Vừa qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chính thức ban hành Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT về Chuẩn cơ sở giáo dục đại học.
Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 22/3/2024 và bãi bỏ Thông tư số 24/2015/TT-BGDĐT ngày 23/9/2015 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định chuẩn quốc gia đối với cơ sở giáo dục đại học.
Theo Thông tư mới ban hành, Chuẩn cơ sở giáo dục đại học là cơ sở để quy hoạch, sắp xếp mạng lưới giáo dục đại học. Đồng thời, đánh giá và giám sát các điều kiện đảm bảo chất lượng, việc thực hiện trách nhiệm giải trình của các cơ sở giáo dục đại học theo quy định của pháp luật.
Phân biệt chuẩn cơ sở giáo dục đại học và chuẩn kiểm định
Theo Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho hay, chuẩn cơ sở giáo dục đại học giúp đảm bảo tính thống nhất của quốc gia trong việc tuân thủ các yêu cầu tối thiểu cho các hoạt động giáo dục đại học. Trong khi đó, chuẩn kiểm định cơ sở giáo dục đại học không đánh giá các cơ sở theo thước đo chung mang tính tối thiểu trong việc thực hiện các hoạt động giáo dục đại học.
Trong đó, chuẩn cơ sở giáo dục đại học được sử dụng để đánh giá và giám sát các điều kiện bảo đảm chất lượng của cơ sở giáo dục đại học; Quy hoạch, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục đại học.
Bộ chuẩn được xây dựng theo cách tiếp cận "rules based“ (dựa trên quy tắc/ quy định) với các KPIs để đo lường, đánh giá các mặt hoạt động chính yếu của mỗi cơ sở giáo dục đại học hằng năm.
Ngược lại, chuẩn kiểm định được sử dụng để các cơ sở giáo dục đại học tự đánh giá và cải tiến chất lượng theo sứ mạng, mục tiêu; các tổ chức kiểm định đánh giá, công nhận chất lượng của cơ sở giáo dục đại học theo chu kỳ; không dùng để quy hoạch, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục đại học.
Chuẩn kiểm định được xây dựng theo cách tiếp cận “principle based” (dựa trên nguyên tắc), với nguyên tắc “fit for purpose”.
Vụ Giáo dục đại học đánh giá, việc thực hiện chuẩn cơ sở giáo dục đại học sẽ mang lại lợi ích cho nhiều bên. Cụ thể, chuẩn cơ sở giáo dục đại học sẽ là căn cứ giúp cơ sở giáo dục đại học xây dựng chiến lược, kế hoạch để duy trì, cải tiến các chỉ số hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút nguồn lực từ các bên liên quan và đảm bảo sự phát triển bền vững cho cơ sở giáo dục đại học.
Với người học, bộ chuẩn là yếu tố giúp xác định, lựa chọn các cơ sở giáo dục đại học tốt, phù hợp hơn với các chương trình đào tạo có thể chuẩn bị tốt nhất cho họ để tham gia thị trường lao động…
Bên cạnh đó, đây cũng là cơ sở để doanh nghiệp có thông tin về các cơ sở giáo dục đại học mà họ cần quan tâm để giúp tăng cường hợp tác và tìm kiếm đối tác, thực hiện tuyển dụng…
Ngoài ra, bộ chuẩn còn cung cấp cho nhà nghiên cứu công cụ phương pháp luận giúp thực hiện các nghiên cứu, so sánh quốc tế và đối sánh,... về các vấn đề của giáo dục đại học; Nhà hoạch định chính sách hoạch định chính sách hiệu quả từ thông tin, dữ liệu của chuẩn cơ sở giáo dục đại học.
Chuẩn cơ sở giáo dục đại học gồm 6 tiêu chuẩn, 20 tiêu chí với 28 chỉ số
Tiêu chuẩn 1, gồm 4 tiêu chí, quy định về tổ chức và quản trị. Tiêu chuẩn này yêu cầu cơ sở giáo dục đại học phải có tổ chức bộ máy ổn định, hệ thống quản trị hiệu quả, minh bạch.
Tiêu chuẩn 2, gồm 3 tiêu chí, quy định về giảng viên. Tiêu chuẩn này yêu cầu cơ sở giáo dục đại học có đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu về số lượng, trình độ và quỹ thời gian để bảo đảm chất lượng giảng dạy và nghiên cứu.
Tiêu chuẩn 3, gồm 4 tiêu chí, quy định về cơ sở vật chất. Tiêu chuẩn này yêu cầu cơ sở giáo dục đại học có khuôn viên, cơ sở vật chất, hệ thống thông tin và học liệu đáp ứng yêu cầu bảo đảm chất lượng giảng dạy, học tập và nghiên cứu.
