cạnh việc thuyết minh rõ ràng lý do cần tăng thời lượng giảng dạy, kế hoạch dạy thêm cũng phải xác định cụ thể đối tượng, mục tiêu, nội dung và lộ trình thực hiện, tránh dàn trải hoặc hình thức. Đồng thời, hiệu trưởng phải chịu trách nhiệm giải trình về phương án mà đơn vị đề xuất, bảo đảm mọi quyết định đều hướng tới quyền lợi của học sinh, nâng cao chất lượng giáo dục và tuân thủ đúng các quy định của cơ quan quản lý.
Bàn về quy định giới hạn tối đa 2 tiết/tuần cho mỗi môn dạy thêm, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Giồng Riềng cho rằng quy định này phù hợp với một số đối tượng nhưng lại chưa thật sự đáp ứng yêu cầu của các nhóm học sinh khác nhau. Cụ thể, đối với học sinh có học lực chưa đạt ở kỳ học liền kề, thời lượng 2 tiết/tuần là tương đối hợp lý, giúp các em củng cố kiến thức từng bước, tiến bộ theo lộ trình phù hợp mà không tạo áp lực hay quá tải.
Tuy nhiên, với hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi, khi các em có năng lực học tập tốt, khả năng tiếp thu nhanh và đặc biệt là có đam mê với môn học, việc khống chế thời lượng ở mức 2 tiết/tuần lại chưa thực sự phù hợp.
Theo thầy, trong trường hợp học sinh có nhu cầu học tập chuyên sâu nhằm đạt thành tích cao tại các kỳ thi học sinh giỏi hoặc chuẩn bị cho mục tiêu trúng tuyển vào những trường đại học có điểm chuẩn cao, cần có sự linh hoạt hơn về thời lượng để đáp ứng yêu cầu học tập và phát triển năng lực của các em.
