Huyền bí lễ nhảy lửa của người Dao đỏ trên cổng trời Hà Giang

05/02/2021 06:19
Trần Phương
0:00 / 0:00
0:00
GDVN- Bản Lùng Vùi, xã Thượng Sơn (Vị Xuyên, Hà Giang) chuẩn bị vào lễ nhảy lửa một lễ hội mang đậm bản sắc núi rừng và tâm linh của người dân tộc Dao miền biên viễn.

LTS: Từ trên Cổng trời Vị Xuyên, người Dao đỏ vẫn giữ được nghi lễ huyền bí được truyền từ nhiều đời cha ông được tổ chức từng Mùng 1 Tết âm lịch đến rằm Tháng giêng. Tuy vậy, năm nay do diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 nên các lễ hội có thể sẽ tạm dừng để phục vụ tốt công tác phòng chống dịch, bảo vệ sức khoẻ người dân.

Dưới ánh trăng mờ của tháng cuối năm tất cả nín lặng trong không gian tĩnh mịch, linh thiêng, trước giờ lễ, thời gian như ngưng đọng lại để chờ đợi một nghi lễ đặc sắc của người Dao đỏ sắp được diễn xướng.

Một đống lửa lớn được chuẩn bị sẵn, chỉ ít phút xong nghi lễ, vũ điệu than hồng của người Dao dịp cuối năm sẽ bùng cháy, xua tan đi cái giá lạnh của miền rừng, cầu mong những điều tốt đẹp nhất của năm mới đến…

Từ lâu lễ nhảy lửa của đồng bào dân tộc Pà Thẻn, dân tộc Dao đỏ ở Hà Giang đã trở thành một nghi lễ đặc biệt được nhiều người gần xa háo hức thưởng thức.

Với đời sống gắn bó với núi rừng và thiên nhiên, người Dao đỏ xã Thượng Sơn có đời sống tâm linh phong phú và huyền bí.

Vũ điệu lửa giữa đại ngàn. Ảnh: TT

Vũ điệu lửa giữa đại ngàn. Ảnh: TT

Đối với bà con người dân tộc Dao đỏ, lửa được coi là vị thần quan trọng trong đời sống của bà con, đối với họ lửa không chỉ gắn với đời sống sinh hoạt hằng ngày mà đã đi vào đời sống tâm linh thông qua nghi lễ cúng và nhảy lửa đậm chất hoang dã miền sơn cước.

Lễ nhảy lửa thể hiện cho sức mạnh chế ngự và hài hòa của con người với tự nhiên, là dịp để tỏ lòng biết ơn trời đất, tổ tiên đã ban cho mùa màng tốt tươi và cầu bình an cho năm mới. Đây cũng là hoạt động mang tính kết nối cộng đồng cao của người dân tộc Dao đỏ.

Cùng với cộng đồng người Dao đỏ huyện Hoàng Su Phì, những người Dao đỏ sinh sống ở xã Thượng Sơn (Vị Xuyên) đã bảo tồn và phát huy tốt nét đẹp văn hóa truyền thống của lễ nhảy lửa gắn với phát triển du lịch.

Ông Triệu Chòi Vản, thôn Bản Khoét, xã Thượng Sơn thầy cúng chính trong lễ nhảy lửa lần này cho biết:

Trong chục người đăng ký tham gia, chỉ có khoảng 3 - 5 người được thần linh chọn. Những người có ông nội hoặc cha từng nhảy lửa sẽ dễ được nhập hơn.

Theo quan niệm của người Dao Đỏ, thần linh, tổ tiên đã ban cho họ sức mạnh siêu nhiên và lòng dũng cảm để đương đầu với lửa nóng. Vì vậy, sau khi bốc than lửa bằng tay không, họ cũng không hề bị bỏng.

Lễ nhảy lửa có ý nghĩa xua đuổi những điều không may mắn trong năm cũ, và cầu mong sức khỏe, mùa màng tốt tươi trong năm mới. Đối với các thầy cúng trong một năm thường đứng ra làm nhiều lễ cấp sắc cho người dân trong cộng đồng sẽ tham gia nhảy lửa để tẩy trần.

