Vừa qua, tại buổi tiếp xúc cử tri 11 phường của thành phố Hà Nội sau kỳ họp Quốc hội, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu vấn đề về giáo dục mà nhiều người dân quan tâm đó là việc thực hiện các chương trình giáo dục nhà trường hoạt động bằng phương thức liên kết.
"Không thể biến trường học là nơi dịch vụ được”, Tổng Bí thư nói và yêu cầu thành phố phải kiểm tra, bởi hiện tượng này “không đúng bản chất giáo dục”. [1] Những phát biểu và ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư được nhiều cơ quan báo chí đăng tải và chia sẻ rộng rãi. Phụ huynh, chuyên gia bày tỏ sự vui mừng và mong rằng các sở giáo dục, trường công lập sẽ thực hiện nghiêm chỉ đạo của người đứng đầu Đảng.
Không ít trường dùng thủ thuật để "ép" học sinh đăng ký
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam về vấn đề này, Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa - Ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội nhấn mạnh: "Qua vấn đề được Tổng Bí thư nêu ra trong một cuộc tiếp xúc cử tri cho thấy Tổng Bí thư đã có sự quan tâm rất sát sao đến giáo dục. Tôi thấy rằng, nhiều phụ huynh khi nghe thông tin này đều bày tỏ sự phấn khởi, vui mừng vì lời của Tổng Bí thư đã nói đúng với tâm trạng bức xúc của họ nhiều năm nay.
Trên thực tế, Trung ương cũng đã có rất nhiều quyết sách để đổi mới căn bản, toàn diện dành cho giáo dục. Qua đó, việc học tập của học sinh, sinh viên cũng đã được chăm lo rất nhiều. Đặc biệt là chính sách miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến trung học phổ thông công lập trong năm học vừa qua cho thấy sự nỗ lực rất lớn của Đảng và Nhà nước trong việc giảm thiểu gánh nặng tài chính, ảm bảo học sinh nào cũng được đến trường.
Vì thế, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm nêu ra với các trường học ở Hà Nội là hoàn toàn hợp lý và có căn cứ. Không chỉ Hà Nội mà các địa phương trên cả nước cũng nên xem xét lại việc các trường đưa chương trình liên kết vào giảng dạy như hiện nay đã thực sự phát huy hiệu quả, tác dụng hay chưa, có lãng phí tiền bạc của phụ huynh hay không?".
Theo quan điểm của Đại biểu Phạm Văn Hòa, các chương trình giáo dục được thực hiện theo hình thức liên kết trong nhà trường hiện nay là các môn học tự nguyện có trả tiền. Tuy nhiên, nhiều trường học đã "vận dụng" các hình thức khác nhau để "ngầm ép" phụ huynh vào thế phải chấp nhận đăng ký cho con theo học dù không muốn.
"Điều này là không phù hợp với chủ trương xã hội hóa giáo dục phổ thông hiện nay. Thậm chí, việc tự nguyện trong tâm lý "ép buộc" như vậy còn dễ gây ra các mâu thuẫn giữa phụ huynh với giáo viên và nhà trường", Đại biểu Phạm Văn Hòa nhận định.
Cùng quan điểm về vấn đề này, Phó Giáo sư Trần Hậu - Uỷ viên Hội đồng tư vấn về Khoa học - giáo dục và Môi trường (nay là Hội đồng tư vấn về Khoa học công nghệ và Chuyển đổi số) thuộc Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho rằng, vấn đề được Tổng Bí thư nhấn mạnh về việc "không thể biến trường học thành nơi dịch vụ được” đã nói lên một vấn đề lâu nay người dân tâm tư.
"Nhà nước đang gắng sức để tạo dựng một nền giáo dục phát triển và mang tính đột phá. Qua đó, mọi người dân đều có quyền đến trường, được đi học, không có lý do nào lại để các rào cản chi phối, ngăn cản chủ trương tốt đẹp đó.
Đây không phải là câu chuyện riêng lẻ của một địa phương hay một vài cơ sở giáo dục, mà phản ánh một nguy cơ mang tính hệ thống, không thể biến xã hội hóa giáo dục thành "miếng bánh ngon" cho các doanh nghiệp từ bên ngoài vào trường học ồ ạt.
Phải thừa nhận rằng, việc cho con học thêm các môn học được liên kết với mục đích bổ trợ kiến thức là nhu cầu có thực của một số phụ huynh. Tuy nhiên, việc áp dụng giảng dạy các môn học có thu tiền ở trong trường học công là chưa hợp lý. Thậm chí, nhiều trường học còn xếp xen kẽ thời khóa biểu các môn học chính khóa với với các môn liên kết khiến phụ huynh rất khó sắp xếp thời gian đưa đón con nếu không đăng ký cho con theo học. Điều này để gây không ít xáo trộn, ảnh hưởng đến cuộc sống, công việc của nhiều phụ huynh.
