Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được triển khai ở bậc trung học phổ thông có môn Nghệ thuật (Âm nhạc và Mỹ thuật).
Nhiều ý kiến xuất rằng từ 2025, các cơ sở giáo dục đại học có đào tạo các ngành Nghệ thuật như Mỹ thuật, Kiến trúc, Thiết kế đồ họa, Thanh nhạc,... có thể sử dụng kết quả học tập môn Nghệ thuật để xét tuyển tương tự như những môn học khác.
Đề xuất này được đại diện các trường đại học đào tạo các ngành, nhóm ngành liên quan đánh giá cao về tính khả thi trong tương lai. Tuy nhiên, hiện tại, đề xuất vẫn cần thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng.
Là phương án xét tuyển khả thi trong tương lai
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Kiến trúc sư Phạm Trọng Thuật, Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội cho rằng, việc đưa môn Nghệ thuật (Âm nhạc và Mỹ thuật) vào chương trình giáo dục trung học phổ thông 2018 là một chủ trương đúng đắn, mang ý nghĩa tích cực, đánh giá đúng tầm quan trọng của việc trang bị kiến thức đầy đủ và toàn diện cho học sinh phổ thông. Việc học môn Nghệ thuật không chỉ giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo, cảm thụ thẩm mỹ mà còn góp phần hình thành nhân cách toàn diện, hài hòa giữa trí tuệ và cảm xúc của các em.
Căn cứ vào nội dung giáo dục cũng như quan điểm xây dựng chương trình môn Nghệ thuật ở bậc trung học phổ thông, môn học này trang bị cho học sinh nền tảng cơ bản về âm nhạc, hội họa; góp phần tích cực vào việc phát hiện, bồi dưỡng học sinh có năng khiếu và định hướng nghề nghiệp theo các ngành nghệ thuật.
Thầy Thuật thông tin, trường Đại học Kiến trúc Hà Nội là một trong những cơ sở giáo dục đại học có truyền thống trong đào tạo các ngành thuộc khối năng khiếu gồm Kiến trúc, Quy hoạch và các ngành Mỹ thuật. Với đặc thù này, nhà trường đưa ra các tổ hợp xét tuyển liên quan đến hội họa như V00 (Toán, Vật lý, vẽ hình họa mỹ thuật), V01 (Toán, Ngữ Văn, vẽ hình họa mỹ thuật), V02 (Toán, Tiếng Anh, vẽ mỹ thuật), H00 (Ngữ Văn, vẽ người, vẽ trang trí màu) và H02 (Toán, vẽ trang trí màu, vẽ hình họa mỹ thuật). Nhằm tìm kiếm thí sinh có năng lực phù hợp với tiêu chí của nhà trường, nhiều năm qua, nhà trường đã tổ chức thi năng khiếu vẽ dành cho thí sinh có nguyện vọng theo học tại trường.
Trước khi Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được thực hiện, học sinh bậc trung học phổ thông không được học môn Mỹ thuật, vì thế, để thi năng khiếu vẽ vào trường, học sinh phải tự học bộ môn này ngoài giờ học chính khóa.
Sử dụng điểm môn Nghệ thuật ở bậc trung học phổ thông sẽ giúp giảm thủ tục cho cả thí sinh và các cơ sở giáo dục trong xét tuyển đại học. Đối với thí sinh, các em có thể tập trung vào kỳ thi tốt nghiệp với lộ trình ôn luyện nhất quán, đồng thời tiết kiệm chi phí di chuyển và lệ phí thi năng khiếu. Về phía các trường đại học, việc sử dụng kết quả từ môn học giúp đơn giản hóa quy trình tuyển sinh, giảm thời gian và nguồn lực tổ chức kỳ thi năng khiếu.
Tuy nhiên, theo thầy Thuật, việc sử dụng kết quả học tập trung học phổ thông của môn học Nghệ thuật cho việc xét tuyển đại học cần bám sát theo chuẩn đầu ra của các môn học này tại bậc phổ thông và chuẩn đầu vào của các trường đại học, nhất là các cơ sở giáo dục đào tạo các ngành mang tính đặc thù.
Cùng quan điểm trên, Tiến sĩ Trịnh Đăng Khoa, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh đánh giá: “Cũng như các môn học Toán, Ngữ văn, Lịch sử,... khi đưa môn Nghệ thuật vào chương trình học ở bậc trung học phổ thông thì việc sử dụng điểm học tập môn học này để xét tuyển đại học là rất phù hợp. Kết quả học tập của môn học có thể phản ánh quá trình học tập suốt 3 năm học trung học phổ thông của học sinh. Vì vậy, việc xét tuyển dựa trên điểm học tập môn Nghệ thuật góp phần phát hiện và phát triển năng khiếu nghệ thuật của học sinh, phù hợp với yêu cầu đào tạo đại học.