Đống lửa trước khi thực hiện nghi lễ. Ảnh: TT

Đống lửa trước khi thực hiện nghi lễ. Ảnh: TT

Bài cúng trong lễ nhảy lửa thường có nội dung cầu xin may mắn, mùa màng tốt tươi cho cả cộng đồng dân tộc. Những người tham gia nhảy lửa thường được thần linh lựa chọn và có tính truyền nối từ cha sang con.

Màn nhảy lủa bắt đầu khi tất cả cộng đồng người Dao đỏ vây quanh đống lửa đã cháy đượm, than đã đỏ rực.

Thầy cúng lúc này đọc bài cúng với tiết tấu dồn dập hơn, trên chiếc ghế ngang gần đó những người đàn ông trong trang phục truyền thống của người Dao đỏ được lựa chọn đang lắc lư người theo nhịp điêu tiếng trống và bài cúng.

Cơ thể họ dần thoát khỏi thực tại và chìm vào một cõi riêng kỳ bí càng lúc càng run rẩy và lắc lư mạnh.

Rồi khi nhưng tiếng nói thì thầm từ đâu vọng về họ cùng nhau dứng lên, chân nhảy theo nhịp cùng tiến về đống than đỏ rừng rực. Những người đàn ông lực lưỡng với đôi chân trần lao vào đống than chảy đỏ không chút sợ hãi.

Hoa than được những đôi tay trần bốc tung lên giữa nền trời đêm rực rỡ và kỳ bí. Giữa những tiếng hò reo của người xem, các tràng trai cứ thế biểu diễn một nghi lễ bí hiểm và không kém phần đẹp mắt.

Để rồi giữa những tiếng hò reo than phục, kính nể phát ra tiếng ai đó đầy thán phục rằng “đàn ông người Dao đỏ đúng là mạnh mẽ nhất miền sơn cước này”.

Những chàng trai mạnh mẽ nhất miền sơn cước Thượng Sơn.

Những chàng trai mạnh mẽ nhất miền sơn cước Thượng Sơn.

Cứ thế màn nhảy lửa diễn ra cuốn hút người xem đến nỗi kết thúc lúc nào cũng không hay nữa. Sau khi những chàng trai kết thúc màn nhảy lửa, đống than lửa đã được tung ra khắp nơi trên mình họ ướt đẫm mồ hôi nhưng không ai tỏ ra đau đớn hay bị bỏng. Những người xem hiếu kỳ đến kiểm tra và xem chân, tay trần vừa dẫm lên than đỏ có bị bỏng không.

Anh Bnà Chòi Kinh một trong những chàng trai vừa kết thúc bài nhảy lửa cho biết để được chọn nhảy lửa phải là đàn ông khỏe mạnh, đồng thời phải được học các bài cúng về nhảy lửa từ nhỏ.

Trước ngày lễ nhảy lửa 3 ngày, những người được chọn phải ăn kiêng, không đươc gần gụi vợ và tắm rửa sạch sẽ trước khi bước vào lễ.

Hồi hộp, háo hức và phấn khích là cảm giác cảu những người đến xem lễ nhảy lửa. Quây tròn bên đống lửa cháy rực những người dân miền rừng cũng gửi gắm những niềm tin, ước nguyện may mắn của mình vào lễ nhảy lửa thành công.

Để khi các tràng trai gan dạ nhảy múa và lăn mình vào đống than đỏ những tiếng hò reo tán thưởng được cất lên vang vọng núi rừng xua đi giá lạnh.

Với những nghi lễ đạc sắc và đậm chất văn hóa bản địa của ngươi dân tộc, lễ nhảy lửa của người Dao đỏ huyện Vị Xuyên đã được Bộ Văn hóa, Thể Thao và Du Lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Đây là minh chứng cho giá trị văn hóa của lễ nhảy lửa của bà con, khẳng định nghi lễ tâm linh huyền bí này có giá trị văn hóa đặc sắc và cần được bảo tồn và lưu truyền cho thế hệ sau. Có thể nói với bất kỳ ai được một lần chiêm ngưỡng màn nhảy lửa sẽ có ấn tượng khó có thể quên, hình ảnh than đỏ và những chàng trai dũng cảm trong đêm sẽ gây ấn tượng mãi.

* Video nhảy lửa ở Thượng Sơn

Trần Phương