Dù điểm chuẩn không quá cao và học phí ở mức thấp, ngành Hải dương học vẫn gặp nhiều khó khăn trong tuyển sinh. Theo chia sẻ của sinh viên, cựu sinh viên theo học ngành Hải dương học, những định kiến về ngành và nỗi lo không kiếm được việc làm khiến các bạn trẻ ngại theo đuổi ngành.
Bố mẹ lo lắng vì “không biết con ra trường làm gì”
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, bạn Phan Nguyễn Hoàng Nam, sinh viên năm cuối ngành Hải dương học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ: “Lựa chọn học ngành Hải dương học của tôi không phải là một quyết định tình cờ mà là một sự kết hợp giữa niềm đam mê tự nhiên và những cơ duyên gắn liền với biển cả.
Từ khi còn nhỏ, tôi đã luôn cảm thấy tò mò và thích thú với biển, đặc biệt là qua những quyển sách như "Mười vạn câu hỏi vì sao", nơi mà những câu chuyện về đại dương và các hiện tượng thiên nhiên kỳ bí được miêu tả một cách sinh động. Những câu chuyện ấy đã gieo vào tôi một niềm mong muốn sâu sắc được tìm hiểu về thế giới rộng lớn và huyền bí của biển cả.
Đó chính là lý do tôi đã chọn ngành Hải dương học – một ngành học không chỉ thỏa mãn niềm đam mê của tôi mà còn mở ra cơ hội giúp tôi khám phá và nghiên cứu về đại dương, về những yếu tố ảnh hưởng đến môi trường sống của con người.
Mặc dù vậy, gia đình tôi đã từng lo lắng và khuyên nhủ tôi về lựa chọn này. Bố mẹ thường hỏi: "Tại sao lại học ngành này? Cơ hội việc làm sau này có thực sự ổn định không?" Họ lo ngại rằng ngành Hải dương học sẽ khiến tôi gặp khó khăn trong việc tìm kiếm công việc, bởi đây là một lĩnh vực khá đặc thù và ít người theo học”.
Nam cũng cho biết, ngành này không phải là một ngành quá phổ biến trong nhận thức của giới trẻ, nhất là khi so với các ngành như Kinh tế hay Công nghệ thông tin, vốn luôn được xem là những lĩnh vực "hot" với nhiều cơ hội việc làm. Chính vì vậy, không ít bạn trẻ cảm thấy khó khăn khi lựa chọn giữa những ngành học nổi bật, dễ xin việc và những ngành học đặc thù như Hải dương học.
“Sau gần 4 năm học tập, tôi hiểu được rằng không có ngành nghề nào là không có cơ hội tuyển dụng, mà vấn đề chính là bản thân có đủ khả năng, kỹ năng và sự chuẩn bị tốt để đáp ứng yêu cầu của công việc hay không.
Ngành Hải dương học không chỉ là một ngành học thuần túy về nghiên cứu biển, mà nó còn mở ra rất nhiều cơ hội nghề nghiệp trong nhiều lĩnh vực khác nhau như bảo vệ môi trường, nghiên cứu biến đổi khí hậu, hải dương học, và cả trong các công ty hoạt động trong lĩnh vực công nghệ, viễn thám, hay phát triển năng lượng tái tạo từ biển.
Bằng việc nắm vững kiến thức chuyên môn và phát triển các kỹ năng cần thiết, tôi nhận ra rằng cơ hội nghề nghiệp trong ngành này thực sự rất phong phú và đa dạng” - Nam tâm sự.
Anh Trần Văn Dũng - cựu sinh viên ngành Hải dương học của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, hiện đang làm trong lĩnh vực viễn thám bày tỏ: "Hải dương, Khí tượng và Thủy văn là những lĩnh vực khoa học tự nhiên có sự liên quan chặt chẽ với nhau, yêu cầu sinh viên phải có nền tảng vững chắc về các môn học cơ bản như toán học, lý thuyết vật lý, hóa học, lập trình và các môn khoa học tự nhiên khác.