Tại Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh, thí sinh dự thi môn năng khiếu có thể lựa chọn một trong các lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn hoặc phi biểu diễn và tự chuẩn bị một tiết mục để trình bày trước hội đồng. Thí sinh dự thi năng khiếu trình diễn nhiều thể loại năng khiếu nghệ thuật như: hát, múa, đàn, diễn tiểu phẩm, diễn kịch, nhảy hiện đại,… qua đó nhà trường đánh giá được khả năng cảm thụ và hiểu biết nghệ thuật ở mức cơ bản của thí sinh.
Mục tiêu của nhà trường khi tổ chức thi năng khiếu là phát hiện thí sinh có tố chất nghệ thuật nhưng không yêu cầu các em phải đạt trình độ cao ngay từ đầu. Nhà trường tìm ra những thí sinh có khả năng và đam mê để tiếp tục đào tạo bài bản, chuyên sâu. Với 3 năm học môn Nghệ thuật ở bậc trung học phổ thông, học sinh đã có nền tảng kiến thức và năng lực cảm thụ ban đầu, vì thế, nhà trường hoàn toàn có thể thông qua điểm môn Nghệ thuật để tuyển chọn thí sinh phù hợp với yêu cầu đầu vào của trường.
Hiện tại, nhà trường chưa công bố đề án tuyển sinh chính thức. Tuy nhiên, trong các cuộc họp của hội đồng tuyển sinh, nhà trường có thể cân nhắc bổ sung các tiêu chí về điểm môn Nghệ thuật ở trung học phổ thông để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho thí sinh khi xét tuyển".
Trong khi đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thu Hương, Trưởng khoa Giáo dục Mầm non, Trường Đại học sư phạm Hà Nội 2 cho biết, việc sử dụng kết quả học tập môn Nghệ thuật để xét tuyển đại học trong tương lai là phương án khả thi.
Ví dụ, tại Khoa Giáo dục Mầm non, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, thí sinh xét tuyển vào trường cần thi năng khiếu hát, kể chuyện. Kết quả học tập phân môn Âm nhạc có thể phản ánh khả năng cảm thụ và năng khiếu của thí sinh. Vì thế, nếu học sinh có điểm Âm nhạc trong môn Nghệ thuật tốt, nhà trường có thể sử dụng điểm học tập trung học phổ thông môn này làm cơ sở tìm kiếm thí sinh có tiềm năng hoặc bổ trợ cho các kỳ thi năng khiếu.
Tuy nhiên, môn học này vừa được đưa vào trong chương trình học trung học phổ thông (từ năm học 2022-2023), vì vậy, việc áp dụng phương án này cần căn cứ vào thực tế và có thời gian để các trường quan sát và đánh giá chất lượng giảng dạy ở bậc phổ thông. Các trường đại học luôn mong muốn điểm số các môn học ở phổ thông đánh giá đúng năng lực thí sinh và đảm bảo phù hợp với mục tiêu đào tạo của nhà trường. Qua đó, nhà trường sẽ đào tạo sinh viên có năng lực phù hợp, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của ngành nghề.
Cần nâng cao chất lượng giảng dạy môn Nghệ thuật mới đáp ứng tiêu chí xét tuyển đại học
Theo chia sẻ từ lãnh đạo, đại diện các trường đại học cho thấy, năm nay nhà trường vẫn tổ chức thi năng khiếu và sử dụng kết quả này để xét thí sinh trúng tuyển vào các ngành, nhóm ngành nghệ thuật của trường. Để kết quả học tập môn Nghệ thuật có thể phản ánh đúng năng lực học sinh, chương trình học ở bậc trung học phổ thông cần được chú trọng hơn.
Theo Trưởng khoa Giáo dục Mầm non, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, việc đưa phân môn Âm nhạc, Mỹ thuật gộp chung làm môn Nghệ thuật vào Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là một bước tiến quan trọng trong giáo dục, góp phần xây dựng đời sống tinh thần phong phú hơn cho học sinh. Tuy nhiên, hiện tại, khoảng cách giữa chương trình giảng dạy và thực tiễn triển khai vẫn còn khá lớn.
Chương trình học đặt ra nhiều kỳ vọng về sự thay đổi cho học sinh và nền giáo dục nhưng thực tế thực hiện chưa đạt được những mục tiêu đó. Hiện nay, vì môn Nghệ thuật còn mới dẫn đến nhiều trường trung học phổ thông thiếu giáo viên chuyên môn, chủ yếu là các giáo viên kiêm nhiệm. Điều này khiến chất lượng giảng dạy môn Nghệ thuật chưa đạt yêu cầu. Vì thế, trong tương lai gần, nhà trường chưa thể yên tâm tuyệt đối với kết quả môn Nghệ thuật của học sinh trung học phổ thông nếu xét tuyển đại học.
Để triển khai hiệu quả việc học và thi môn Nghệ thuật ở bậc trung học phổ thông và làm cơ sở xét tuyển đại học, các trường trung học phổ thông phải đáp ứng đủ số lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Nhà trường cần đầu tư và đào tạo đội ngũ giáo viên Âm nhạc, Mỹ thuật có đủ chuyên môn và kinh nghiệm để đảm bảo việc giảng dạy và đánh giá năng lực học sinh một cách chính xác, đồng thời phát huy tối đa tiềm năng nghệ thuật của các em. Chỉ khi đội ngũ giáo viên được nâng cao chất lượng, chương trình đào tạo mới có thể đạt được mục tiêu và hiệu quả như mong muốn.
