Những năm gần đây, chuyện xét tuyển đại học có lẽ học sinh và phụ huynh không lo lắng bằng chuyện thi tuyển sinh 10. Bởi lẽ, khi học xong lớp 12 thì trường đại học, trường nghề hiện nay có rất nhiều, không vào trường này có thể vào trường khác, không xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp, có thể xét tuyển bằng học bạ trung học phổ thông.
Thế nhưng, thi tuyển sinh 10 lại hoàn toàn khác, nhất là những học sinh ở khu vực đô thị hiện nay chạy đua vào lớp 10 công lập đang vô cùng căng thẳng và áp lực.
Nhiều học sinh phải học ngày, học đêm, học ở trường, học ở trung tâm, ở nhà thầy cô giáo…nhưng vẫn sợ không thể đậu được nguyện vọng 1 vì tỉ lệ đậu lớp 10 chỉ dao động ở mức 60-80% tổng số học sinh lớp 9 trên địa bàn.
Trong khi đó, nhiều địa phương vẫn cứ lấp lửng đến tháng 3 mới công bố môn thi thứ ba, thứ tư khiến cho nhà trường trông ngóng, học sinh và phụ huynh lo lắng.
Một số địa phương thi môn thứ tư thực ra không cần thiết mà đang tạo ra những áp lực kinh khủng cho học trò và phụ huynh. Bởi nó không đơn thuần chỉ là áp lực học tập, ảnh hưởng đến sức khỏe của học trò mà còn tốn kém vô cùng khi các em phải học thêm nhiều môn học cùng một thời điểm.
 |
Ảnh minh họa: P.L. |
Thi tuyển sinh 10 hiện nay đang là kỳ thi nghiêm túc và áp lực nhất của học sinh phổ thông
Khác với kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, học sinh tham gia kỳ thi này vừa lấy điểm xét tuyển tốt nghiệp, vừa lấy điểm xét tuyển đại học, thậm chí các em dùng học bạ cũng có thể xét tuyển vào các trường đại học một cách dễ dàng vì phương thức xét tuyển này đang khá phổ biến.
Vì thế, việc vào đại học những năm gần đây đơn giản hơn rất nhiều so với thi tuyển sinh 10. Chỉ trừ một số chuyên ngành hot, một số trường đại học có thương hiệu là tính cạnh tranh cao, phần lớn những trường đại học, học viện còn lại hiện nay xét tuyển không quá khó khăn.
Hơn nữa, bắt đầu từ ngày 01/7/2019, sinh viên tốt nghiệp hình thức đại học nào bằng cấp cũng có giá trị ngang nhau nên hình thức đào tạo hiện nay khá đa dạng, học sinh có thể lựa chọn với ngành, trường học phù hợp với bản thân mình. Và đặc biệt, đa phần các trường đại học, học viện không giới hạn hộ khẩu, nơi cư trú.
Ngược lại, đối với học sinh lớp 9 khi thi vào lớp 10 những năm gần đây lại rất khó khăn vì các địa phương ấn định số lượng tuyển sinh đầu vào đối với các trường trung học phổ thông công lập.
Có những địa phương trong những năm qua chỉ tuyển đầu vào khoảng trên 60% nên số lượng học sinh trượt lớp 10 công lập là rất lớn mà nếu vào các trường ngoài công lập chi phí học tập lại quá cao, nhiều gia đình không thể kham nổi.
Trong khi, ngày nay mỗi gia đình chỉ có 1-2 đứa con nên phụ huynh đều mong muốn con em mình học xong trung học phổ thông sẽ lựa chọn tương lai sáng sủa hơn. Hơn nữa, ở cái tuổi 15 lỡ cỡ, nếu không vào lớp 10 thì các em cũng chưa đủ tuổi lao động để có thể xin vào làm việc ở các nhà máy, xí nghiệp…
Vì thế, phụ huynh nào cũng muốn cho con vào lớp 10 công lập, sau 3 năm học trung học phổ thông, lúc đó các em đã 18 tuổi sẽ có nhiều lựa chọn khác nhau để vào đời. Phụ huynh sẽ yên tâm hơn.
Chính vì vậy, tỉ lệ đăng ký thi vào lớp 10 đông, trong khi các trường được giao chỉ tiêu tuyển sinh từ đầu học kỳ II nên dù số lượng thí sinh đăng ký dự thi có vượt chỉ tiêu bao nhiêu, các trường cũng chỉ có thể tuyển sinh theo số lượng mà các sở giáo dục ấn định từ nhiều tháng trước.
Việc nhiều học sinh đăng ký thi cũng đồng nghĩa tỉ lệ chọi cao và tất nhiên học sinh học làng nhàng thì rất khó có cơ hội đậu lớp 10 ở các trường công lập đối với nguyện vọng 1.
