Chủ trương xã hội hóa giáo dục và những lợi ích to lớn với hệ thống giáo dục quốc dân
Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” nhấn mạnh quan điểm chỉ đạo của Đảng là: “Phát triển hài hòa, hỗ trợ giữa giáo dục công lập và ngoài công lập, giữa các vùng, miền... Thực hiện dân chủ hóa, xã hội hóa giáo dục và đào tạo”.
Kết luận số 91-KL/TW của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW khẳng định cần “Hoàn thiện cơ chế, chính sách đầu tư cho giáo dục và đào tạo trên tinh thần Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, đồng thời đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục, huy động sự tham gia hiệu quả của toàn xã hội vào sự nghiệp giáo dục và đào tạo”.
Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ năm học 2023 - 2024, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội thông tin, việc triển khai chính sách khuyến khích xã hội hóa trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo trên địa bàn thành phố đã giải quyết được nhu cầu học tập của học sinh, đồng thời, nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần giảm áp lực và sự quá tải trong các cơ sở giáo dục công lập.
Đáng chú ý, chính sách khuyến khích xã hội hóa trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo thành phố đã góp phần giải quyết việc làm cho khoảng 43.000 giáo viên, nhân viên và giúp giảm được khoảng 18.000 tỷ đồng/năm từ ngân sách nhà nước. [1]
Năm 2019, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 35/NQ-CP về tăng cường huy động các nguồn lực của xã hội đầu tư cho phát triển giáo dục và đào tạo giai đoạn 2019-2025. Mục tiêu của Nghị quyết là: Đẩy mạnh huy động các nguồn lực của xã hội, thúc đẩy sự phát triển của các cơ sở giáo dục ngoài công lập đạt tỉ lệ 8,75% số cơ sở và 8,9% người học vào năm 2020 và lần lượt là 13,5% và 16% vào năm 2025. Đặc biệt, Nghị quyết 35 đặt mục tiêu mở rộng số cơ sở cũng như số lượng người học ở các cơ sở giáo dục ngoài công lập đối với từng cấp học.
Theo kế hoạch của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội triển khai thực hiện Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 4/6/2019 của Chính phủ, thành phố sẽ đẩy mạnh huy động các nguồn lực của xã hội, thúc đẩy sự phát triển của các cơ sở giáo dục tư thục đạt tỷ lệ 21% số cơ sở và 14-16% số học sinh vào năm 2025. Tuy nhiên, những năm vừa qua Hà Nội có chủ trường xây dựng trường công chất lượng cao và sắp tới xây dựng nhiều trường liên cấp tiên tiến, hiện đại. Điều này cũng gây những băn khoăn nhất định đối với những nhà đầu tư giáo dục.
Bà Nguyễn Thị Như Hoa, chủ đầu tư hệ thống giáo dục Camellia School (Hoa Trà My) là người đi tiên phong thực hiện chủ trương xã hội hóa giáo dục của Đảng và Nhà nước từ năm 2002. Theo bà Hoa, xã hội hóa giáo dục là một chủ trương mang tính nhân văn, nhằm huy động các lực lượng xã hội cùng chung tay góp sức chăm lo phát triển giáo dục bằng hai nguồn lực: Nguồn lực vật chất (tài lực, vật lực, nhân lực, đất đai…) và nguồn lực phi vật chất (ủng hộ chủ trương giáo dục, tạo môi trường giáo dục thống nhất, các yếu tố tinh thần hỗ trợ giáo dục, tư vấn giáo dục, trao đổi thông tin và kinh nghiệm giáo dục…).
"Đây là chủ trương đúng đắn, mang lại lợi ích trước mắt và lâu dài cho đất nước. Thay vì ngân sách nhà nước phải bỏ ra một khoản lớn để đầu tư thì nhà đầu tư tư nhân với các nguồn lực của mình đầu tư xây dựng, tổ chức, duy trì hoạt động của cơ sở giáo dục. Sản phẩm cho xã hội là có những ngôi trường khang trang, đẹp, đầy đủ tiện nghi và quan trọng hàng năm vẫn đào tạo cho xã hội số lượng học sinh lớn và có chất lượng, thậm chí chất lượng về ngoại ngữ và kỹ năng sống, kỹ năng mềm vượt trội so với trường công.
Thành công của chủ trương xã hội hóa giáo dục là to lớn và rõ ràng, tiết kiệm được ngân sách cho nhà nước. Trước mắt là ngân sách đầu tư trường và sau là ngân sách hàng năm để duy trì hoạt động trường trong 50 năm. Ví dụ các trường trong hệ thống giáo dục Camellia School (Hoa Trà My) là minh chứng rõ nét. Nhà đầu tư tiên phong trong việc thực hiện xã hội hoá giáo dục của thủ đô Hà Nội hơn 20 năm với hệ thống trường tốt có chất lượng giáo dục cao", bà Hoa nhấn mạnh.
Hệ thống Giáo dục Camellia là một trong những hệ thống trường tư thục chất lượng cao tại Việt Nam, với cơ sở trải dài trên nhiều tỉnh thành như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Thanh Hóa,... Camellia tiên phong trong việc áp dụng chương trình giáo dục hiện đại kết hợp giữa phương pháp quốc tế và chương trình chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, giúp trẻ phát triển toàn diện cả về trí tuệ, thể chất và kỹ năng sống.