Cùng bàn về vấn đề này, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh cho hay, hiện nay, chất lượng đào tạo các phân môn Âm nhạc, Mỹ thuật tại các trường trung học phổ thông còn mang tính đại trà, chất lượng giáo viên chưa đáp ứng đủ yêu cầu chuyên môn.
Trong khi đó, việc thi tuyển năng khiếu tại các trường đại học là để lựa chọn những thí sinh thực sự có tiềm năng. Thậm chí, nhiều trường nghệ thuật còn tìm kiếm thí sinh “tinh hoa” trong lĩnh vực đào tạo liên quan. Nếu sử dụng kết quả học tập môn Nghệ thuật ở bậc phổ thông trong xét tuyển đại học, chương trình giáo dục phổ thông cần đáp ứng một số yêu cầu cụ thể.
Thứ nhất, chương trình đào tạo cần được xây dựng để phân loại rõ ràng giữa học sinh có năng khiếu thực sự và học sinh không có năng khiếu, thông qua các tiêu chí đánh giá khoa học và phù hợp.
Thứ hai, môn Nghệ thuật cần phải thực hành nhiều, do đó, nhà trường cần tạo điều kiện để học sinh rèn luyện kỹ năng thực hành càng nhiều càng tốt. Việc này không chỉ giúp các em phát triển năng lực mà còn là cơ sở để đánh giá chính xác khả năng của từng học sinh.
Thứ ba, học sinh nên có sản phẩm hoặc thành tích cụ thể trong quá trình học tập ở phổ thông. Ví dụ, trong quá trình học, học sinh có thể tham gia các cuộc thi, hội diễn nghệ thuật hoặc tạo ra các tác phẩm được hội đồng chuyên môn cấp trường hoặc cấp cao hơn đánh giá và công nhận. Những sản phẩm và thành tích này là minh chứng rõ ràng cho năng lực và đam mê nghệ thuật của học sinh, đồng thời giúp phân biệt học sinh có tố chất nổi bật với những học sinh khác, tạo nền tảng vững chắc cho các em khi bước vào đại học.
Đồng quan điểm trên, Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội cho rằng, hiện nay, khối lượng kiến thức được trang bị cho học sinh ở các phân môn Âm nhạc, Mỹ thuật trong chương trình giáo dục phổ thông chỉ ở mức độ cơ bản. Vì vậy, việc sử dụng kết quả học tập môn học này để xét tuyển vào các trường đại học còn phụ thuộc vào chuẩn đầu vào của từng chương trình đào tạo.
Để học sinh có thể theo học các ngành đặc thù như Kiến trúc, Thiết kế mỹ thuật (điêu khắc, đồ họa, thời trang,...), kết quả học tập phân môn Mỹ thuật là chưa đủ để phân loại và phát hiện những học sinh thực sự có đủ kỹ năng, tư duy sáng tạo và năng khiếu nghệ thuật cần thiết.
Việc sử dụng kết quả học tập môn Nghệ thuật có thể được áp dụng cho một số ngành liên quan đến nghệ thuật như một cách thức sàng lọc kiến thức nền, nhưng không thể áp dụng cho các ngành nghệ thuật chuyên sâu, đặc thù. Vì vậy, việc tổ chức kỳ thi năng khiếu giúp các trường đại học lựa chọn những thí sinh đáp ứng được chuẩn đầu vào của các chương trình đào tạo, sàng lọc các thí sinh chưa phù hợp với tiêu chí tuyển sinh của nhà trường.
Mặt khác, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội đã nắm vững chương trình giáo dục Nghệ thuật bậc phổ thông thông qua sự tham gia của các giảng viên là chuyên gia trong việc biên soạn sách giáo khoa cho môn học này. Tuy nhiên, do đây là giai đoạn đầu triển khai môn học trong chương trình phổ thông, điều kiện giảng dạy, mức độ quan tâm và đội ngũ giáo viên của môn học này còn rất khác nhau giữa các địa phương.
Vì vậy, trước khi áp dụng kết quả học tập môn Nghệ thuật vào công tác tuyển sinh, nhà trường cần có tổng kết, đánh giá nghiêm túc và đầy đủ về mức độ đáp ứng chuẩn đầu ra của môn học này. Năm học 2025-2026 sắp tới, nhà trường sẽ tiến hành khảo sát và đánh giá nội dung môn Nghệ thuật tại các trường trung học phổ thông ở địa phương. Qua đó, nhà trường sẽ thu thập thêm thông tin để đưa ra những giải pháp cải thiện, đảm bảo chất lượng giảng dạy và đáp ứng đúng yêu cầu tuyển sinh của trường trong tương lai.