Các phương trình mô phỏng trong các nghiên cứu Hải dương học thường là những phương trình toán lý rất phức tạp và khó tiếp thu. Điều này tạo ra một thử thách lớn đối với sinh viên và có thể là một trong những lý do khiến nhiều bạn trẻ do dự khi lựa chọn ngành học này”.
Tuy nhiên, theo anh Dũng, ngành Hải dương học có ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ nghiên cứu môi trường, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên đến hỗ trợ các hoạt động phát triển bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu và các vấn đề liên quan đến biển và đại dương. Thu nhập của những người làm trong ngành này thường khá ổn định, đặc biệt nếu bạn có năng lực và làm việc chăm chỉ.
Chị Nguyễn Thị Kim Thảo, cựu sinh viên ngành Hải dương học của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, hiện là nghiên cứu viên tại Phòng Nghiên cứu Hải dương học, Viện Kỹ thuật Biển (trực thuộc Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam) cho hay: “Sau khi tốt nghiệp, tôi vô cùng may mắn khi được Trưởng Bộ môn Hải dương, Khí tượng và Thủy văn - Phó giáo sư, Tiến sĩ Võ Lương Hồng Phước giới thiệu vào làm việc tại Viện. Đây thực sự là một cơ hội quý giá và là công việc vô cùng thú vị, phù hợp với bản thân tôi.
Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, ngành Hải dương học đang đứng trước những cơ hội to lớn. Đặc biệt, với những thách thức ngày càng gia tăng về bảo vệ tài nguyên biển, an ninh nguồn nước, và các vấn đề liên quan đến biến đổi khí hậu, ngành này trở thành một lĩnh vực đầy triển vọng trong tương lai.
Sau gần 10 năm làm việc trong lĩnh vực này, tôi nhận thấy cơ hội việc làm và thu nhập trong ngành ngày càng gia tăng. Trái ngược với những lo ngại rằng ngành Hải dương học khó tìm việc, thực tế cho thấy công việc trong ngành rất ổn định và có triển vọng”.
Cựu sinh viên tư vấn hướng nghiệp, hỗ trợ việc làm
Phan Nguyễn Hoàng Nam tâm sự, thầy cô luôn tạo ra những cơ hội cho sinh viên được tham gia vào các dự án nghiên cứu, các chuyến thực địa và các hội thảo chuyên ngành, từ đó giúp Nam không chỉ học hỏi thêm mà còn xây dựng được các mối quan hệ trong cộng đồng khoa học.
“Tôi cũng rất may mắn khi nhận được sự giúp đỡ và hỗ trợ từ các anh chị cựu sinh viên. Các anh chị không chỉ chia sẻ những kinh nghiệm quý báu về nghề nghiệp mà còn giúp đỡ tôi trong việc định hướng tương lai, cung cấp thông tin về các cơ hội việc làm, thực tập và thậm chí là kết nối với những người có ảnh hưởng trong ngành. Những sự hỗ trợ này đã giúp tôi rất nhiều trong việc xây dựng kế hoạch nghề nghiệp và xác định mục tiêu rõ ràng hơn cho bản thân.
Khi thực tập một tháng vừa rồi ở Viện Khoa học Khí tượng Thuỷ văn và Biến đổi Khí hậu, trong lúc tôi khá bỡ ngỡ thì có các anh chị cựu sinh viên hỏi han quan tâm và giúp đỡ rất nhiều, giúp tôi có thể nhanh chóng làm quen với công việc và hỗ trợ giải đáp các khó khăn tôi mắc phải trong quá trình thực tập.
Qua tất cả những trải nghiệm đó, tôi nhận thấy rằng ngành Hải dương học, mặc dù có thể không phổ biến như các ngành khác, nhưng lại là một ngành học đầy tiềm năng, với những cơ hội và thử thách thú vị”.
Anh Trần Văn Dũng bày tỏ, đối với sinh viên của trường, các cựu sinh viên luôn sẵn sàng giúp đỡ và hỗ trợ các em trong khả năng của mình. Các hoạt động mà cựu sinh viên có thể tham gia hỗ trợ bao gồm việc tổ chức các cuộc thi học thuật, giới thiệu cơ hội việc làm, giúp tìm kiếm nơi thực tập hoặc cung cấp các cơ hội nghề nghiệp khác.
