Không Quân Mỹ:

Tìm hiểu hệ thống cung cấp dưỡng khí trên F-22 Raptor

21/08/2011 20:28
HK-MN
(GDVN) - Để kích hoạt hệ thống này làm việc, người ta sử dụng một loại thiết bị hút không khí chuyên dụng.

(GDVN) -  Một trong những giả thiết giải thích cho nguyên nhân tại sao Mỹ lại mất máy bay tiêm kích siêu hiện đại F-22 Raptor khi đang bay huấn luyện ở bang Alaska là do hỏng hệ thống dưỡng khí cho phi công OBOGS.

alt
 Mô hình hệ thống tạo dưỡng khí cho phi công OBOGS.

OBOGS là hệ thống cung cấp dưỡng khí cho phi công trong quá trình bay. Để kích hoạt hệ thống này làm việc, người ta sử dụng một loại thiết bị hút không khí chuyên dụng.

Sau khi không khí ngoài trời được hút vào thiết bị này nó sẽ tiến hành lọc Nitơ và các tạp khí khác để chỉ còn lại hỗn hợp khí với hàm lượng ôxy chiếm ưu thế. Hỗn hợp khí này sẽ được cung cấp cho phi công thông qua mặt nạ bay.

OBOGS được trang bị một vài tiểu hệ thống kiểm soát. Một trong số các tiểu hệ thống đó đảm nhiệm vai trò kiểm soát tốc độ hỗn hợp khí chuyển vào mặt nạ cho phi công, tốc độ bay và kiểm soát thân vỏ máy bay. Tốc độ chuyển hỗn hợp khí nhanh hay chậm phụ thuộc vào tải trọng của máy bay cũng như áp lực khí quyển trong cabin.

Mặc dù hệ thống cung cấp dưỡng khí cho phi công lái máy bay chiến đấu của Không quân Mỹ khác nhau do các nhà cung cấp khác nhau, song nguyên tắc làm việc của hệ thống này đa phần là khá giống nhau.

alt
 Sơ đồ một số tiểu hệ thống, trang thiết bị bảo đảm sinh tồn cho phi
công trong quá trình bay.

Sự khác biệt cơ bản giữa các hệ thống cung cấp dưỡng khí cho phi công lái máy bay chiến đấu của Không quân Mỹ ở đây chỉ có thể là ở công nghệ làm sạch khí và hiểm soát hỗn hợp khí thở.

Đây không phải là lần đầu tiên Mỹ tiến hành điều tra, nghiên cứu lại hệ thống OBOGS trang bị trên máy bay tiêm kích F-22 Raptor. Trong các năm 2009 và 2010 Mỹ đều phát hiện OBOGS làm việc kém hiệu quả, dưỡng khí cung cấp không đủ cho phi công.

Thậm chí, có lần vì thiếu dưỡng khí mà phi công lái F-22 đã bị bất tỉnh trong lúc hạ cánh. Lúc tỉnh lại, phi công đó cũng không thể nào nhớ được mình đã hạ cánh an toàn bằng cách nào. Rất may là các trường hợp mất dưỡng khí kể trên không gây ra hậu quả nghiêm trọng như vụ mất máy bay F-22 vào giữa tháng 11/2010 tại bang Alaska vừa qua.

alt
 Một bộ phận trong hệ thống tạo dưỡng khí cho phi công OBOGS.

Hệ thống OBOGS được tích hợp ở phần phía trên trong trang phục của phi công lái F-22 để khi có sự thay đổi độ cao và áp lực khí quyển trong cabin thì thiết bị này sẽ có nhiệm vụ ép chặt lồng ngực của phi công lại để giúp phi công dễ thở hơn.

Bên cạnh đó, OBOGS còn có tính năng làm hạn chế sự căng phồng quá mức của lồng ngực phi công khi áp lực khí quyển giảm mạnh, điều này có thể phá vỡ hệ thống tuần hoàn trong cơ thể.

alt
 OBOGS là mối nguy cơ đe dọa không chỉ phi công lái F-22.

Hệ thống bảo đảm sinh tồn cho phi công lái F-22 bao gồm có nhiều tiểu hệ thống có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Trong đó có hệ thống OBOGS, hệ thống kiểm soát truyền hỗ hợp khí thở và kiểm soát tình trạng hô hấp của phi công (BRAG), hệ thống bảo vệ trước sự tấn công của đối phương bằng vũ khí sinh học, hóa học hoặc tránh sự ngưng tụ hơi nước (CB/CWI), áo chống quá tải,…

Theo đánh giá của các chuyên gia phân tích, hiện nay hệ thống OBOGS không chỉ là mối nguy cơ đe dọa đối với phi công lái F-22 Raptor mà cũng là nguy cơ đối với tất cả các phi công khác lái máy bay chiến đấu có trang bị hệ thống này, trong đó có F-35A Lightning II, F-15 Strike Eagle, F-16 Fighting Falcon, T-6A Texan II, A-10 Thunderbolt II và F/A-18 C/D Hornet.

 
Hữu Kỷ - Nhật Minh (Tổng hợp)
HK-MN