Ngoài ra có một thực tế là, không ít các công ty muốn được vào tổ chức dạy học các môn liên kết trong trường học phải trích lại (%) hoa hồng cho nhà trường. Đây cũng có thể là nguyên nhân khiến nhà trường tìm mọi cách để tăng số lượng học sinh đăng ký nhiều nhất có thể.
Nếu không sớm kiểm tra, chấn chỉnh, rất có thể tình trạng này sẽ còn biến tướng khó lường hơn nữa", Phó Giáo sư Trần Hậu bày tỏ.
Hiệu quả thực sự của chương trình liên kết trong nhà trường ra sao vẫn đang là dấu hỏi
Chia sẻ dưới góc độ chuyên môn về vấn đề này, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Văn Ngai – nguyên Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, đa phần các trường học hiện nay đang tổ chức dạy học chương trình liên kết. Tuy nhiên, việc thẩm định chính xác về chương trình đó có hiệu quả, chất lượng đến đâu là rất khó vì chưa có công cụ tiêu chuẩn để đối chiếu, đánh giá.
Như vậy, trong trường hợp nếu các chương trình đó là không hiệu quả thì rõ ràng nó tạo ra sự lãng phí rất lớn về tài chính đối với những phụ huynh đã đóng tiền đăng ký cho con theo học.
"Mục tiêu của Đảng và Nhà nước ta đã xác định rõ ràng về việc chăm lo toàn diện đối với giáo dục và từng bước đưa nền giáo dục nước nhà phát triển. Đặc biệt là không để ai bị bỏ lại phía sau, ai cũng được đến trường, được học hành.
Việc Nhà nước miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến trung học phổ thông công lập từ năm học 2025 - 2026 cho thấy rõ quyết tâm hiện thực hóa những chủ trương đó.
Với nội dung kiến thức trong chương trình giáo dục phổ thông mới, nếu các thầy cô dạy bằng cái tâm của nghề giáo, truyền đạt đầy đủ kiến thức trong sách giáo khoa thì học sinh hoàn toàn có thể đáp ứng với yêu cầu theo từng cấp học.
Đối với chương trình liên kết trong các nhà trường, nó là những môn học tự nguyện nhưng có tính phí. Nếu đảm bảo được tính công bằng, tự nguyện với các học sinh với nhau thì không sao. Nhưng nếu nhà trường chạy theo yếu tố lợi nhuận kinh tế, tìm mọi cách "ngầm ép" phụ huynh đăng ký thì nó sẽ tạo ra sự bất bình đẳng giữa học sinh gia đình có điều kiện và học sinh không có điều kiện.
Điều đáng nói là, đa phần các chương trình học, tài liệu học tập đối với các môn học chương trình liên kết là do các công ty cung cấp dịch vụ tự biên soạn hoặc mua lại giáo trình từ một bên khác. Vì thế, rất khó để có thể đánh giá, đo lường chính xác sau khi học sinh tham gia các môn học đó thì có sự tiến bộ ra sao, chất lượng như thế nào. Từ đó cũng rất khó để khẳng định hiệu quả thực sự mà các môn học của chương trình liên kết mang lại ra sao", thầy Nguyễn Văn Ngai chia sẻ thêm.
Qua đó, theo quan điểm của nguyên Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh, để đảm bảo nguyên tắc tự nguyện khi đăng ký các môn học chương trình liên kết, thì việc tổ chức các môn học này chỉ nên để các trung tâm kỹ năng sống hoặc trung tâm tiếng Anh bên ngoài trường thực hiện. Phụ huynh nào có nhu cầu thực sự thì có thể tự đăng ký cho con theo học các môn học đó tại các trung tâm.
"Có thể thấy rằng, trên cương vị là người đứng đầu đất nước, dù bận trăm công nghìn việc nhưng Tổng Bí thư Tô Lâm vẫn có sự quan tâm sát sao đến giáo dục. Tôi tin rằng, với những quyết sách gần đây, nền giáo dục nước nhà sẽ càng phát triển mạnh mẽ hơn nữa.
Qua đó, với các chỉ đạo quyết liệt đó của Tổng Bí thư Tô Lâm, không chỉ với thành phố Hà Nội mà các địa phương khác trong cả nước cũng nên có sự xem xét, chấn chỉnh. Bởi từ xưa đến nay, môi trường giáo dục công là nơi ươm mầm tri thức, cung cấp dịch vụ cơ bản, thiết yếu của giáo dục chứ không phải nơi làm dịch vụ thu tiền cho các trung tâm, công ty như hiện tại", thầy Nguyễn Văn Ngai bày tỏ.
Tư liệu tham khảo:
[1]. https://tienphong.vn/tong-bi-thu-to-lam-yeu-cau-kiem-tra-tinh-trang-mien-hoc-phi-nhung-truong-bay-ra-nhieu-thu-khac-de-thu-tien-post1804768.tpo
