Những bí ẩn dần được hé mở
Mò mẫm đủ mọi ngõ ngách nhưng chúng tôi không thể đi tiếp qua một hốc đá lớn sâu hoắm trong hang Huyện mà theo người dẫn đường thì đó là một con suối ngầm trong hang rất hiểm trở không đi được. Chúng tôi đành bấm bụng rời khỏi hang Huyện với những câu hỏi chưa có lời giải đáp về hang đá được xem là nấm mồ chôn tập thể khổng lồ của cả huyện người này.
Mang trong đầu những câu hỏi miên man: Nếu đi đến tận cùng thì hang Huyện sẽ dẫn đến đâu? Còn ai trong số những người trong hang xa xưa còn sống thoát được không, nếu còn thì con cháu đang ở đâu? Liệu trong hang có còn xương cốt năm xưa? Rất nhiều những câu hỏi đó đã không cho chúng tôi quay trở về tay không, thôi thúc chúng tôi phải tìm bằng được những cứ liệu mà theo phán đoán rất có thể đang nằm đâu đó trong chính ngôi làng sát vách với hang Huyện.
 . |
| Hang Huyện vẫn còn là bí ẩn với nhiều người dân sống trong vùng |
Tuy nhiên, mọi chuyện xem ra không hề đơn giản khi ngay cả những bậc cao niên trong làng đến những người am hiểu lịch sử ở phòng văn hóa huyện cũng không thể trả lời thích đáng cho tất cả những câu hỏi của chúng tôi.
Gặp ai cao tuổi trong làng chúng tôi cũng đặt câu hỏi tương tự về nguồn gốc của hang Huyện nhưng chỉ nhận được cái lắc đầu và câu trả lời quen thuộc: “Chúng tôi ở đây đã lâu nhưng đều là người từ nơi khác đến. Những người trong hang xưa kia bị giặc Cờ đen hun khói đã chết hết rồi”.
KHÁM PHÁ NẤM MỒ KHỔNG LỒ CHÔN SỐNG CẢ HUYỆN NGƯỜI
KHÁM PHÁ NẤM MỒ KHỔNG LỒ CHÔN SỐNG CẢ HUYỆN NGƯỜI
Những tưởng những hi vọng cuối cùng khi đi tìm những “pho sử sống” về hang Huyện ở thôn Làng Tràng, Tràng Xá, Võ Nhai, Thái Nguyên đã đi vào ngõ cụt thì bất ngờ trên đường về chúng tôi được một người dân mách rằng vẫn còn một người nữa rất có thể biết về hang Huyện là cụ Nguyễn Văn Vững. Cụ Vững theo lời người dân là người gốc nhiều đời sinh sống tại Võ Nhai.
Lần mò qua những xóm nhỏ bên rừng ngô xanh mướt, chúng tôi gặp được cụ Nguyễn Văn Vững.
Gặp cụ Vững chúng tôi không khỏi ngạc nhiên. Trước mắt chúng tôi là một cụ ông quắc thước đã ngoài 80 tuổi nhưng vẫn rất minh mẫn. Đặc biệt, khi nghe chúng tôi bày tỏ ý kiến về việc tìm hiểu nguồn gốc và những câu chuyện bí ẩn về hang Huyện, ánh mắt cụ Vững bỗng sáng bừng lên vì cụ cho biết lâu lắm rồi mới có người đến thăm và tìm hiểu về của hang Huyện.
 |
| Rất nhiều người chỉ biết đến hang Huyện từ khi có bộ đội ta sản xuất vũ khí mà ít ai biết rằng nơi đây từng là nấm mồ khổng lồ cả huyện người bị hun chết năm xưa |
“Ở đây chỉ có tôi là biết rõ về hang Huyện nhất. Từ trước tới nay chẳng ai hỏi tôi về lịch sử của nó cả. Bởi vậy nên tư liệu ở phòng văn hóa huyện không có nhiều cũng là điều dễ hiểu thôi”, cụ Vững nhấn mạnh.
Như để khẳng định thêm cho chúng tôi tin về gốc gác của gia đình mình từ xa xưa có liên quan đến hang Huyện, cụ Vững nói, bà nội của cụ là bà Hoàng Thị Thảo từng được sinh ra tại chính cửa hang Huyện.
Không chỉ thế, bố, mẹ, anh chị của bà nội cụ Vững vào thời đó cũng từng là nghĩa quân năm nào chống lại quân Cờ đen.
KHÁM PHÁ NẤM MỒ KHỔNG LỒ CHÔN SỐNG CẢ HUYỆN NGƯỜI
KHÁM PHÁ NẤM MỒ KHỔNG LỒ CHÔN SỐNG CẢ HUYỆN NGƯỜI
“Cụ cố của tôi lúc đó sinh được hơn mười người con. Nhưng chỉ có cụ Hoàng Đình Triệu (thân sinh ra mẹ cụ Vững) và Hoàng Đình Dã may mắn thoát chết, còn lại đều mất trong hang Huyện cả”, cụ kể.
