Theo Quyết định số 353/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo giai đoạn 2021-2025, huyện Khánh Vĩnh (cũ), tỉnh Khánh Hòa là 1 trong những huyện nghèo giai đoạn 2021-2025.
Từ ngày 1/7/2025, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chính thức đi vào vận hành. Theo đó, cả nước có 34 tỉnh, thành phố và 3.321 đơn vị hành chính cấp xã.
Trên cơ sở đó, xã Trung Khánh Vĩnh thuộc huyện Khánh Vĩnh (cũ) được thành lập theo Nghị quyết số 1667/NQ-UBTVQH15 ngày 16/6/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trên cơ sở sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên và quy mô dân số của hai xã Khánh Trung (cũ) và Khánh Hiệp (cũ). Xã là địa bàn miền núi của tỉnh Khánh Hòa, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm trên 85%, được chia thành 6 thôn. Nền kinh tế của xã chủ yếu dựa vào sản xuất nông - lâm nghiệp, với các cây trồng chủ lực gồm lúa, bắp, mía, keo, chuối, chôm chôm, bưởi và một số cây ngắn ngày khác.
Sau khi sáp nhập, xã Trung Khánh Vĩnh ghi nhận những chuyển biến rõ nét về hạ tầng, giáo dục, văn hóa và sinh kế, góp phần nâng cao đời sống người dân, cải thiện diện mạo nông thôn và thúc đẩy phát triển cộng đồng.
Những con số biết "nói"
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, bà Cao Thị Ngọc Thanh - Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Trung Khánh Vĩnh (tỉnh Khánh Hòa) cho biết, sau sáp nhập, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia, xã đã thành lập Ban Quản lý Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025; triển khai dự án hỗ trợ sản xuất, đầu tư cơ sở hạ tầng vùng đồng bào dân tộc thiểu số theo Quyết định số 608/QĐ-UBND ngày 06/8/2025 của Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa.
Hiện nay, địa bàn xã Trung Khánh Vĩnh giao thông đã khá thuận lợi, đường ô tô đến trung tâm xã và thôn thông qua nguồn vốn đầu tư của các chương trình, đề án đã được triển khai trên địa bàn xã từ giữa năm 2022 đến nay, các tuyến đường ô tô đến trung tâm xã được bê tông cứng hóa.
Công tác duy tu bảo dưỡng hạng mục trục đường chính liên thôn, liên xã được quan tâm thực hiện thường xuyên, qua đó, đáp ứng ngày càng tốt hơn theo yêu cầu đi lại của nhân dân, thúc đẩy việc giao lưu văn hóa giữa các khu vực lân cận; tạo điều kiện cho quá trình sản xuất được liên tục, tăng cường mở rộng vùng nguyên liệu, đồng thời thu hút các nhà đầu tư, các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, mở ra nhiều cơ hội tìm kiếm việc làm cho lao động nông thôn, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang các ngành phi nông nghiệp ở nông thôn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Ngoài ra, hệ thống điện lưới quốc gia đã được bao phủ toàn xã, thôn đảm bảo 100% hộ dân trên toàn xã được sử dụng nguồn điện đảm bảo phù hợp. Đồng thời, 100% đồng bào dân tộc thiểu số được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh; được xem truyền hình và nghe đài phát thanh, có 6/6 thôn được phủ kín sóng phát truyền thanh, truyền hình.
Bà Thanh chia sẻ thêm, sau khi thực hiện tổ chức rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn đa chiều giai đoạn 2022-2025. Kết quả rà soát cho thấy, toàn xã có 352/1.718 hộ nghèo (chiếm 20,48%) và 287/1.718 hộ cận nghèo (chiếm 16,7%). Ước đến cuối năm 2025, số hộ nghèo còn 127 hộ (chiếm 6,64%), hộ cận nghèo 260 hộ (chiếm 13,58%), hộ có mức sống trung bình 961 hộ (chiếm 50,21%).
Kết quả này là minh chứng cho nỗ lực của chính quyền địa phương trong việc giảm nghèo đa chiều, cải thiện đời sống nhân dân, đồng thời là cơ sở để xây dựng Đề án phát triển nông nghiệp bền vững gắn với giảm nghèo đa chiều theo Nghị định số 255/2025/NĐ-CP ngày 29/9/2025 của Chính phủ.
Đặc biệt, trong 2 năm gần đây, xã đã thực hiện hỗ trợ nhà ở 141 hộ, đảm bảo giải quyết tình trạng thiếu nhà ở của người dân, đảm bảo tiêu chí 09 về nhà ở và dân cư theo quyết định 2161/2022/QĐ-UBND của Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hoà, thực hiện chuyển đổi nghề và hỗ trợ nông cụ sản xuất cho người dân cho 52 hộ dân thiếu đất sản xuất.
Về thu nhập bình quân của đồng bào dân tộc thiểu phấn đấu cuối năm 2025, đạt trên 31 triệu đồng/người/năm. Trong năm 2024, Ủy ban nhân dân xã đã triển khai hỗ trợ hỗ trợ mô hình sinh kế cộng đồng để người dân nuôi bò sinh sản thực hiện mô hình chăn nuôi bò sinh sản trên địa bàn xã.