“Một trong những sự kiện nổi bật hàng năm là cuộc thi học thuật "Thách thức cùng Poseidon", do các sinh viên năm 3 đăng cai tổ chức. Mỗi lần tổ chức, các cựu sinh viên đều cố gắng tham gia tài trợ hoặc hỗ trợ các hoạt động của cuộc thi. Khóa của tôi, K2011, cũng đã có những đóng góp nhất định cho các sự kiện này, dù là số tiền tài trợ không lớn nhưng cũng rất có ý nghĩa.
Thỉnh thoảng, tôi cũng nhận được những yêu cầu từ sinh viên chuẩn bị ra trường, họ thường liên hệ với tôi để hỏi về cơ hội việc làm. Nếu công ty tôi hoặc đơn vị tôi đang công tác có nhu cầu tuyển dụng nhân sự trong lĩnh vực hải dương học, tôi sẽ cố gắng giới thiệu, đề xuất các ứng viên này cho các cấp lãnh đạo trong cơ quan để họ có thể có cơ hội tìm được công việc phù hợp.
Lời khuyên tôi muốn gửi đến các bạn sinh viên là hãy cố gắng rèn luyện sức khỏe, đặc biệt là các bạn nam, vì công việc trong ngành này thường yêu cầu khả năng đi công tác ngoại nghiệp hoặc làm việc trên biển. Nếu bạn không có sức khỏe tốt, đặc biệt là nếu bạn dễ bị say sóng, say tàu xe thì rất khó để có thể làm việc lâu dài và đạt hiệu quả trong công việc” - anh Dũng cho biết.
Chị Nguyễn Thị Kim Thảo cũng có những lời khuyên đến sinh viên rằng: “Đạt được sự ổn định và thành công trong ngành Hải dương học không chỉ đơn giản là có một công việc. Đây là một ngành đòi hỏi tri thức cao, sự kiên trì và nỗ lực học hỏi không ngừng”.
Theo chị Thảo, ngành này yêu cầu bạn phải liên tục trau dồi kiến thức và cập nhật các xu hướng mới nhất trong khoa học, công nghệ. Bên cạnh đó, việc phát triển các kỹ năng mềm như kỹ năng làm việc nhóm, giao tiếp và khả năng tự nghiên cứu là những yếu tố không thể thiếu để bạn có thể thành công.
Để có thể vươn xa trong ngành Hải dương học, bạn cần xây dựng một nền tảng kiến thức vững chắc không chỉ về khoa học tự nhiên mà còn về tin học, công nghệ, đặc biệt là các ứng dụng công nghệ trong nghiên cứu.
Ngoài ra, việc học và phát triển kỹ năng ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh, là điều vô cùng quan trọng trong bối cảnh ngành này có tính quốc tế cao và liên quan đến nhiều tổ chức nghiên cứu quốc tế. Hãy tham gia vào các dự án nghiên cứu, thực tập tại các viện nghiên cứu, doanh nghiệp hoặc tổ chức để tích lũy kinh nghiệm thực tế. Việc kết nối và học hỏi từ các chuyên gia trong ngành cũng sẽ giúp bạn mở rộng tầm nhìn và nhận thức rõ hơn về ngành.
Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, khi ngành Hải dương học đang phát triển mạnh mẽ với các ứng dụng mới như trí tuệ nhân tạo trong phân tích dữ liệu, năng lượng biển tái tạo, phân tích siêu dữ liệu (big data) và các nghiên cứu liên quan đến phát triển bền vững, bạn cần theo kịp các xu hướng công nghệ mới này để không bị lạc hậu.
Đam mê, kiên trì và sự nỗ lực học hỏi không ngừng chính là chìa khóa để bạn mở ra những cơ hội lớn và xây dựng một sự nghiệp bền vững trong ngành Hải dương học.