Để có được một môi trường giáo dục hiện đại, nền tảng học thuật vững chắc, đa dạng các hoạt động trải nghiệm, là nơi trẻ em được rèn luyện kỹ năng mềm, tiếng Anh tự nhiên và hội nhập quốc tế ngay từ những năm đầu đời,… hệ thống giáo dục Camellia đã rất chú trọng đầu tư từ cơ sở vật chất tới phương pháp giảng dạy, nâng cao trình độ giáo viên. Chỉ từ đầu năm đến nay, các học sinh của Camellia School đã đạt nhiều giải thưởng, giành nhiều huy chương cho cả hoạt động học tập như Toán Timo và các chương trình năng khiếu như piano, vẽ tranh…
Ngoài ra, hệ thống trường rất chú trọng việc trẻ được phát triển tư duy ngôn ngữ, sự tự tin và kỹ năng hội nhập toàn cầu thông qua các hoạt động giao lưu, thuyết trình và học tập bằng tiếng Anh.
Băn khoăn việc mở rộng mô hình trường công chất lượng cao
Ngày 24/6/2013, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 20/2013/QĐ-UBND Quy định cụ thể tiêu chí về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, chương trình, phương pháp giảng dạy và dịch vụ giáo dục chất lượng cao áp dụng tại một số cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông chất lượng cao.
Theo đó, Hà Nội xây dựng và phát triển mô hình giáo dục chất lượng cao dựa trên 5 tiêu chí: Cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, chương trình, phương pháp giảng dạy và dịch vụ giáo dục.
Các trường tham gia thực hiện đề án phát triển thành trường chất lượng cao trên cơ sở trường công lập được thành phố đầu tư ngân sách thực hiện lộ trình trong vòng 3 năm. Sau khi được công nhận là trường chất lượng cao, nhà trường phải tự chủ tài chính, bảo đảm cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, chương trình giảng dạy và đặc biệt chất lượng giáo dục phải tương xứng với mức thu học phí.
Tính tới tháng 7/2024 thành phố có 17 trường công lập chất lượng cao từ bậc mầm non tới trung học phổ thông. Trong đó có 16 cơ sở giáo dục công lập chất lượng cao tự bảo đảm chi thường xuyên; 1 cơ sở giáo dục công lập chất lượng cao chưa tự bảo đảm chi thường xuyên (Trường Trung học cơ sở Chu Văn An - Long Biên).
Theo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội quy định mức thu học phí đối với các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập tự bảo đảm chi thường xuyên; cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông công lập chất lượng cao của Hà Nội năm học 2024 - 2025, mức học phí của các trường này dao động từ 3.000.000 đồng/tháng - 6.100.000 đồng/tháng.
Trường Trung học phổ thông Phan Huy Chú - Đống Đa có mức học phí cao nhất với 6.100.000 đồng/tháng. Những trường có học phí từ 5 triệu đồng mỗi tháng trở lên, áp dụng với một số nhóm lớp, là: Trường Mầm non đô thị Sài Đồng, Trường Mầm non 20-10, Trường Mầm non đô thị Việt Hưng, Trường Tiểu học đô thị Sài Đồng.
Trong khi đó, học phí với trường công bình thường chỉ từ 19.000 đồng/tháng - 217.000 đồng/tháng, duy trì từ năm 2021 đến năm học 2024-2025.
Trước đó, tháng 4/2023, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội cũng ban hành kế hoạch 136-KH/UBND dự kiến bố trí 2.500 tỷ đồng xây dựng 7 trường phổ thông có nhiều cấp học tiên tiến, hiện đại. Điều này đã gây một số băn khoăn.
Hệ thống trường công lập với ưu đãi về đất, được đầu tư nhiều ngân sách, khiến các nhà đầu tư giáo dục lo ngại trường tư thục với học phí cao hơn khó cạnh tranh được với hệ thống công lập. Trong khi đó, việc cung cấp dịch vụ giáo dục chất lượng cao, tiên tiến, hiện đại là ưu thế của giáo dục tư thục.
Với chủ trương này của Hà Nội, nhiều nhà đầu tư giáo dục cho rằng sẽ làm giảm thu hút với các nhà đầu tư giáo dục. Việc Hà Nội chủ trương đầu tư mở rộng hệ thống trường công lập chất lượng cao, trường có nhiều cấp học tiên tiến, hiện đại có phù hợp với chủ trương của Chính phủ “Cái gì tư nhân làm tốt thì Nhà nước không làm”?
Thực tế, việc triển khai mô hình trường phổ thông công lập chất lượng cao, học phí cao cũng là băn khoăn của nhiều phụ huynh. Bởi mô hình giáo dục chất lượng cao triển khai chủ yếu ở dạng cung ứng dịch vụ giáo dục cao hơn so với các trường công lập khác, thu học phí cao. Trong khi mục tiêu chính của giáo dục công lập là đáp ứng yêu cầu học tập đại trà của học sinh.
Trong khi đó, thực tế hiện nay, nhiều cơ sở giáo dục công lập ở Hà Nội vẫn trong tình trạng quá tải sĩ số do tốc độ đô thị hóa nhanh.
Năm học 2024-2025, Hà Nội có khoảng 2,3 triệu trẻ mầm non và học sinh phổ thông, đông nhất cả nước. Điều này tạo áp lực lên hệ thống trường công lập, sĩ số lớp ở tiểu học ở 28/30 quận, huyện vượt quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo (35 học sinh một lớp). [2]
Trách nhiệm chính của giáo dục công lập là cung cấp dịch vụ đại trà nhưng ở nhiều nơi còn quá tải vậy việc dành ngân sách đầu tư lớn cho cơ sở vật chất trường công chất lượng cao, tiên tiến, hiện đại có phù hợp?
Tài liệu tham khảo:
[1] https://hanoimoi.vn/xa-hoi-hoa-giao-duc-giup-giam-khoang-18-000-ty-dong-nam-tu-ngan-sach-660603.html
[2] https://daidoanket.vn/khoang-40-hoc-sinh-ha-noi-se-hoc-thpt-tu-thuc-ap-luc-truong-cong-co-giam-10291046.html