Khi không đậu nguyện vọng 1 thì nguyện vọng 2, 3 bắt buộc các em phải nộp hồ sơ vào các trường trong địa bàn (theo hộ khẩu cư trú), theo tuyến tuyển sinh đã được sở giáo dục và đào tạo quy định.
Thêm vào một khó khăn nữa là hiện nay lớp 10 đã thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 nên học sinh đã vào lớp 10 cũng rất khó có thể chuyển trường sang địa bàn khác vì nó liên quan đến tổ hợp đã đăng ký vào đầu cấp học.
Những áp lực, khó khăn đó bắt buộc phụ huynh phải động viên con em mình đi học thêm để tìm kiếm kiến thức và học sinh lớp 9 phải căng mình học tập mới có thể đậu lớp 10 theo nguyện vọng 1, hoặc nguyện vọng 2, 3.
Nếu chểnh mảng, cơ hội các em sẽ không có vì mỗi năm chỉ tuyển sinh một lần và hồ sơ tuyển sinh nó rích rắc qua các bước giữa nhà trường trung học cơ sở- phòng- sở- trường trung học phổ thông chứ không đơn giản như việc xét tuyển vào đại học tuyển nhiều đợt và đơn giản thủ tục hơn nhiều.
Có cần thiết phải thi môn thứ tư đối với kỳ thi tuyển sinh 10
Thực ra, học sinh lớp 9 thi tuyển sinh 10 dù 2 môn hay 4 môn thì số lượng tuyển sinh đầu vào cũng không thay đổi. Trường trung học phổ thông tuyển bao nhiêu thì các sở đã ấn định cụ thể, công khai tỉ lệ tuyển, tỉ lệ chọi trên website của sở và gửi đến các trường học trên địa bàn để thông báo cho học sinh và phụ huynh biết từ khi chưa thi.
Hiện nay, đa phần các địa phương tổ chức thi tuyển sinh 10 với số lượng 3 môn thi, các môn thi phổ biến là Toán, Văn, Anh. Thế nhưng, trong những năm qua cũng có những địa phương thi môn thứ tư là đơn môn hoặc tổ hợp (3 môn).
Việc thi môn thứ tư bằng tổ hợp là rất nặng với học trò lớp 9 vì ngoài 3 môn thi truyền thống, các em phải học thêm 3 môn nữa trong tổ hợp nên áp lực học tập, ôn thi càng nặng nề hơn.
Ở cái tuổi 15, các em phải gồng mình học tập hơn chục môn chính khóa trên lớp theo thời khóa biểu.
Trái buổi thì đi học thêm ở trường, ở nhà thầy cô, về nhà cũng phải thức khuya, dậy sớm để lo lắng chuyện học hành nên nhiều em đến trường luôn trong trạng thái thiếu ngủ, phờ phạc vì chuyện học.
Càng những em học sinh giỏi càng thể hiện rõ sự mệt mỏi, căng thẳng trên khuôn mặt vào những tháng cuối năm học lớp 9 bởi các em lo lắng và học tập quá sức.
Chính vì thế, chúng tôi cho rằng thời điểm này, các sở giáo dục đã, đang và sẽ công bố các môn thi tuyển sinh 10 của địa phương mình nên cân nhắc môn thi thứ tư cho kỳ thi tuyển sinh 10 bởi 3 môn hay 4 môn thi thì cũng lấy chừng ấy chỉ tiêu mà thôi.
Tạo áp lực cho học trò, giáo viên làm gì cho khổ mà lại gây ra tốn kém cho phụ huynh, ngân sách địa phương khi phải tổ chức nhiều môn thi.
Lãnh đạo các sở cũng đừng lo học sinh học lệch bởi sau kỳ thi này, các em vào lớp 10 là hướng tới giáo dục nghề nghiệp nên ngoài những môn học, hoạt động giáo dục bắt buộc thì các em sẽ lựa chọn tổ hợp, chuyên đề học tập cho riêng mình, nhằm chuẩn bị cho tương lai sau này thi, xét tuyển đại học.
Vì thế, chỉ cần thi 3 môn, thậm chí 2 môn cũng chẳng sao. Càng thi nhiều môn càng gây ra nhiều áp lực chứ cũng chẳng có thể nâng chất lượng kỳ thi hay giảm được chuyện học lệch môn của học trò.
Học sinh lớp 9 hiện nay có tới mười mấy môn học, làm sao có thể yêu cầu các em môn nào cũng giỏi, môn nào cũng đầu tư như nhau được. Bởi vì sau giai đoạn giáo dục cơ bản là các em đã bước vào giai đoạn giáo dục nghề nghiệp theo chủ trương chung của chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Việc thi môn thứ tư chỉ nên áp dụng cho các em thi vào trường chuyên, còn đối với khối trung học phổ thông không chuyên, việc thi môn thứ tư là không cần thiết. Vừa gây áp lực mà lãng phí nhiều thời gian, công sức, tiền bạc cho cả phụ huynh và ngân sách địa phương.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