Theo bà Thanh, mặc dù, đạt được những thành tích đáng ghi nhận, nhưng quá trình giảm nghèo bền vững vẫn còn gặp một số khó khăn, hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu là do khi bắt đầu thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nguồn vốn đầu tư công, ban đầu Ủy ban nhân dân xã chưa biết thực hiện như thế nào. Theo mô hình mới, Ủy ban nhân dân xã có các phòng chuyên môn, các phòng chuyên môn sẽ làm chủ đầu tư, còn theo mô hình cũ Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã là chủ đầu tư.
Bên cạnh đó, do nhân sự còn thiếu trong lĩnh vực kế toán nên phòng Văn hóa - Xã hội là cơ quan thường trực của chương trình nhưng không có kế toán chuyên trách mà do kế toán của Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân phụ trách.
Cải thiện đời sống đồng bào miền núi
Theo Quyết định số 90/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, xã đã thực hiện, hoàn thành tốt một số dự án thành phần của chương trình. Cụ thể như sau:
Thứ nhất, dự án 3: Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị. Trong đó, tiểu dự án 1: Phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp bền vững gắn với bảo vệ rừng và nâng cao thu nhập cho người dân. Đến nay, xã đã thực hiện nhận giao khoán bảo vệ rừng cho 20 hộ dân từ rừng của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Lâm nghiệp Trầm Hương với tổng diện tích 600 ha thuộc các hộ đồng bào dân tộc thiểu số gắn với phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp bền vững và nâng cao thu nhập cho người dân.
Mức nhận khoán bảo vệ rừng là 400.000 đồng/ha 01 năm áp dụng cho năm 2022-2024. Theo Nghị định 58/2024/NĐ-CP ngày 24/5/2024 của chính phủ quy định một số chính sách đầu tư trong lâm nghiệp, mức khoán tăng lên 600.000 đồng/ha, nội dung này Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Lâm nghiệp Trầm Hương ký kết hợp đồng và trực tiếp thanh toán cho người dân.
Tiểu dự án 2: Hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, vùng trồng dược liệu quý, thúc đẩy khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp và thu hút đầu tư vùng đồng bào Dân tộc thiểu số và miền núi. Xã thực hiện hỗ trợ mô hình sinh kế cho 5 nhóm chăn nuôi bò với 183 hộ dân thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo được hưởng lợi.
Thứ hai, dự án 4: Đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, phục vụ sản xuất đời sống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và các đơn vị sự nghiệp công lập của lĩnh vực dân tộc. Trong năm nay, xã thực hiện 2 công trình duy tu, sửa chữa với tổng vốn giao là 700 triệu đồng.
Dự án 6: Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch. Trong đó, gồm mua sắm âm thanh, phong màn và khẩu hiệu cho nhà cộng đồng Thôn Suối Lách; Hỗ trợ mua sắm trang phục và ra mắt đội văn nghệ tại 22 thôn Bắc Sông Giang và Cà thiêu; Tổ chức 6 lớp dạy văn hoá dân tộc của Người Ê đê, người Rắc lây… trên địa bàn 6 thôn.
Dự án 8: Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em. Xã tổ chức 12 lớp tập huấn nội dung "Tuyên truyền Luật Phòng chống bạo lực gia đình" và "Phát triển năng lực thực hiện bình đẳng giới cho cán bộ thôn, bản"; Tổ chức đối thoại chính sách; tổ chức lễ ra quân tuyên truyền nâng cao nhận thức về phòng chống bạo lực gia đình.
Dự án 9 - Tiểu dự án 2: Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Tổ chức 06 lớp tập huấn tuyên truyền giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống và tổ chức 1 hoạt động ngoại khoá thông qua hình thức thi tại Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Khánh Trung.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Trung Khánh Vĩnh nhấn mạnh, các chương trình và dự án triển khai trên địa bàn đều hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế, nâng cao nhận thức của người dân và cải thiện diện mạo nông thôn. Nhờ vậy, sau khi sáp nhập, xã đã hoàn thành chỉ tiêu giảm nghèo theo tiêu chí tỉnh giao.
Trên cơ sở những mục tiêu này, chuyển biến rõ nét nhất tại địa phương trước hết thể hiện ở hạ tầng. Các chương trình đã tập trung đầu tư cho vùng miền núi, mở rộng và nâng cấp đường vào khu công nghiệp, khu sản xuất của người dân, đồng thời cải thiện hệ thống điện phục vụ đồng bào dân tộc thiểu số. Những thay đổi này giúp điều kiện đi lại và sản xuất của người dân được nâng lên đáng kể.
Bên cạnh đó, chương trình dành cho vùng miền núi còn triển khai nội dung hỗ trợ sửa chữa, nâng cấp trường học, góp phần tạo nên những thay đổi tích cực về điều kiện giáo dục tại địa phương.
Đặc biệt, sự thay đổi về nhận thức và cải thiện về sinh kế là chuyển biến rõ nét nhất. Người dân ngày càng chủ động tiếp cận, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống; phụ nữ có nhiều cơ hội tham gia hoạt động cộng đồng và phát triển bản thân hơn.
Cùng với đó, hộ nghèo được hỗ trợ tiếp cận những mô hình sản xuất phù hợp, giúp nâng cao thu nhập và hướng tới giảm nghèo bền vững.