Để tiếp tục cho câu chuyện từ xa xưa thêm phần chính xác, cụ Vững cho chúng tôi xem một cuốn sổ đã cũ kĩ được cụ xem như “bảo vật” của gia đình từ hàng trăm năm nay. Cuốn sổ cũng là tài liệu ghi chép lịch sử về cuộc chiến của quân Cờ đen và nghĩa quân địa phương ở hang Huyện năm nào.
 |
| Trong các hốc đá của hang Huyện có một màu đen kì lạ |
Trải qua hàng trăm năm với nhiều thay đổi ở địa phương và cả con người, cụ Vững vẫn giữ bên mình cuốn sổ ghi chép cẩn thận những chi tiết về hang Huyện và đặc biệt những ghi chép đó lại bằng… thơ nên không ai trong thôn Làng Tràng có thể hiểu được hết trừ cụ Vững. Vừa kể vừa lật giở từng trang giấy của cuốn sổ có màu ố vàng, cụ Vững nói, trước đây cái hang này có cái tên khá đẹp là hang Thắm. Tuy nhiên, sau lần chiến đấu với giặc Cờ đen nhân dân đã quen miệng gọi thành hang Huyện vì lúc đó gần như cả huyện chết ở đó.
Theo dòng hồi tưởng, cụ Vững kể tiếp, cách đây hàng trăm năm, quân Cờ đen từ Trung Quốc tràn sang biên giới Việt Nam tự do khai thác tài nguyên, đánh thuế nhân dân ta. Không chịu nổi ách áp bức của quân Cờ đen, rất nhiều các cuộc khởi nghĩa chống quân Cờ đen đã nổ ra ở khắp nơi.
Nhân dân tại Võ Nhai lúc đó đã nổi dậy chống lại giặc Cờ đen. Lúc đó, đứng đầu nghĩa quân là 2 cụ Huyện Nguyên và Huyện Khoai. Tuy nhiên, sau nhiều ngày chiến đấu, do chênh lệch về lực lượng và do quân địch quá mạnh nên nhiều vùng đã đầu hàng, duy chỉ còn nghĩa quân rút vào hang Huyện vẫn kiên cường chiến đấu chống lại quân Cờ đen đến hơi thở cuối cùng. Lợi dụng địa thể hiểm trở của hang Huyện, nghĩa quân đã chống cự rất kiên cường với giặc Cờ đen và không cách nào chúng đánh được.
“Theo lời các cụ thì quân Cờ đen không làm cách nào để tiếp cận với hang Huyện lúc đó vì được bố trí phòng thủ rất kiên cố. Xung quanh cửa hang nghĩa quân trồng tre thành nhiều lớp khác nhau nên tiến vào không dễ. Đó là chưa kể về phía cửa hang được bố trí chông nhọn và giàn đá có thể tấn công giặc ở cả tầm xa và gần khi có dấu hiệu giặc đến. Cứ như thế, nhân dân và nghĩa quân đã trụ vững được 5 năm, với chính sách “bỏ trồng ngô, thôi trồng lúa. Nghĩa quân luôn cắt cử người trên đỉnh núi gác, khi yên thì ra khỏi hang cấy cày, có động tất cả lại vào hang”, cụ Vững kể.
Cuộc chiến giữa nghĩa quân và quân Cờ đen cứ diễn ra như vậy sau nhiều năm. Đánh đủ mọi cách không chiếm được hang, quân Cờ đen bỗng nghĩ ra một kế không đánh bên ngoài thì tiêu diệt nghĩa quân bằng cách hun khói.
KHÁM PHÁ NẤM MỒ KHỔNG LỒ CHÔN SỐNG CẢ HUYỆN NGƯỜI
KHÁM PHÁ NẤM MỒ KHỔNG LỒ CHÔN SỐNG CẢ HUYỆN NGƯỜI
Quân Cờ đen đã dùng hỏa tiễn bắn vào cửa hang để lợi dụng khi đó cửa hang của nghĩa quân có nhiều bầu diêm và súng hỏa mai là những thứ bắt lửa vô cùng nhanh. Lúc đó, cửa hang bốc cháy dữ dội, quân Cờ đen tiếp tục từ bên ngoài tấn công vào khiến nghĩa quân trở tay không kịp và chạy sâu vào hang lẩn trốn truy sát. Tuy nhiên, do giặc hun khói vào trong hang đốt sạch không khí nên gần như toàn bộ nghĩa quân và nhân dân chết vì ngạt thở.
“Tất cả có 300 lão, 700 giai, 3 tổng, 7 xã đều bỏ mạng sau mưu kế tàn ác của quân giặc. Chỉ có những người đứng ngoài canh gác và những người đi theo đường lạch thoát sang bên tỉnh khác thì thoát chết”, cụ Vững thống kê cụ thể về quân số của nghĩa quân chống quân Cờ đen năm nào.