Tiêu chuẩn 4, gồm 2 tiêu chí, quy định về tài chính. Tiêu chuẩn này yêu cầu cơ sở giáo dục đại học duy trì được cân đối tài chính, hiệu quả hoạt động và khả năng phát triển bền vững.
Tiêu chuẩn 5, gồm 5 tiêu chí, quy định về tuyển sinh và đào tạo. Tiêu chuẩn này yêu cầu cơ sở giáo dục đại học duy trì được chất lượng và hiệu quả về tuyển sinh, đào tạo và hỗ trợ người học.
Tiêu chuẩn 6, gồm 2 tiêu chí, quy định về nghiên cứu và đổi mới sáng tạo. Tiêu chuẩn này yêu cầu cơ sở giáo dục đại học có năng lực nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, thể hiện qua nguồn thu từ các hoạt động này và kết quả công bố khoa học.
Chuẩn cơ sở giáo dục đại học áp dụng với những cơ sở giáo dục đại học nào?
Việc áp dụng bộ chuẩn được phân chia cụ thể cho từng nhóm trường cụ thể.
Trong đó, đối với phân hiệu của các cơ sở giáo dục đại học - áp dụng các tiêu chuẩn 3 và 5 (Cơ sở vật chất - Tuyển sinh và đào tạo).
Với trường đại học thành viên, áp dụng tất cả tiêu chuẩn, tiêu chí cho cả đại học và từng trường đại học thành viên.
Với cơ sở giáo dục đại học mới thành lập, chưa tuyển sinh, áp dụng tiêu chuẩn 1 - Tổ chức và quản trị (trừ tiêu chí 1.4), tiêu chuẩn 2 - Giảng viên và tiêu chuẩn 3 - Cơ sở vật chất (trừ tiêu chí 3.4).
Với cơ sở giáo dục đại học chưa có sinh viên tốt nghiệp và cơ sở giáo dục đại học thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, áp dụng đầy đủ các tiêu chuẩn 1, 2, 3.
Theo ghi nhận của Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, mặc dù chuẩn cơ sở giáo dục đại học đã chính thức được ban hành và có hiệu lực thi hành, song đại diện lãnh đạo một số cơ sở giáo dục đại học cho biết vẫn còn một số tiêu chuẩn, tiêu chí đặt ra trong bộ chuẩn “rất khó để đạt được” như tiêu chuẩn về tỉ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ, diện tích đất trên người học (25m2/sinh viên), diện tích sàn (2,8m2/sinh viên), doanh thu từ nghiên cứu khoa học (doanh thu 3 năm gần nhất không thấp hơn 5% trên tổng doanh thu), công bố quốc tế (0,3 bài/năm/giảng viên cơ hữu),...
Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn các cơ sở giáo dục đại học cung cấp, cập nhật dữ liệu phục vụ việc xác định các chỉ số và đánh giá mức độ đáp ứng các tiêu chí của Chuẩn cơ sở giáo dục đại học vào hệ thống cơ sở dữ liệu về giáo dục đại học.
Trước ngày 30 tháng 6 hằng năm, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ công bố kết quả thực hiện Chuẩn cơ sở giáo dục đại học của các cơ sở giáo dục đại học, bắt đầu thực hiện từ năm 2025 cho năm báo cáo trước liền kề.
Với các cơ sở giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các cơ sở cung cấp, cập nhật đầy đủ, chính xác và nhất quán số liệu phục vụ việc xác định các chỉ số và đánh giá mức độ đáp ứng các tiêu chí của Chuẩn cơ sở giáo dục đại học vào hệ thống cơ sở dữ liệu về giáo dục đại học. Thời điểm chốt số liệu là ngày 31 tháng 12 hằng năm; đối với số liệu về tài chính, thời điểm chốt số liệu là ngày 31 tháng 3 của năm tiếp theo.
Cơ sở giáo dục đại học thực hiện các biện pháp cần thiết để thường xuyên giám sát, cải tiến chất lượng và hiệu quả hoạt động giáo dục đại học, bảo đảm đạt được tất cả tiêu chuẩn, tiêu chí của Chuẩn cơ sở giáo dục đại học thuộc phạm vi áp dụng cho cơ sở giáo dục đại học từ năm 2025.
Ngoài ra, cơ sở giáo dục đại học phải thực hiện trách nhiệm giải trình đối với người học, cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền và các bên có liên quan về chất lượng và hiệu quả hoạt động giáo dục đại học thông qua kết quả thực hiện chuẩn cơ sở giáo dục đại học.