Cụ kể thêm: “Ngày còn nhỏ, sỏ dĩ hang Huyện là một nỗi sợ hãi, ám ảnh của những người ở có gốc gác từ nơi khác đến. Tuy nhiên, chúng tôi là dân bản địa thì không sợ gì bởi những người chết trong hang ngày đó đều là anh em họ hàng, ruột thịt của mình nên coi như chuyện bình thường”.
Tro cốt một huyện người ở đâu?
Qua lời kể của cụ Vững, những thông tin của hang Huyện dần được hé lộ, những câu hỏi của chúng tôi cũng dần được trả lời. Tuy nhiên, vẫn còn một thắc mắc lớn, tại sao những người dân sống quanh vùng sợ hang Huyện như vậy thì những bộ hài cốt năm xưa đi đâu mất??? Vì sao, lại có những câu chuyện ma quỷ xung quanh hang Huyện khiến ít ai dám khám phá?.
Trả lời câu hỏi của chúng tôi, cụ Vững nói: “Không ít lần khi xưa tôi vào hang còn gặp hình người nằm co quắp nhưng đã cháy thành than, động vào là vỡ vụn ra. Chuyện nhặt được xương cốt, tóc, dao cùn, cối giã trầu, liềm trong hang Huyện là chuyện bình thường thôi. Thông thường khi nhìn thấy xương cốt là chúng tôi lại mang ra ngoài mai táng lại, còn đa phần đã tan thành tro bụi lẫn vào đất đá ở trong hang hết rồi. Còn ma quỷ thì tôi chưa thấy bao giờ. Có lẽ do những ám ảnh từ xa xưa và những người yếu bóng vía từ nơi khác tới tưởng tượng ra từ tiếng của những đàn dơi lớn mà ra thôi”.
Theo những gì cụ Vững biết thì phía dưới cửa hang có 1 con suối rất lớn, đường đi vô cùng hiểm trở. Đó cũng chính là con suối nằm ở dưới hốc đá hình miệng rắn khổng lồ mà chúng tôi bị chặn lại khi đi khám phá trước đó.
 |
| Cụ Vững bên cuốn sổ "gia bảo" ghi lại những thông tin về hang Huyện năm nào |
“Đi xuyên qua hang có thể sang được tỉnh Hà Bắc (nay là tỉnh Bắc Giang) nên mới có người may mắn sống sót năm xưa nhưng nay không biết lưu lạc phương nào. Xưa các cụ nói, nếu đi xuyên qua núi cũng phải mất đến 3 ngày. Thấy bảo khe để đi xuyên qua núi rất nhỏ, chỉ đi vừa 1 người. Chính nhờ đường khe này mà có một vài người sống sót khi bị quân Cờ đen hun khói”, cụ Vững khẳng định.
Vào năm 1965, cụ Vững cho biết từng được cử đi cùng đội trinh sát xuống tận đáy hang vẽ bản đồ, xây dựng xưởng vũ khí lúc đó.
“Tôi từng đích thân đưa đồng chí Nguyễn Văn Cát, Vũ Uyên của Tổng cục hậu cần Bộ Quốc phòng vào xuống đáy hang thăm dò. Hôm đó, tôi từng rất hốt hoảng vì hang quá hiểm trở, lại có rất nhiều rắn hang nằm khoanh tròn trên những tảng đá khiến những người đi cùng giật mình”.
Thực tế, đã có không ít những đoàn thám hiểm về đây với mục đích tìm hiểu cặn kẽ về những bí ẩn của hang Huyện nhưng cuối cùng đều để lại những cái lắc đầu ngán ngầm rồi sau đó không thấy trở lại.
KHÁM PHÁ NẤM MỒ KHỔNG LỒ CHÔN SỐNG CẢ HUYỆN NGƯỜI
KHÁM PHÁ NẤM MỒ KHỔNG LỒ CHÔN SỐNG CẢ HUYỆN NGƯỜI
Về những dấu tích nguyên sơ của trận đánh chống quân Cờ đen năm nào, theo lời cụ Vững thì dấu tích của trận đánh đó chỉ mất sau khi một đơn vị quân đội ta san phẳng lòng hang Huyện để làm xưởng vũ khí phục vụ cho cuộc kháng chiến chống Mỹ những năm 1965 – 1966. Xưởng vũ khí trong hang Huyện bắt đầu đi vào sản xuất là ngày 15- 10 – 1967.
Cũng vì có xưởng sản xuất vũ khí của quân đội ta khi đó mà người lớn, trẻ con ở gần hang Huyện thi thoảng dám mò vào hang mót lại những phôi sắt mà đơn vị bộ đội để lại. Toàn bộ nền phía cửa hang rộng 4.140 m2 đã được san phẳng và xây dựng thêm một số hạ tầng khác.
Hoàng Lâm
